به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به همت گروه فرهنگ پژوهی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه در راستای همایش «بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور» شانزدهمین نشست علمی با عنوان «ابعاد فرهنگی مالکیت فکری» با ارائه دکتر محمود حکمت نیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه و حضور اعضا شورای علمی گروه فرهنگ پژوهی و گروه فقه و حقوق، روز چهار‌شنبه ۱ تیرماه سال جاری به صورت حضوری و مجازی برگزار گردید.
دبیر علمی نشست دکتر فخرزارع پس از بیان اهداف برگزاری همایش، خاطر نشان کرد: مقرر است مجموعه نشست‌ها و کرسی‌های علمی پیش از همایش در چهار محور اصلی هویت ساختار انقلابی فرهنگ؛ نقَادی ساختار فرهنگی کنونی؛ وضعیت مطلوب ساختار فرهنگی کشور؛ چگونگی بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور برگزار گردد.
وی اظهار امیدواری کرد که نتایج حاصل از این همایش و تلاش‌های دیگر بتواند در جهت تاکیدات مقام معظم رهبری مدظله پیرامون تحول ساختار فرهنگی کشور که در بیانات مختلف خود بر آن تأکید داشته‌اند به این امر مهم و بنیادی کمک کند.
در ادامه آقای دکتر حکمت نیا به طرح بحث پرداخته و بیان کرد: اگر مسئله مالکیت فکری بویژه در ابعاد فرهنگی‌اش طوری مطرح گردد که در آن عمیقا مداخله علمی بشود، خوب است در غیر این‌صورت کماکان دارای ابهام بوده و بهره عملی نمی‌توان از آن داشت. مسئله مالکیت فکری پایه حل چند مسئله دیگر است که باید از لحاظ اقتصادی حل شود تا پاسخ آن به خوبی دریافت گردد و به راه حلی که مقبولیت جهانی داشته باشد منجر شود. البته پاسخ‌هایی که به این مسائل هم داده می‌شود فرض بر این است که مناسب‌ترین پاسخ است که به نظر می‌آید و نه آخرین و کل پاسخ. نخستین مسئله این است که صرف مالکیت فکری یک ماهیت ابزاری دارد و لذا دفاع از آن هم نه به لحاظ ارزشی بلکه متناسب با ماهیتش باید انجام شود؛ دوم این‌که گزاره‌های پایه‌ای در این مسئله داریم که ماهیت فرهنگی هم دارد و غایت و ماهیت آنرا باید دید که چه می‌باشد و سرانجام این که اگر این موضوع در جامعه اجرا شود پیامدهای فرهنگی هم خواهد داشت و آنرا به ملاحظه فرهنگی هم باید ملاحظه کرد. بنابراین مبنا، غایت و پیامد این مسئله با رویکرد فرهنگی باید مورد بحث قرار گیرد. درباره این مسئله با چنین رویکردی البته نمی‌توان به صورت صفر و یک بحث کرد بلکه باید در یک منطق فازی بحث شود که اگر شرایطی حاصل شود، نتایجی را محتمل خواهد بود.
وی افزود: پایه بحث مالکیت فکری که البته در اول ماهیتی اقتصادی دارد در سه وجه علم، ابزار و اختراعات متصور می‌باشد. وجه اول بحث از چیستی، و وجه دانش و فهم است؛ حوزه دیگر حوزه فن‌آوری است که ابزار سازی باری دستیابی به یک غایت رفاهی است و حوزه سوم ذهن خلاقی است که از قوه خیال سرچشمه می‌گیرد و در بیرون تحقق می‌‌یابد.
عضو هیات علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مالکیت فکری از وجه اول یعنی از ایده حمایت نمی‌شود و ایده موضوع مالکیت فکری نیست. زیرا ایده مال کسی نیست و نهایتا می‌توان گفت باید دولت از آن دفاع کند مانند بسیاری از پژوهش‌های علمی که مبتنی بر اقتصاد نیست و بر اساس اندیشه بازار شکل نگرفته که حاکمیت باید از آن حمایت نماید. از فهم قالب هم حمایت نمی‌شود که خلاقیت است، بلکه از خلق و کار خلاقانه یا صنعتی که منجر به یک محصول شود حمایت می‌شود. ابزارسازی که همان فن‌آوری است و برای ایجاد رفاه مثلا اختراعی صورت گرفته، در حوزه مالکیت فکری وارد می‌شود و از این ابزارسازی مفید حمایت می‌کند. بنابر این در بحث مالکیت فکری در حوزه فرهنگ باید بحث شود کدام حوزه را باید دولت حمایت کند و کدام را بازار حمایت می‌کند؟ ساختاری که ترسیم می‌شود چگونه است و در کجا باید دولت وارد شود و کجا حوزه ورود اشخاص است؟ چه خروجی‌ای برای هریک قابل ترسیم است؟ یعنی در این دست از مباحث باید هم به لحاظ مبنا، هم ساختار بخشی و هم استفاده‌های کارکردی بحث‌های اساسی و عمیقی صورت بگیرد.
ادامه جلسه به طرح پرسش‌های شرکت‌کنندگان در نشست علمی اختصاص داشت که آقای دکتر حکمت‌نیا به این سوالات پاسخ دادند و تفصیل مباحث و پاسخ‌های ایشان به سوالات انشالله در مجموعه جستارها ارائه خواهد شد.
در پایان آقای دکتر فخرزارع دبیر علمی همایش یادآور شد: مجموعه ایده‌هایی که در نشست‌های مختلف ارائه شده به همراه یادداشت ارائه‌کنندگان و نیز پرسش‌های مهم طرح شده و پاسخ‌آن‌ها، در مجموعه جستارهایی پیرامون موضوع همایش منتشر خواهد شد. همایش بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور در مرداد ماه با حضور و ارائه سخنرانی توسط صاحب‌نظران حوزه فرهنگ برگزار می‌گردد.
