یادداشت اول
بهشت چگونه جایی است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
نوشتاری از حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگرفته از کتاب ارزشمند «زندگی در بهشت»
بهشت به معنای جهان بهتر و خوشتر، جای خوش آب و هوا، دارای نعمت فراوان و آراسته است که نیکوکاران پس از مرگ در آن جاودانند.[۱]
بهشت، آیت رضوان و رحمت بی انتهای حق و دار نعیم الهی است که در آن از هیچ نعمتی فروگذار نشده است. قرآن کریم در آیات فراوانی به ترسیم چهره دلربای بهشت پرداخته و البته مطالبی را بیان میکند که برای همگان قابل درک باشد، وگرنه نظام آخرت با نظام دنیایی تفاوتهای اساسی دارد و نعمتهایی که خدا در بهشت فراهم آورده از فهم و ادراک بشر خارج بوده، کسی بر آنها آگاه نیست؛ چنانکه خود میفرماید: “هیچ کس نمیداند که پاداش نیکوکاریش چه نعمتها و لذّتهای روشنی بخش دل و دیده است و برایش چه ذخیره شده است.”[۲]
شماری از ویژگی‌هایی که از قرآن کریم و دیگر متون دینی درباره بهشت و بهشتیان به دست میآید به شرح زیر است:
۱ ـ جهانی بزرگ که حد و حدودی برای آن تصور پذیر نیست.
۲ ـ عالمی آکنده از زیباییهای گوناگون، سراسر شادی و طرب، بطوریکه شادمانی از رخسار بهشتیان پدیدار است.
۳ – فضایی پر از نعمتهای جسمانی و معنوی که هیچ خواستهای در آن با محدودیت و ممنوعیت مواجه نمیشود. ” و آنچه را که انسان بخواهد و چشمها را به شوق و لذت اندازد مهیاست و شما در آن جاوید باشید.”[۳]
۴ – نعمتهای آن به سهولت و به محض اراده در دسترس است و زحمت و تلاشی نمیطلبد.
۵ – حیات و نعمتهای دلپذیرش همیشگی است و دغدغه بیرون شدن یا فساد، زوال و کاستی در آن راه ندارد..[۴]
۶ ـ جایگاه امن، امان و سلامتی[۵]، محیطی کاملا اخلاقی، گرم و صمیمی، پیراسته از هرگونه آلودگی، بدی، تنش و روابط آسیبزاست.
۷ – جهانی بدون حاجت به قوانین وضعی[۶]، کنترل و الزامات بیرونی، کیفر دهی و…، بلکه بینیاز از کنترل نفس و امیال درونی.
۸ – برقراری رابطه دوستانه و پیوند تنگاتنگ، صمیمانه و احترام آمیز بین آدمیان و فرشتگان.[۷]
۹ ـ جهانی پیراسته از هرگونه تزاحمات و عوامل نگرانیزا.
۱۰ ـ عالمی تحت حاکمیت اراده امری خداوند و اختیار خداداد و خداییسان بهشتیان.
۱۱ ـ ساقی آن خدا و شرابش پاکیزه و پیراینده از ماسوی الله است.[۸]
۱۲ ـ در آن مقامات عالیهای است چون مقام و مرتبه رضوان الهی[۹]، مقام تسلیم محض، انقطاع الی الله و…[۱۰]
[۱] لغت نامه دهخدا، ج ۳، ص ۴۴ ـ ۴۷.
[۲] سوره سجده، آیه ۱۷. (فلا تعلم نفس ما أُخفی لهم من قرّه أعین جزاءً بما کانوا یعملون)
[۳] سوره زخرف، آیه ۷۱. (وفیها ما تشتهیه الأنفس وتلذّ الأعین وأنتم فیها خالدون).
[۴] سوره رعد، آیه ۳۵. (مثل الجنّه الّتی وعد المتّقون فیها أنهار من ماءٍ غیر اسنٍ… ) نیز: سوره محمد (ص)، آیه ۱۵.
[۵] سوره انعام، آیه ۱۲۷.
[۶] مراد از وضعی در اینجا اصطلاح فقهی آن که در برابر احکام تکلیفی است نمیباشد، بلکه منظور از وضعی جنبه تشریعی و قراردادی بودن آن در برابر احکام تکوینی است.
[۷] سوره رعد، آیه ۲۳.
[۸] سوره دهر، آیات ۱۲ ـ ۲۱.
[۹] (و رضوان من الله أکبر ذلک هو الفوز العظیم) سوره توبه، آیه ۷۲.
[۱۰] جهت آگاهی بیشتربنگرید: آیه الله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج ۵، ص ۲۳۰-۲۳۳.
