هوش مصنوعی در حکمرانی به عنوان ابزاری برای کمک به تصمیم‌گیری داده‌محور و هوشمند

به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرگزاری ایکنا دکتر حسن بشیری، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی همدان، در نشست علمی «هوش مصنوعی و حکمرانی آینده» گفت: هدف از این سخنرانی معرفی امکانات و قابلیت‌های هوش مصنوعی در حوزه حکمرانی و بررسی نمونه‌هایی از کاربست هوش مصنوعی و تصمیم‌گیری داده‌محور در کشورهای دنیا است.

سخنرانی با معرفی مزیت برنامه‌پذیربودن کامپیوتر به عنوان ماشین و آغازی برای هوشمندسازی شروع شد. هوش مصنوعی از اوایل دهه ۵۰ میلادی در مجامع علمی، پژوهشی و تجاری مورد توجه قرار گرفته است. شاخه‌های مختلف هوش مصنوعی از یادگیری ماشین تا سیستم‌های خبره، داده کاوری، بینایی ماشین و رباتیک معرفی شد. کاربردهای مختلفی از هوش مصنوعی از پردازش تصاویر، تشخیص و شناسایی چهره تا تشخیص پلاک خودروها و سایر اشیایی که در تصاویر وجود دارد از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی است که در خودروهای خودران نمود عملی پیدا کرده است و یا ابزارهایی که شرکت‌هایی از جمله آمازون به نام Alexa تولید کرده‌اند که افراد را در منازل کمک می‌کنند تا اطلاعاتی پیرامون خریدهای خود و یا تصمیم‌های روزانه بدست آورند.

موضوع یادگیری یکی از شاخص‌ترین قابلیت‌های هوش مصنوعی و برنامه‌های هوشمند است که به تفکیک در قالب یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، یادگیری تقویتی و تحولاتی که این مفاهیم از دهه ۵۰ تا امروزه داشته‌اند بیان گردید. وب سایت Image-net.org که به همت دانشگاه استنفورد راه‌اندازی شده است شامل بیش از ۱۲۸۰۰۰۰ تصویر است که توسط ۵۰۰۰۰ تصویر روش‌ّهای پردازش تصویر را اعتبارسنجی می‌کند. تحلیل‌های انجام شده نشان می‌دهد از اواسط ۲۰۱۵ میزان دقت ماشین‌ها و کامپیوترهای هوشمند از هوش انسانی پیشی گرفته است. پیشی گرفتن هوش ماشین از انسان همان موضوعی است که سال‌ها است پژوهشگران خطراتی احتمالی این پدیده در زیست انسان‌ّها و آینده آنها را به صدا درآورده است.

موتورهای جستجو نیز روز به روز در حال هوشمندتر شدن است. نسل اول موتورهای جستجو مستنداتی در پاسخ به پرس‌وجوی کاربران نمایش می‌دادند. مستنداتی که موتور جستجو بر اساس پرس‌وجو کاربر مشابه تشخیص داده می‌شود. اما موتورهای جستجوی امروزی به سمت سیستم‌های هوشمند پرسش و پاسخ حرکت می‌کنند به این معنی که در قبال پرس‌وجو کاربر یک پاسخ مشخص و البته دقیق ارائه نمایند. به تعبیری پیر خردمند افسانه‌ها، در هوش مصنوعی متولد شده است.

در بخش سوم این سخنرانی عضو هیات علمی گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی همدان به تحلیل پتنت‌های حوزه هوش مصنوعی بر اساس گزارش WIPO پرداخت. نقش شرکت‌های در ثبت پتنت در هوش مصنوعی بسیار پررنگ است به طوری که از ۳۰ بازیگر اصلی ثبت کننده پتنت، ۲۶ مورد آنها متعلق به شرکت‌ها و تنها ۴ مورد متعلق به مراکز پژوهشی و دانشگاهی است.

در بخش چهارم این جلسه، موضوع حکمرانی و تاثیراتی که هوش مصنوعی بر حکمرانی و تصمیم‌گیری گذاشته است مورد کنکاش و بررسی قرار گرفت. چارچوب‌هایی به عنوان چارچوب‌های مرجع در حکمرانی هوش مصنوعی ارائه شد و اهمیت حکمرانی داده به عنوان بخشی از بستر حکمرانی هوش مصنوعی مورد بررسی قرار گرفت. مهم‌ترین نمونه‌ای که در این بخش بررسی شد پروژه سیستم اعتبارسنجی اجتماعی چین است که به عنوان شاخص‌ترین نمونه از حکمرانی هوش مصنوعی از سال ۲۰۱۶ در چین اجرا شده است. جزئیات این پروژه و محدودیت‌ها و یا امتیازاتی که برای شهروندان ایجاد شده است مورد بررسی قرار گرفت. در انتها نیز به نمونه‌های دیگری از گسترش هوش مصنوعی در آلمان، استونی، آمریکا، کانادا و ایران پرداخته شد.