فرصت طلایی ماه مبارک رمضان
یادداشتی از حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی اسدی‌نسب مدیر گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه به مناسبت ایام ماه مبارک رمضان
قال رسول الله(ص) :« إِنَّ لِلَّهِ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فَتَرَصَّدُوا لَهَا؛ همانا در ایام روزگار شما نسیمهای – خوش معنوی – وجود دارد پس در رصد کسب و بهرمندی از آنها باشید».
بر اساس خطبه شعبانیه ماه رمضان بهترین ماه و روزهای آن بهترین روزها و شبهای آنبهترین‌شبها و ساعات آن بهترین ساعات است: شَهرٌ هُوَ عِندَ اللّه ِ أفضَلُ الشُّهورِ، وَأیّامُهُ أفضَلُ الأَیّامِ ، ولَیالیهِ أفضَلُ اللَّیالی ، وساعاتُهُ أفضَلُ السّاعاتِ. خدای مهربان همه بندگان را دعوت به مهمانی کرده و آنان را بدین وسیله کرامت بخشیده است: هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلى ضِیافَهِ اللّه ِ ،وجُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَهِ اللّه. براساس خطبه شعبانیه و دیگر آموزه‌های اسلامی ماه مبارک دارای فرصتهای طلایی و استثنایی است از جمله موارد ذیل:
- فرصت استثنایی کسب ثواب فراوان
در این ماه کافی انسان تنها گناه نکند تا همه عبادات او حتی برخی از کارهای غیر اختیاری دنیوی‌اش در درگاه خدا ثواب تلقی گردد: نفس کشیدنهایش عبادت تسبیح به حساب آید و خوابش عبادت شمرده شود: أنفاسُکُم فیهِ تَسبیحٌ ، ونَومُکُم فیهِ عِبادَهٌ.
- فرصت استغفار، توبه و کسب آمرزش
امکان مغفرت با توبه و استغفار گرچه در همه ماه‌ها وجود دارد اما در این ماه خدای غفار و راه‌گشا بسیاری از موانع را از سر راه بر می‌دارد لذا پیامبر(ص) خدا فرمود: وعَمَلُکُم فیهِ مَقبولٌ ، ودُعاؤُکُم فیهِ مُستَجابٌ . وتوبوا إلَى اللّه ِ مِن ذُنوبِکُم. با این وصف اگر کسی در این ماه نتواند مغفرت الهی را شامل خویش گرداند، به یقین در ماه‌های دیگر بسی بعید است توفیق توبه و آمرزش گناهان یارش گردد و چنین انسانی به فرموده پیامبر(ص)، شقی و نگون‌بخت است: فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَن حُرِمَ غُفرانَ اللّه ِ فی هذَا الشَّهرِ العَظیمِ .
- فرصت متقی شدن یا تقوای بیشتر برای اهل تقوا
در این ماه کسانی که بهره‌ای از تقوا ندارند و یا بهره کافی از آن ندارند این فرصت را دارند تا متقی شوند و یا مراتب بالاتر تقوا را شامل حال خود گردانند از این رو قرآن هدف ذوزه را تقوا بیان داشته است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون.
- فرصت بهترین عمل یعنی ترک حرام
برای اینکه به بخش اصلی برکات این ماه نائل شویم تنها کافی است گناه را برای اطاعت از خدا ترک نماییم تا بتوانیم از فرصت ثوابهای عظیم این ماه برخوردار شویم پیامبر(ص) فرمود بهترین کار در این ماه ترک حرام است: أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللّه ِ عز و جل»
- فرصتی تمرین بیداری سحر در این ماه و همه سال
بسیاری از افراد اهل شب‌زنده‌داری نیستند اما در این ماه همین افراد در سحرها از خواب بر‌میخیزند و در کنار خوردن سحری به دعا و نماز روی می‌آورند و در نتیجه به بیداری عادت می‌کنند و این زمینه را پیدا می‌کنند که هم در این ماه و هم در طول سال به نماز شب عادت کنند در نتیجه به مقام محمود واصل شوند و این دستاوردی بس گرانبها است. وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَهً لَکَ عَسَى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا.
- فرصتی برای نورانیت دل و تفکر صائب به سبب خالی بودن شکم
ماه مبارک انسان از بلای پرخوری دور می‌شود، پرخوری حال عبادت را از انسان می‌ستاد و قدرت تفکر بخصوص در مجردات را کاهش می‌دهد از این رو امام علی(ع) می‌فرماید: هر کس در خوردن به کم بسنده کند، سلامتش بیشتر می‌شود و اندیشه‌اش به سامان می‌رسد.
- فرصتی برای آشناشدن با قرآن ماه رمضان ماه قرآن است، ثواب قرائت در این ماه افزونتر است و سفارش بیشتری برای تلاوت شده است. بگونه‌ای که تلاوت آیه‌ای از قرآن اجر تلاوت کل قرآن در غیر از ماه رمضان را دارد: ومَن تَلا فیهِ آیَهً مِنَ القُرآنِ کانَ لَهُ مِثلُ أجرِ مَن خَتَمَ القُرآنَ فی غَیرِهِ مِنَ الشُّهورِ .
- فرصتی برای آشنایی با ادعیه و راز و نیاز با حق
در این ماه مبارک ادعیه خاص با مضامین فوق العاده وارد شده است که به شرط فهم و توجه به محتوا می‌تواند برکات فراوان اعتقادی، عملی و اخلاقی را برای ما به ارمغان آورد، مانند دعای ابوحمزه‌ثمالی، جوشن کبیر، افتتاح و غیره. - فرصتی برای احسان به نیازمندان
احسان به نیازمندان در همه ماه‌ها امر مبارک و دارای آثار فراوان است اما در این ماه برای آنکه روزه‌داری بدون افطار نماند سفارش بسیار شده تا روزه داران با نیازمندان همراهی کنند. این احسان قساوت قلب را از بین می‌برد پیامبر(ص) فرمود: وتَصَدَّقوا عَلى فُقَرائِکُم ومَساکینِکُم و نیز برای آنکه روزه‌دار گرسنه‌ای در جامعه اسلامی نباشد که اگر چنین شد آتش جهنم را ممکن است در پی داشته باشد پیامبر(ص) عزیز فرمود افطار دادن در این ماه مساوی آمرزش گناهان و دوری از آتش است و حتی اگر کسی خود فقیر باشد به هر اندازه که می‌تواند افطار دهد گرچه به اندازه یک خرما یا لیوان آبی باشد: أیُّهَا النّاسُ مَن فَطَّرَ مِنکُم صائِما مُؤمِنا فی هذَا الشَّهرِ کانَ لَهُ بِذلِکَ عِندَ اللّه ِ عِتقُ نَسَمَهٍ ومَغفِرَهٌ لِما مَضى مِن ذُنوبِهِ» . فَقیلَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، ولَیسَ کُلُّنا یَقدِرُ عَلى ذلِکَ! فَقالَ صلى الله علیه و آله : «اِتَّقُوا النّارَ ولَو بِشِقِّ تَمرَهٍ ، اِتَّقُوا النّارَ ولَو بِشَربَهٍ مِن ماء.
