راه حل رفع مشکل فضای مجازی، توانمندسازی کاربران و مخاطبان است

دکتر فرشاد مهدی‌پور

رییس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

 

جهان پیرامون از آنچه در گذشته بوده، پیچیده‌تر نشده، بلکه افزایش دسترسی‌ها موجب آن شده که هر واقعه‌ای در مقیاسی بزرگ، ویروسی شود و این تعدد رویدادها، امکان ثبت، توصیف و روایت دقیق آنچه در حال گذر است را بسیار دشوار کرده. رسانه در ساعت وانمایی آن چیزی است که رخ داده، اما به دلیل گرفتار شدن در روزمر‌ه‌گی ناشی از تکثر اخبار، روزمره‌گی بر آن غلبه می‌کند و رفته رفته نه تنها نمی‌تواند اطلاع‌رسانی را به شکلی متناسب با شرایط انجام دهد، بلکه از نشان دادن کلیت آنچه در پس این سطح آشوب‌ناک وجود دارد نیز عاجز می‌ماند.

داده ها با دست به دست دادن با یکدیگر، اطلاعات را خلق می‌کنند و ما در دریایی از اطلاعات غوطه‌وریم و هر لحظه بیم آن می‌رود که غرق شویم. اما چون همه چیز، ماهیتی مجازی دارد، غرق شدن‌ها مکررا اتفاق می‌افتد (به دلیل نقص داده‌ها و در نتیجه اطلاعات نادرست به وجود آمده که ناشی از فیک‌نیوزها، روبات‌ها و تکذیبیه‌ها می‌شود) و ما مجدداً سر بر می‌آوریم و خودمان را به دنیای سایبورگ‌ها پرتاب میکنیم، با انتخاب و اشتیاق. و این ماجرا، هر روز تکرار می‌شود. آیا از این دور بسته، راه خلاصی‌ای هست؟ ممکن است برخی گمان کنند که باید چون ساکنان روستای ایستا در حوالی طالقان، خود را از تمدن کنونی به بیرون پرتاب کنند و زندگی‌ای را اتخاذ کنند، فاقد فناوری‌های مدرن؛ حالا چقدر چنین ایده‌ای امکان پذیر و شدنی است و تخیلی نیست، تجربه میدانی موجود، آن را نشان می‌دهد. راه حل، در توانمندسازی کاربران و مخاطبان است؛ آنها که باید با کوششی در خور و خلاف آمد آنچه می‌بینیم، مغز خود را وادار به تحلیل آن چیزهایی بکنند که به صورت داده‌های خام یا اطلاعات بسته‌بندی شده در اختیارشان قرار می‌دهد. این توانمندی، متکی به انگیزه‌های فردی، میزان وقت‌گذاری و مصرف رسانه‌ای و نهایتاً قابلیت‌های فردی است. ما چاره‌ای جز این نداریم که همگان را وادار کنیم تا با فهم پیچیدگی‌های موجود جهانی، پردازش اطلاعات را به شکلی دقیق و جدی انجام دهد و بیش از آنکه خود را گرفتار متغیر‌ها و دلالت‌های پیرامونی کنند ( که برآمده از فقدان حافظه تاریخی ضعیف ماست)، بنده استدلال و ادله شوند. مسیر دشوار و پر سنگلاخی که اگر بخواهیم طی آن، حصر تبلیغاتی علیه انقلاب اسلامی را بشکنیم، چاره‌ای جز ورود به آن نداریم.

برادر ارجمند جناب آقای حسام رضایی که دانش آموخته علم سیاست است و چند سالی است در عرصه رسانه نیز فعال است و به کسوت روزنامه‌نگار و تحلیل‌نویس درآمده، مجموعه‌ای از نوشته‌های مجازی و مکتوب خود را در این کتاب گرد هم آورده است که طی آن بتواند پنجره‌ای را پیش چشم مخاطب بگشاید؛ بر او و همه کنشگران جنگ نرم در جمهوری اسلامی آرزوی توفیق و استقامت داریم.