به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدصفر جبرئیلی، عضو هیأت علمی گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاه، در نشست علمی «متی نصرالله»، با موضوع «سنت‌های الهی؛ مبانی کلامی و راهکارهای اجرایی» سخنرانی کرد.
وی با تأکید بر ضرورت نگاه اجتماعی به دین و توجه به ظرفیت‌های تمدنی آموزه‌های دینی، اظهار داشت: از دوره سید جمال‌الدین اسدآبادی (۱۳۱۴ق) و محمد عبده (۱۳۲۳ق) تا متفکرانی چون شهید مطهری، شهید صدر، آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله جعفر سبحانی و رهبر معظم انقلاب اسلامی، بحث سنت‌های الهی به‌عنوان چارچوبی برای فهم قوانین حاکم بر تاریخ و جامعه مورد توجه قرار گرفته است.
حجت‌الاسلام جبرئیلی افزود: در قرآن کریم از این قواعد با عنوان «سنت‌های الهی» یا «سنت‌های تاریخی» یاد شده است؛ مفهومی که در نگاه متفکران اسلامی از محدوده انسان فردی فراتر رفته و تا ساحت قوانین تکوینی و نظام علیت گسترش یافته است. این گستره معنایی، امروز در قالب مفاهیمی چون «فلسفه نظری تاریخ» یا «فلسفه الهی تاریخ» بررسی می‌شود.
عضو هیأت علمی گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاه در ادامه با اشاره به مفهوم‌شناسی «سنت» تصریح کرد: سنت در لغت به معنای روش و سیرت است و در اصطلاح قرآنی، به قوانین ثابت و تغییرناپذیر الهی در عرصه حیات انسانی اطلاق می‌شود.
حجت‌الاسلام جبرئیلی ویژگی‌های سنت‌های الهی در قرآن را چنین برشمرد: اولاً؛ ظهور فعل و اراده خداوند در تاریخ و اجتماع. ثانیاً؛ ثبات و استمرار در طول حیات بشری. ثالثاً؛ عدم پذیرش تغییر و جایگزینی. رابعاً؛ تعلق یافتن به مستحقان و عدم انتقال به غیر و خامساً؛ تحقق در بستر اختیار انسانی و بر اساس کنش ارادی بشر.
عضو هیأت علمی گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاههمچنین با طرح این پرسش که «آیا سنت‌های الهی همان وعده‌های الهی‌اند؟» گفت: برخی مفسران و متفکران این دو را هم‌معنا دانسته‌اند و مصادیقی چون سنت استجابت دعا، پاداش نیکوکاران، عقاب بدکاران، استخلاف صالحان و پیروزی مجاهدان را در زمره وعده‌های قطعی الهی برشمرده‌اند.
حجت‌الاسلام جبرئیلی در بخشی دیگر به سه شرط و راه تحقق سنت الهی اشاره کرد و افزود «تلاش، کار و جهاد به عنوان اولین شرط و دیگری توکل و اعتماد به خداوند و در نهایت دعا از جمله مهمترین مولفههایی تحقق سنت الهی است.» وی در پایان سخنان خود به دو مساله محوری دیگر اشاره کرد و افزود، تحمل سختی و حمایت از رهبری جامعه از لازمههای تحقق شرط به حساب می آید.
این نشست با تبادل دیدگاه‌های تخصصی درباره نسبت مبانی کلامی سنت‌های الهی و راهبردهای اجرایی آن در سامان‌دهی حیات دینی و اجتماعی به کار خود پایان داد.
