به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نوزدهم اردیبهشت مصادف با یازدهم ذی القعده؛ با عنوان «ایران امام رضا علیه السلام، یک جهان کرامت» نامگذاری شده است. حجت الاسلام رودگر معتقد است سراسر رفتار و تعامل حضرت ثامن الحجج علیه آلاف التحیه و الثنا با مردم ایران (پس از انتقال ایشان از مدینه به خراسان) نمادی از کرامت و عنایت ویژه آن حضرت است. و این حقیقت را در تلاش حضرت برای حفظ ارتباط و تعامل با مردم تحت هر شرایطی می توان به وضوح دید.
در همین رابطه خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام رودگر گفت و گویی داشته است که شرح این گفت وگو را در ادامه می خوانید؛
حجت الاسلام دکتر محمدجواد رودگر عضو هیات علمی گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه اظهارکرد: یکی از رسالت های هویتی انسان ِکامل ِمعصوم که حجت و خلفیه الهی هستند، ارتباط با خلق خدا و نوع انسان‌هاست. انسان کامل معصوم درعین حال که ارتباط معنا دار و نظامندی با خدای سبحان دارد و مقام عبودیت و عبدیت را با تمام وجود به منصه ظهور می‌رساند و انسان خدایی ِتمام عیار و خداجو است اما رسالت او ارتباط با انسان‌هاست که این ارتباط را با شیوه های مختلف و با توجه به اقتضائات زمان تعریف کرده، تنظیم می‌کند و تحقق می‌بخشد.
وی تصریح کرد: امام رضا علیه السلام چه آنگاه که در مدینه حضور داشتند و چه بعد که با آن شرایط به سرزمین ایران آورده شدند و شرایط شان کاملا متفاوت شد، یعنی با وجود این که شرایط و محیط آن حضرت تغییر کرد (به معنای محیط فرهنگی و ارتباطاتی) یعنی نه فقط محیط طبیعی یا جغرافیای طبیعی حضرت بلکه حتی جغرافیای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایشان هم تفاوت و تغییر یافت، اما آن روح و روحیه ی حاکم بر انسان کامل معصوم که خدمت به بندگان خدا و هم‌نوعان است هرگز از لوح زندگی و صفحه حیات طبیه آنها زدوده نشد.
استاد گروه عرفان و معنویت پژوهشکده حکمت و دین پژوهی گفت:همچنان که زمان متفاوت می شود شیوه های ارتباطی امامان هم متفاوت می شود. زمانی خودشان مستقیماً و مستقلاً با مردم ارتباط برقرار می کنند در زمانی دیگر شاید این ارتباط مستقیم و مستقل ممکن نباشد همچنان که برای برخی امامان معصوم این موضوع پدید آمد. بخصوص برای امامان بعد از امام رضا (علیه آلاف التحیه والسلام) که به «ابن الرضا» معروف و مشهورند. اما به هر حال امام رضا علیه السلام در تمام این شرایط – هرچند با شدت و ضعف – اما نوع ارتباطات و تعاملات شان با مردم محفوظ بود حالا در مدینه به یک شیوه و در خراسان به شیوه ای دیگر.
ارتباط تشکیلاتی، سازماندهی شده و شبکه ای امام با مردم
حجت الاسلام رودگر خاطرنشان کرد: در زمان حضور حضرت در خراسان هم تا جایی که این امکان وجود داشت که مردم به محضر حضرت مراجعه کنند، ارتباط مستقیم و مستقل ایشان با مردم قطع نشد. وقتی هم که شرایط دیگری رقم خورد (شرایطی که هم در کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» مقام معظم رهبری و هم در کتاب «سیری در سیره ائمه اطهار» استاد شهید مطهری وهم دردیگر کتاب‌های مرتبط با حیات سیاسی- اجتماعی امام رضا علیه السلام، به آن شرایط پرداخته شده است) باز حضرت این ارتباط را مدیریت می کردند. یعنی امام بر اساس آن شبکه سازی اجتماعی که انجام دادند نوع تعامل و ارتباط خود را با مردم در خراسان و در زمان ولایتعهدی هم حفظ کردند و این ارتباط تشکیلاتی، سازماندهی شده و شبکه ای از طریق بسیاری از اصحاب و یاران امام محقق می شد.
وی ادامه داد: نظرات مردم، نیازهای مردم و نوع تحلیل هایی که مردم از شرایط حاکم اجتماعی و سیاسی داشتند، از طرق مختلف به امام منتقل می شد. درواقع یک سلسله شخصیت‌های ذی نفوذی بودند که پایگاه اجتماعی خاصی داشتند. امام با آنها ارتباط برقرار می کرد. این ارتباطات گاه بلاواسطه بود و بعدها محدود و محدودتر شد و سپس مع الواسطه (با واسطه) انجام شد. گاهی هم شرایطی مانند عید فطر یا نماز باران به وجود می آمد و باعث می‌شد این ارتباطات شکل و شدت بیشتری پیداکند. نماز بارانی که امام برای خواندن آن تشریف بردند و باران بارید و مردم به موقعیت و منزلت معنوی خاص امام پی بردند.
حجت الاسلام رودگر با اشاره به این که هر چه اینگونه ارتباطات بیشتر می‌شد شرایط بر امام سخت تر می شد، تصریح کرد: نظام حاکم سیاسی به دلیل خوفی که از«ارتباط امام با مردم» و «مردم با امام» داشتند و می ترسیدند یک انقلاب فرهنگی، سیاسی و اجتماعی برپا شود و کیان حکومتی، سیاسی و مناصب اجتماعی آنها به خطر بیفتد همواره تلاش می کردند امام را محدود و محصور کنند. این مسئله در شرایط گوناگون پیش آمد اما با این وجود ارتباط امام با بیرون از دارالخلافه و کاخ حکومتی و مرکز حکومتی وسیاسی قطع نشد این نکته بسیار مهمی است.
مسیر مدینه تا خراسان با «جهاد تبیین»
عضوهیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: امام رضا علیه السلام وقتی در مدینه هم بودند این محدودیت‌ها وجود داشت اما نه آن محدودیتی که در دوران ولایتعهدی پیش آمد. اتفاقا جالب است که حتی در مسیر انتقال حضرت از مدینه به خراسان هم امام این ارتباط با مردم را داشتند، روشنگری می‌کردند و به اصطلاح امروزی، «جهاد تبیین» داشتند و جوانب و ابعاد این حرکتی که ایجاد شده بود را برای مردم کاملا روشن و شفاف می‌کردند. زمانی هم که داخل سرزمین ایران شدند و جریان ولایت عهدی پیش آمد باز تلاش امام این بود که میان ایشان و مردم حائل و سدی ایجاد نشود و نتوانند ارتباط «مردم با امام» یا «امام با مردم» را قطع کنند.
وی با اشاره به جایگاه و نقش امام خاطرنشان کرد: امام بر اساس آن هویت وجودی که نقش هدایتی و تربیتی نسبت مردم دارد و باید مردم را به آن مقام بندگی وعبودیت الهی برساند، درعین حال باید به آگاه سازی مردم بپردازد تا مردم جریان‌های انحرافی پیدا و پنهان، نقاب‌دار و بدون نقاب سیاسی و اجتماعی را بشناسند و حقوق حقیقی حجج بالغه الهی و امامت و ولایت ضایع نشود و حضرت رضا علیه آلاف التحیه والثنا از جهات مختلف و با اهداف گوناگون این ارتباطات را داشتند.
رودگر گفت: اگرچه نوع تعامل و ارتباط امام با مردم زمانی که درمدینه تشریف داشتند و زمانی که به خراسان ایران تشریف آوردند – و در مقام ولایتعهدی قرا رگرفتند – متفاوت شد یعنی امام به اقتضای زمان و شرایط و موقعیت پیش آمده، نوع ارتباط خود با مردم را مهندسی می کردند اما اصل این ارتباط همواره و در هر شرایطی برقرار بود حالا گاهی مستقیم و مستقل، گاهی غیرمستقیم. گاه بی واسطه گاهی با واسطه
هیچگاه اجازه مده میان تو و مردم فاصله اندازند
عضوهیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: هرچه از موضوع ولایتعهدی حضرت ثامن الحجج علیه السلام زمان می گذشت ایشان با توجه به اقتضای شرایط، نوع تعاملات خود را با مردم تنظیم می کردند ارتباطات فکری فرهنگی، ارتباطات سیاسی و اجتماعی و حتی ارتباط خدماتی به عنوان مثال کمک به فقرا و محرومان جامعه. این ارتباط و خدمت به خلق خدا که در سنت دینی و اسلامی ما «عیال الله» شمرده می شوند هیچگاه قطع نشد.
وی در پایان یادآور شد: امام رضا علیه السلام غیراز این که خود هیچگاه اجازه ندادند ارتباط مردم با ایشان قطع شود در روایات نقل شده از ایشان و همچنین توصیه هایی که به فرزندشان حضرت جواد الائمه علیه السلام داشتند هم بر این موضوع تاکید دارند. از جمله به حضرت جواد علیه السلام فرمودند: «هیچگاه اجازه مده از مردم فاصله بگیری وعده ای میان تو و مردم حجاب ایجاد کنند. چرا که عده ای به انگیزه های مختلف (چه مثبت و چه منفی) با دستاویز قرار دادن برخی مسایل ممکن است میان تو و مردم فاصله ایجاد کنند هرگز اجازه چنین کاری را مده» و شخص ایشان هیچگاه چنین اجازه ای نمی دادند و فاصله و شکاف هایی که دیگران به هر دلیل ایجاد می کردند حضرت به شکل دیگری آن را ترمیم می فرمودند.
