به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای تجربه حکمرانی مقام معظم رهبری، نشست علمی با موضوع “آزادی و مشارکت سیاسی در تجربه حکمرانی مقام معظم رهبری”، روز سه‌شنبه ۱۶ بهمن ماه ۱۴۰۳ توسط گروه سیاست پژوهشگاه با همکاری انجمن مطالعات سیاسی حوزه به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
در این نشست علمی، حجت الاسلام و المسلمین سیدسجاد ایزدهی به ارائه مطالب خود پرداخت.
مشارکت سیاسی در اندیشه رهبری؛ مردم‌سالاری دینی
رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه در ابتدای این نشست با اشاره به دو نوع مشارکت نخبگانی و مشارکت توده‌وار، گفت: «اصل مقوله مشارکت سیاسی در انقلاب اسلامی قبل از استناد به رفتار رهبر انقلاب، بیشتر باید به مبانی فکری و رفتاری ایشان مستند باشد که مستند ایشان در مشارکت سیاسی، بحث مردم‌سالاری دینی است و این واژه توسط خود ایشان ارائه شده است.»
وی افزود: «مراد از مردم‌سالاری در غرب، حاکمیت مردم بر مردم، نهادن سرنوشت جامعه به دست مردم و مواردی از این دست ترجمه شده و ماهیت دموکراسی معلوم است؛ یعنی فقدان خدا و ملاحظه اداره جامعه بر همین اساس. دموکراسی زاییده مقوله رنسانس است که در آن فرمول خداانکاری و انسان‌انگاری قرار داده شده است.»
ایزدهی درباره اندیشه رهبر انقلاب در شاخصه مردم‌سالاری دینی گفت: «اندیشه رهبر معظم انقلاب در خصوص مردم‌سالاری مبتنی بر حضور خدا، تأثیر حضور خدا در سرنوشت جامعه، مشروعیت حاکمیت بر عهده خدا و در نهایت بر عهده شایسته‌ترین افراد جامعه است. یعنی ولایت فقیه به عنوان انسان شایسته از جانب خدا در جامعه دینی حکم می‌کند.»
وی در بُعد دیگری از مردم‌سالاری تصریح کرد: «مردم‌سالاری دینی نباید مترادف دموکراسی غربی تلقی شود که در هر جامعه‌ای باید بومی شود و در جامعه ما هم بومی شده است؛ بلکه مردم‌سالاری دینی یک مقوله اصیل و مبتنی بر داده‌های اسلامی است.»
مشارکت نخبگان و توده مردم در نظام اسلامی
استاد علوم سیاسی با اشاره به تفکیک مشارکت سیاسی نخبگان و توده مردم افزود: «در ذیل نظام اسلامی، مردم‌سالاری به معنای مشارکت سیاسی حداکثری نخبگان یک بحثی دارد و در مشارکت توده مردم بحث دیگری دارد. در حوزه نخبگان دو تلقی در حوزه فقه داریم که از یک طرف باید به توده مردم و از یک طرف باید به نخبگان مراجعه کرد. دو ملاک در حوزه فقه سیاسی داریم که ما را به نخبگان ارجاع می‌دهد و یک قاعده هم به توده مردم ارجاع می‌دهد. در جایی که رجوع به نخبگان است دو قاعده داریم: یکی رجوع به خبره و یکی مشورت.»
وی در توضیح رجوع به خبره و مشاور نیز گفت: «در رجوع به خبره فرض بر این است کسی که در یک حوزه‌ای تخصص ندارد نسبت به کسی که دارد مراجعه کند؛ مثل رجوع به پزشک که نظر خبره را به رسمیت می‌شناسیم و توجهی به نظر خود نداریم. مشورت مبتنی بر این است که من هم می‌دانم و کسی که با او مشورت می‌کنم هم می‌داند، اما شاید چیزی به معلومات من اضافه شود.»
وی درباره اهمیت رجوع به نخبگان یادآور شد: «سنخ بخش عمده کار در فرایند نخبگانی، رجوع به نخبگان و متخصصان برای علم است. طبیعتاً مقام رهبری به تنهایی نمی‌تواند همه امور را تدبر کند؛ از این رو بسیاری از موارد را به شورا گذاشتند. تجربه حکومت انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که مجلس، تقنین می‌کند، فقهای شورای نگهبان کار را به نهایت می‌رسانند و به رهبری هم ارجاع نمی‌دهند.»
مشارکت توده‌وار و نقش مردم در مقاومت بین‌المللی
استاد حوزه و دانشگاه درباره مشارکت نخبگان از نگاه رهبر انقلاب تصریح کرد: «از حیث مشارکت نخبگانی بر اساس منطق رهبری چتر نظام باز است و هرکسی که داعیه نظام دارد، می‌تواند به میدان بیاید؛ البته ساز و کاری دارد که بر عهده قانون است. تجربه حکمرانی رهبر انقلاب همواره پشتیبانی از دولت‌ها بوده است.»
وی درباره نظر رهبری در مشارکت توده‌وار گفت: «در حوزه مشارکت توده‌وار رهبر انقلاب تأکید بر حضور حداکثری دارد. حضور حداکثری مردم هم طریقیت دارد و هم موضوعیت. موضوعیتش این است که حضور حداکثری مردم، وحدت، امنیت را ایجاد می‌کند. طریقیت دارد که مثلاً رئیس جمهور با قدرت کارش را پیش می‌برد. رهبر انقلاب در شورای شهر، مجلس و ریاست جمهوری همواره بر حضور حداکثری مردم با درایت و مشورت تأکید دارند؛ اما نتیجه هر چه مردم گفتند.»
ایزدهی با اشاره به نقش انقلاب اسلامی در مقاومت بین‌المللی افزود: «در حوزه منطقه ما اگر بحث مقاومت را نسبت به استکبار داریم، آن چیزی که در منطقه اتفاق افتاده، بیش از اینکه تعامل قدرت‌ها باشد، مقاومت مردمی است، حشد الشعبی است، مقاومت افرادی است که دل در گرو انقلاب اسلامی دارند.»
وی تصریح کرد: «امروزه این منطق به گونه‌ای شده که اگر کسی بخواهد در مقابل اسرائیل اظهار نظر کند، حتی داخل نیویورک و شهرهای امریکا و انگلیس، این منطقی است که مردم وسط کار بیایند و جالب‌تر این است که با زبان فارسی مرگ بر اسرائیل بدهند. منطق مردم‌سالاری، حاکم شده و منطق موجهی است که انقلاب اسلامی مبتنی بر یک باور، بحث مردمی‌سازی را ایجاد کرده و از آن حمایت می‌کند.»
وی درباره نقش مردم ادامه داد: «امروز مقاومت فلسطین مبتنی بر مردم است. اگر مردم پای کار نمی‌ایستادند، حماس نمی‌توانست کاری انجام دهد و یا در لبنان اگر مردم ایستادگی نمی‌کردند، نمی‌توانست کاری انجام بدهد. این‌گونه نیست که نظام مقاومت، نظام اسلحه باشد که البته نظام دفاع است، اما مردم‌بنیاد بودن، متکی بر فهم و اراده مردم، آگاهی بخشی به مردم اصل اساسی انقلاب اسلامی است.»
ایزدهی در پایان اشاره کرد: «راهبری رهبر انقلاب اسلامی بر اساس منطق مردم‌سالاری دینی، تأکید بر امانت بودن آرای مردم و تأکید بر حق و تکلیف بودن رأی و نظر مردم بنا نهاده شد. انتخابات یک روز به تأخیر نیفتاد، آرای مردم به امانت منتقل شد و رئیس جمهور منتخب آمد.»
