به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آیین آغاز همایش ملی فقیه سالک، با هدف بزرگداشت حضرت آیت الله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی(ره) توسط مجموعه حوزوی امام رضا(ع) تهران با مشارکت پژوهشگاه صبح چهارشنبه ۱۲ دی ماه در محل تالار همایش های پژوهشکده فقه و علوم انسانی برگزار شد.
او ادامه داد: ستاد همایش ملی اولین شخصیت را برای این برنامه، آقا مجتبی تهرانی دانست و بعد از آن بحث آیت الله مهدوی کنی و بعد آیت شاه آبادی در نظر گرفته است که برنامه های آنان را در دست اقدام دارد. اولین وظیفه‌ای که ستاد برای خودش قائل است، شناخت آثار این بزرگان و معرفی این بزرگان به جامعه از جهت شخصیت و آثار است. جمع آوری آثار صوتی، تصویری و مکتوب در دستور کار است که کار آن شروع شده و به تدریج کامل می شود. برای این برنامه از اساتید دانشگاه و حوزه که توانایی تدوین این آثار را دارند و می توانند به زبانی که مناسب است، بهره برده ایم. قرار است در مجموع تعیین عناوینی از این همایش برای پایان نامه دانشگاه و رساله حوزه و اقدامات پژوهشی انجام بشود که تا کنون با ۴ دانشگاه صحبت شده و نشست های علمی در این دانشگاه‌ها شروع شده و گسترش می یابد.
او توضیح داد: استفاده از فضای مجازی و کانال و شبکه های اجتماعی که می توانند این مطالب را منتشر کنند، بهره می بریم و در دست گروه‌های تخصصی قرار می دهیم و طراحی و استفاده از فضای اینترنتی که بتواند کمک کار باشد، در دستور کار است.
رضاییان گفت: در ارتباط با ابعاد شخصیتی آقا مجتبی، ساده زیستی و پرهیز از شهرت و خدمت به مردم، تولیداتی در دستور کار است که آنها هم به تدریج تکمیل می شود و در این رابطه با ۹ دستگاه و سازمان همکاریی هایی شروع شده است.
او گفت: از برنامه های جدی ما، بحث برنامه حدیث سرو است که تا حالا درباره ۵۰ علما برنامه پخش شده است و برنامه حدیث سروی که الان شروع شده مربوط به آقا مجتبی و با ۱۷ نفر از بزرگان که درباره ایشان شناخت دارند، مصاحبه هایی آغاز شده است. همچنین وزارت ارشاد و وزارت میراث فرهنگی و سازمان اوقاف و سازمان تبلیغات اسلامی و مرکز انقلاب اسلامی مسئولیت هایی پذیرفتند.
- آیت الله علی‌اکبر رشاد رئیس و موسس پژوهشگاه طی سخنانی ضمن گرامیداشت یاد سردار دل‌ها، سیدالشهداء مقاومت سردار سلیمانی و همچنین فقیه فقید، فیلسوف آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی؛ اظهار کرد: تهران زمانی شهر هزار حکیم نامیده می شد و صدها حکیم کرسی درس و چندین فقیه صاحب رساله در این شهر حضور داشتند، روایتی بود در مورد فروکش تهران، من تصور می کنم منظور از وصف فروکش، فروکش معنوی تهران است، با عروج چنین مردانی تهران خالی می‌شود و فروکش می‌کند.
رئیس شورای حوزه های علمیه استان تهران ادامه داد: آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی خصوصیات بسیاری داشت، من در این مجال به یک خصیصه ایشان اشاره می کنم، این مرد صاحب قلب سلیم بود، قلب گرانیگاه باطن روحی و ملکوت است، قلب که مریض شد همه وجود انسان بیمار می‌شود، قلب باطنی انسان که بیمار شود همه وجود انسان بیمار است، ما از شأن قلب غافلیم، هم در ادبیات ایرانی و هم در ادبیات دینی قلب جایگاه فوق‌العاده ای دارد.
رئیس مجتمع عالی حوزوی امام رضا(ع) ادامه داد: به لحاظ ادبی یکی از واژه هایی که در ادبیات فارسی مورد توجه و برگرفته از مفهوم قلب است، واژه دل و انشعابات آن نظیر دلستان است، ۱۴ هزار و ۴۶ بار واژه قلب در روایات ما آمده است، در قرآن ۲۰ وصف برای قلب آمده است اما من ۵۶ وصف و حالت را در قرآن برای قلب سراغ گرفتم، ۶۰۷ وصف و حالت در مجموع برای قلب آمده است، شان قلب والا است و در این میان قلب سقیم و قلب سلیم جایگاه خاصی دارند و قلب میزان است، حافظ خوش گفت که : برو خرقه بسوزان حافظ /یا رب این قلب شناسی ز که آموخته بود.
در این ۴۵ سال بیش از آنکه به قلب بپردازیم به قالب پرداخته ایم
وی افزود: مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی قلب سلیم داشت، از ریا و شک خالی بود، امام رضا (ع) فرمودند: «قلب حرم خداست»؛ ما طلاب قلب مردم را فراموش کردیم چون قلب خودمان را فراموش کردیم و به قالب مردم چسبیده ایم، قلب ظاهر و باطن است اما اینکه فقط به قالب و کالبد بچسبیم و به ظواهر توجه کنیم (چه در زندگی خودمان و چه مردم) و از آن طرف قلب را فراموش کنیم درست نیست، با خسارات فراوانی مواجه شده ایم، باید بپذیریم که در این ۴۵ سال بیش از آنکه به قلب بپردازیم به قالب پرداخته ایم.
آیت الله رشاد با بیان اینکه باید هوای دل مردم را داشته باشیم، تصریح کرد: ما که اهتمام به ظواهر دین کردیم به بواطن دین توحه نکردیم، باید به فقه اهتمام کنیم، اخلاق را فراموش کردیم، بزرگان ما در طول هفته فقه و اصول می‌گویند اما چند نفر از اعاظم ما به اخلاق می پردازند؟ ما پارلمان حقوق و قانون داریم اما پارلمان اخلاق نداریم، جوانانی که وسط خیابان آمدند آگاه نبودند و نیستند، آنها در این تهاجم فرهنگی اسیر شدند، به دام افتادند، ما کشته جبهه نظامی را میبینیم اما کشته جبهه فرهنگی را نمی بینیم، اسیبر جبهه نظامی را تکریم میکنیم و از او به عنوان ایثارگر که هشت سال در چنگ دشمن شکنجه شده تکریم میکنیم اما اسیر جبهه فرهنگی را این چنین نمیبینیم، ما حوزویان کوتاهی کردیم، من استغفار میکنم من شب و روز ندارم، خدا گواه است گاه شب پشت میز خوابم میبرد و به کرات اتفاق می افتد که دیگر تا صبح حتی کشش ندارم که بروم طبقه بالا که منزل مسکونی ماست، خودم را مقصر میدانم، ما باید به داد جوانان و مردم برسیم و هوای دل مردم را داشته باشیم و مرحوم حاج آقا محتبی هوای دل مردم را داشت.
وی گفت: شب های احیا خود حاج آقا مجتبی تهرانی می‌فرمود که دیشب حدود نیم میلیون نفر آمده بودند، علت این بود که با دل مردم حرف میزد، به ما نیز میگفت برای مردم همین روایات را بخوانید، همان اندازه که برای فقه و اصول وقت میگذاشت شب اخلاق را مجتهدانه مطالعه میکرد و برای مردم پای منبر میگفت و تمام کوچه و پس کوچه‌های بازار تهران مملو از جوانانی بود که اصلا مسجد نمی آمدند.
رئیس مجتمع عالی حوزوی امام رضا (ع) گفت: در آخرین روزهایی بود که ایشان می توانست صحبت کند و من بیمارستان به عیادت رفته بودم و ایشان به من فرمودند که امتحان سختی بود و بسیار امتحان سختی بود، به ایشان گفتم که حاج آقا این امتحان سخت را از شاگردان زرنگ می‌گیرند.
- آیت الله محمدباقر تحریری در این آیین با اشاره به سیره و شاخصه هایی که در آیات قرآنی در باب علما اشاره شده است، گفت: اولین و اصلی ترین علمی که می توانیم به آن برسیم علم بالله و عالم بالله شدن است، اگر کسی بخواهد به درجات حقیقی علم بالله برسد باید التزام علمی و آنچه را که دین فرموده، داشته باشد، مساله دیگر عالم بالله و امرالله بودن است که از دو مورد اخیر افضل تر است. خداوند ویژگی مهمی را از «أُوتُوا الْعِلْمَ» در آیه ششم سوره سبأ مطرح می کند که قابل توجه است.
ویژگی های اهل علم و معرفت
تولیت مدرسه علمیه مروی تصریح کرد: خداوند می‌فرماید «الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ» که در واقع همان اولوالباب هستند، از شاخصه های دیگر آنها این است که در معرض آسیب‌های بینشی و قلبی هستند اما کسانی که واقعاً اهل علم و معرفت باشند در امان هستند، مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی اینگونه بود و آنچه که می گفت در قلبش رسوخ کرده بود.
وی افزود: نقش عملی این علوم است که حالت اِخبات درونی در اعضا و جوارح را ممکن می سازد چون قلب علاوه بر اینکه مبدأ همه فعالیت ها است از سوی دیگر مصدر است و هم محل ورود همه فعالیت‌ها است، هم صادرات و هم واردات دارد، اینکه با قلب سلیم نزد خداوند برویم اهمیت دارد.
آیت الله تحریری افزود: توفیق نداشتم خدمت آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی برسم جز قبل از انقلاب که ایشان را دیده بودم، البته در قم نزد اساتیدی بودند که این ویژگی را داشتند و از قلب سلیم برخوردار بودند، به هر روی ایشان نمونه بود.
وی تأکید کرد: مراعات ادب مع الامام، باعث بالا رفتن ارزش انسان می شود، ولایت و قرب الهی وقتی برای انسان جلوه می کند که رفع حجاب برایش محقق شود.
آیت الله تحریری در ادامه ضمن گرامیداشت یاد مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی، از مرحوم علامه مصباح و سیدالشهدا مقاومت، از خدادند درخواست کرد که پیرو راه این بزرگان باشیم.
در ادامه کلیپی از دیدار آیت الله رشاد با آیت‌الله العظمی سبحانی و گفت وگویی که در مورد مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی در این دیدار صورت گرفته بود، پخش شد.
جوانان دور شمع وجود آیت الله آقاتهرانی
در بخشی از این کلیپ آیت الله العظمی سبحانی در توصیف مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی گفت: ایشان الگو بود و جوانان در منابری که ایشان داشت دور شمع وجودش جمع می‌شدند و وجودی اثرگذار داشت.
- در ادامه حجت‌الاسلام «مصطفی پورمحمدی» طی سخنانی گفت: پیامبر(ص) ما معدن علوم و عنایات حضرت حق بود اما رسالت پیامبر ساختن و تربیت جامعه است لذا باید الگویی قابل تاسی باشد که بشود از او آموخت، ما نیاز داریم ببینیم، انس بگیریم، حشر و نشر داشته باشیم و زندگی کنیم تا خودمان را تقویت کرده و شبیه آنان شویم، با درس و کتاب و قهرمان سازی و رمان و فیلم و… البته که تاثیرگذار است اما آنچه جامعه را تکان می‌دهد تربیت افرادی ثاثیرگذار و الگو است.
رئیس مرکز نشر اسناد انقلاب اسلامی افزود: آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی عالم تراز بود، تیپ و لباس و عمامه ایشان، راه رفتن و صحبت کردن او و زندگی اش الهام بخش بود و قدرت تاثیرگذاری ایشان نیز در این معنای الگو بودن نهفته بود، ایشان به تمام معنا مخلص بود و هیچ بروز و ظهور و ادعا و تظاهر نداشت و به شدت از این رویکردها متنفر بود و برخی مسائلی را که شنید به ما می‌فرمود که حواستان باشد مثل آنان نشوید، به خصوص در مورد ما طلاب حساس بود و میگفت که مردم باید در مورد روحانیت صفا و اخلاص ببینند و رفتارمان اعتقادمان را نشان دهد.
حجت الاسلام پورمحمدی تصریح کرد: آن عالم وارسته واقعا چشمه حکمت بود، در هر تذکر و درس و بحث او حکمتی نهفته بود که ناشی از اخلاص ایشان بود، همواره تاکید داشت که باید نشان دهیم که اخلاص به شکل آشکار که برای مردم قابل رویت باشد توسط ما آخوندها بروز و ظهور یابد، ایشان می‌فرمود باید مردم در رفتار ما اخلاص را ببینند.
جلوتر از زمان را می دید
وی گفت: نکته دیگر بحث بصیرت آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی بود، حدود ۲۰ سال قبل در زمستان سال ۱۳۸۳ و در جریان مسائل شدید انتخاباتی و سیاسی کشور بودیم که ایشان احساس خطر کرد و فرمود که اگر بی توجهی کنید و عمق مطالب را نشناسید و تسلیم این فضاها و قیل و قال ها شوید، تا ۵۰ سال دیگر هم کشور هم اسلام و روحانیت آسیب‌هایی خواهد دید که کسی نمی تواند مانعش شود، امروز پس از ۲۰ سال بخشی از آن نگاه بصیر را میبینیم، ایشان ۲۰ سال قبل فرمود که فریب نخورید.
وی در پایان گفت: جامعه به علمایی چون ایشان نیاز دارد، عالم و مهذب، عالمی در تراز و معلمی برای همیشه و همه جا.
- در ادامه «محسن اسماعیلی» از شاگردان مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی نیز بیان کرد: رمز تاثیر ایشان این بود که جز خدا هیچ چیز را ملاک نگرفت، ایشان بارها فرمود که از پول بیت المال برای نشر آثارشان استفاده نشود، چون ایشان بنده را مسوول تدوین آثارشان کرده بود و امروز نیز هرچه منتشر می‌شود بدون کمک بیت المال است.
وی ادامه داد: وقتی رساله ایشان منتشر شد سه سال در هفته می‌آمدم و فتواها را در می‌آوردم و عصر جمعه گاهی سه ساعت، شب های ماه رمضان گاهی دو ساعت می نشستیم و فتاوا را بررسی می کردیم.
اسماعیلی گفت: وارستگی و پیوستگی ایشان به خدا مثال زدنی است، همیشه می گویم که نپرسید حاج آقا مجتبی که بود بپرسید چه بود؟!
- بخش دیگری از این همایش ملی اختصاص به سخنرانی دکتر علیرضا زاکانی شهردار تهران داشت.
وی طی سخنانی اظهار کرد: ما توفیق داریم محله زندگی مان میدان خراسان و شوش است یعنی آنجا متولد شدیم، لذا از قدیم الایام به صورت مشخص در پرتو انوار بزرگانی بودیم که در تهران پرچم دار اخلاق و معنویت بودند، خدمت آیت‌الله ضیا آبادی، خوشوقت، حق شناس و… بودیم و از محضر این بزرگان و گوهرها بهره می‌بردیم.
شهردار تهران ادامه داد: ویژگی مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی این بود که در فقه و اصول از سرآمدان بود و در اخلاق بیانی داشت که عامه فهم بود، پایگاه مشخص و روشن در تهران برقرار کرده بود و کسانی را که مشتاق به حرکت در این مسیر بودند مستفیض می کرد و لذا عنصری که محضر ایشان می نشست در فرد خلاصه نمی شد بلکه به اجتماع و متن جامعه کشیده می شد.
وی در ادامه بیان کرد: وقتی دیگر در خیابان ایران ساکن شدیم، این بهره مندی از وجود ایشان بیشتر شد و آنچه که به عنوان کسی که استفاده از بیانات و کتاب های آن عالم وارسته داشتم این بود که جامعه ما تشنه است و خود من هم به عنوان یک تشنه عرض ادب میکنم و درخواستم از بزرگان و علما این است که از امثال تشنگان دستگیری کنند.
زاکانی افزود: کاری که آیت الله رشاد با حضور طلاب و علمای حوزه علمیه در سطح مساجد داشتند و قریب ۹۰۰ مدرسه تحت طرح آرمان قرار گرفتند و دو هزار نفر فعال شدند بسیار قابل تقدیر است، جوانانی که با روحانیت مرتبط می‌شوند و پیوستگی برایشان شکل می‌گیرد به شدت علاقه مند می شوند یعنی جوانی که متحول می‌شود خانواده اش را نیز متحول می‌کند، لذا جامعه نیازمند ادامه این مسیر است و هرچه جلوه گری های مختلف قرار است در مسیر حق انحراف ایجاد کند عمق سالم جوانان ما توسط، علما میتواند دستگیری شود. گفتنی است: در ادامه از آثار مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی رونمایی شد.
جشنواره آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی برگزار می شود
- در ادامه حجت الاسلام «محمدهادی رحیمی صادق»، مدیر حوزه‌های علمیه استان تهران نیز با بیان اینکه احساس کردیم در شناساندن علمای بزرگ تهران و احیای نام و یاد و مسلک این بزرگان برای جهان امروز که تشنه معارف هستند جشنواره ای را پایه گذاری کنیم، اظهار کرد: در کنار جشنواره علامه حلّی، جشنواره شیخ صدوق، جشنواره ای به نام آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی راه اندازی می شود چراکه ما نیازمند انتقال مسائل معنوی به نسل امروز هستیم.
در ادامه این همایش ملی همراه با سخنرانی حجت الاسلام حسین تهرانی، فرزند مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی بود.
- وجوه امتیاز شخصی آیت‌الله مجتبی تهرانی
وی طی سخنانی اظهار کرد: وجوهی که سبب شد که آن مرحوم نسبت به دیگر علما بین مردم متمایز شود در چند مورد می توان بررسی کرد، علاوه بر ابعاد علمی و اجتهاد ایشان در فقه، اصول، کلام و… وجه اصلی تمایز آن عالم در نظر عموم مردم به این معنا نبود بلکه یک سری جنبه‌های شخصی و اجتماعی بود.
اهل ریا و تظاهر نبود
وی ادامه داد: ایشان بسیار متدین و متشرع بود، حاج آقا مجتبی مقدس نبود بلکه متدین متشرع بود، اهل افراط و تفریط نبود بلکه معتدل بود، متعارف بود، اهل ریا و تظاهر نبود و به آنچه می گفت عمل کرده و وظیفه شناسی در کارش داشت و به ویژه در مورد مسائل مالی بسیار مقید بود، رعایت این امور به ایشان معنویت می داد.
حجت الاسلام حسین تهرانی افزود: اخلاق نظری و علمی سر جایش اما حاج آقا مجتبی اخلاق عملی داشت، ایشان ریالی از بیت المال و امور دولتی استفاده نمی‌کرد، حب شهرت، حب ریاست، حب رسانه ای شدن، حب دیده شدن نداشت؛ خاطره ای در ذهنم آمد که مطرح می کنم، حدود سال ۱۳۸۱ بود که عیادت آیت الله محمدی گیلانی در بیمارستان قلب تهران رفتیم و ایشان خطاب به آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی گفت منتظر بودم شما رساله بدهید، بعد خطاب به من گفت که پدرت را نمی شناسی. این را گفتم تا بگویم که ایشان حب شهرت نداشت و پرهیز داشت.
تهذیب ایشان در مردم اثر داشت
وی ادامه داد: آن عالم وارسته مهذب واقعی بود و از آنجایی که هر حب اعم از حب شهرت و دیده شدن و بسیاری مسائل را در خودش از بین برده بود و حب اهل بیت را جایگزین کرده بود لذا مردم معنویت و روحانیت را می‌دیدند، آخوند بودن حاج آقا مجتبی را نمی‌دیدند و همین تهذیب ایشان بود که اثرگذار بود.
همّ و غمش تربیت نسل جوان بود
وی تأکید کرد: ایشان مسائل اجتماعی را بسیار دقیق می دید و هوش اجتماعی بالایی داشت و البته این مساله ذیل آن تطهیر درونی بود و همّ و غمش تربیت نسل جوان بود و تمام وقت اش را برای این مساله گذاشته بود ایشات معلم اخلاق به آن معنا نبود بلکه مربی اخلاق بود، تربیت میکرد، تربیت از روش رفتاری، گفتاری و کرداری است، خودسازی باعث اثرگذاری ایشان می شد.
