به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نقل از تسنیم، نوزدهمین نشست از دوازدهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «نظریه مشارکت در نظام مردم‌سالاری دینی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات طلوع مهر برگزار شد، نقش احزاب در ارتقاء مشارکت سیاسی و گفتمان‌سازی مورد بررسی قرار گرفت. این نشست به صورت حضوری و مجازی در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در این نشست با ارائه دیدگاه‌هایی درباره نقش مشارکت در پویایی و ثبات نظام اسلامی، بر لزوم تقویت ارزش‌های دینی و معنوی به عنوان زیربنای اصلی افزایش مشارکت مردمی تأکید کرد. وی این ارزش‌ها را ریشه در فطرت انسانی دانست و تصریح کرد که انقلاب اسلامی ایران توانست با تلفیق این ارزش‌ها، نظامی مردمی را پایه‌ریزی کند.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به تاریخ انقلاب اسلامی گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته انقلاب اسلامی ایران، انطباق فلسفه مشارکت مردم با اهداف و فلسفه نظام است. در بسیاری از انقلاب‌ها، اهداف مردم با آنچه نظام‌های جدید دنبال می‌کنند متفاوت است. اما در انقلاب اسلامی ایران، مردم برای عدالت، معنویت و آزادی انقلاب کردند و این دقیقاً همان چیزی است که نظام نیز براساس آن بنا شده است.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه ادامه داد: در دیگر کشورها، بعد از انقلاب، مردم و نظام اغلب در تضاد با یکدیگر قرار می‌گیرند. در حالی که در جمهوری اسلامی ایران، مردم و نظام یک مسیر را دنبال می‌کنند و این باعث همسویی عمیق میان خواسته‌های مردم و اهداف نظام شده است.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه با اشاره به این که نظام اسلامی پس از شکل‌گیری، وظیفه دارد مدیریت مشارکت مردمی را به عهده بگیرد، افزود: قبل از انقلاب، مردم خودجوش در صحنه حضور پیدا کردند و علیه ظلم و استبداد قیام کردند، اما بعد از پیروزی انقلاب و شکل‌گیری نظام، دولت و حاکمیت وظیفه دارند این مشارکت را مدیریت و تقویت کنند. دولت باید با تقویت باورها و اعتقادات دینی و سیاسی مردم، زمینه را برای افزایش مشارکت‌های مردمی فراهم کند.
مهاجرنیا تصریح کرد: دولت باید ارزش‌هایی را که مردم به خاطر آن انقلاب کردند، تقویت و گسترش دهد. اگر اعتقادات و ارزش‌های مردم ضعیف شود، مشارکت آنها کاهش می‌یابد و این موضوع در بزنگاه‌هایی مانند انتخابات به وضوح دیده می‌شود.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با تأکید بر نقش مهم ارزش‌های دینی و معنوی در حفظ مشارکت مردم، افزود: اگر مردم حس کنند که ارزش‌های دینی مانند عدالت، معنویت و اخلاق در جامعه تضعیف شده، مشارکت آنها کاهش می‌یابد. اما اگر این ارزش‌ها به‌طور مستمر تقویت شود، مردم نه تنها از نظام حمایت می‌کنند، بلکه وفاداری بیشتری نیز نسبت به آن از خود نشان می‌دهند.
او با اشاره به پیشینه تاریخی مردم ایران برای تحقق عدالت و آزادی، گفت: ملت ایران در طول تاریخ خود همیشه به دنبال تحقق عدالت و آزادی بوده است و یکی از شعارهای اصلی آنها در انقلاب اسلامی، پیاده‌سازی عدالت امیرالمؤمنین (ع) در جامعه بودند ولی متأسفانه برخی جناح‌های سیاسی با افراط در شعارهای آزادی و عدالت باعث بدبینی مردم شده‌اند، درحالیکه همیشه باید به دنبال توازن میان این دو مفهوم باشیم.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند که آزادی و عدالت دو روی یک سکه هستند و باید همزمان به هر دو توجه شود. نظام اسلامی نمی‌تواند یکی را به نفع دیگری نادیده بگیرد. مردم باید به چشم خود ببینند که در جامعه عدالت و آزادی توأمان اجرا می‌شود.
مهاجرنیا در ادامه با اشاره به نقش کارگزاران نظام در افزایش یا کاهش مشارکت مردم گفت: مردم از مسئولان و کارگزاران نظام انتظار دارند که در رفتار و عملکردشان صداقت و عدالت را رعایت کنند. اگر مردم ببینند که مسئولان به اصولی که نظام اسلامی بر آن بنا شده، پایبند نیستند، اعتمادشان به نظام کاهش پیدا می‌کند و این بر میزان مشارکت آنها تأثیر مستقیم دارد.
او با ذکر مثالی از دوران شهید رجایی گفت: کارگزاران باید در رفتار و عملکرد خود الگوی مردم باشند. آنها باید به‌گونه‌ای رفتار کنند که مردم احساس کنند دولت و مسئولان در حال خدمت به مردم هستند. مردم اگر ببینند که مسئولان خود به عدالت و تقوا پایبند هستند، خود نیز به آنها اعتماد می‌کنند و در عرصه‌های مختلف از جمله انتخابات حضور فعال‌تری خواهند داشت.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه با تأکید بر نقش معنویت در تقویت نظام اسلامی اظهار داشت: نظام اسلامی باید معنویت را بیش از هر چیز دیگری در اولویت قرار دهد. مردم انقلاب کردند تا معنویت در جامعه جاری و ساری شود و دولت باید این هدف را تقویت کند. همان‌طور که امام راحل فرموده‌اند، معنویت مهم‌تر از آب و نان است و باید بیشتر به آن توجه شود. متأسفانه امروز به دلیل برخی مشکلات معیشتی، توجه به معنویت کاهش یافته است، اما نظام اسلامی باید به‌طور مداوم در جهت تقویت معنویت و ارزش‌های دینی حرکت کند.
او همچنین عدالت را از ارکان اصلی مشارکت در نظام اسلامی دانست و گفت: اگر مردم ببینند که عدالت در جامعه اجرا نمی‌شود و تبعیض در توزیع امکانات و منابع وجود دارد، از مشارکت خودداری می‌کنند. نظام اسلامی باید به‌گونه‌ای عمل کند که مردم احساس کنند عدالت در همه ابعاد جامعه حاکم است؛ از توزیع عادلانه منابع گرفته تا انتخاب شایسته‌ترین افراد برای مسئولیت‌های مختلف.
مهاجرنیا در ادامه به اهمیت امنیت به‌عنوان یکی از عوامل اصلی مشارکت اشاره کرد و گفت: مردم به دنبال امنیت روانی و اجتماعی هستند. اگر در جامعه احساس امنیت کنند و بدانند که حقوق آنها محفوظ است، با اطمینان بیشتری در عرصه‌های مختلف حضور پیدا می‌کنند. امنیت اقتصادی، اجتماعی و روانی را از مهم‌ترین عواملی هست که باعث افزایش مشارکت مردم می‌شود.
این استاد دانشگاه با تأکید بر لزوم شفافیت در عملکرد نظام، شفافیت را یکی از کلیدی‌ترین عوامل برای جلب اعتماد مردم و افزایش مشارکت دانست. نظام اسلامی باید در همه زمینه‌ها، از سیاست‌گذاری تا اجرای قوانین، شفاف و صادق باشد. مردم باید احساس کنند که دولت به‌صورت روشن و صادقانه با آنها رفتار می‌کند.
محقق حوزه فلسفه سیاسی در ادامه با تأکید بر فرهنگ ظلم‌ستیزی، به‌عنوان یکی از اصول مهم انقلاب اسلامی، گفت: نظام اسلامی باید فرهنگ مبارزه با ظلم را هم در عرصه داخلی و هم بین‌المللی گسترش دهد. این فرهنگ باید از مدارس و کودکی به مردم آموزش داده شود تا آنها همواره در برابر ظلم و ستم ایستادگی کنند.
مهاجرنیا در پایان اظهار امیدواری کرد که با اجرای درست این اصول، نظام اسلامی بتواند مشارکت مردمی را به میزان چشم‌گیری افزایش دهد و جامعه‌ای پویاتر و عادلانه‌تر بسازد.
