بازتاب معنویت و عرفان در ادبیات کودکان
نوشتاری از حجت‌الاسلام دکتر علی فضلی مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه و دبیرعلمی هم اندیشی بازتاب معنویت و عرفان در ادبیات کودکان
در تاریخ جهان اسلام ورود معنویت و عرفان در ادبیات داستانی اگرچه پرشمار نبوده، اما عمیق و ژرفناک بوده است که میتوانند سرمایهای بس عظیم برای معاصران در جهت تولید ادبیات عارفانه – کودکانه به ویژه رسانه های سمعی و بصری مختص حوزه کودک از جمله انواع کارتون انیمیشنها باشند. از این رو برخی در حوزۀ کودک دست به قلم برداشته دفاتری برای پژواک میراث عرفانی پیشینان نگاشته‌اند. از آن جمله، “منطق الطیر برای کودکان” که نویسندگانی چون خانم مژگان شیخی و زهرا عبدی و محمد کاظم مزینانی به طور جداگانه انجام دادند یا “قصه های مثنوی مولانا برای کودکان” که نویسندگانی چون مهدی آذریزدی و یحیی قائدی، نسرین لطفی و پرویز امینی و سمانه حاجی محمدتقی به این امر اهتمام ورزیدند یا “شیخ بهایی موش و گربه” که جناب استاد رحماندوست به آن دست یازدیدند.
با توجه به این، پرسش این است که این ادبیات عارفانه – کودکانه چگونه تولید شدهاند و امروزه چگونه باید به آن نگریست و نویسندگان به گونه نو با زبان نو و به روش نو به عرفان برای کودک بنگرند؟
یک بار بحث آسیب شناسانه به این حوزه هست که چه شد و چه نشد و چه باید کرد و چه نباید کرد!؟ یک بار نیز بحث از انتقال میراث قصه‌های کهن برای کودکان است و بار دیگر بحث از استخراج و بازتاب مطالب و حقایق معنوی و عرفانی به زبان کودکان آن هم با ادبیات معاصر و به روش‌های نوین است. بار دیگر نیز بحث نیز بر ریل‌گذاری و هدف‌گذاری است که چه باید کرد و چه نباید کرد. بر این پایه به گونۀ جدی ماهیت و چیستی ادبیات عارفانه – کودکانه، ضرورت و بایستگی پرداختن به ادبیات عارفانه – کودکانه و کیفیت و چگونگی نگارش این گونه ادبیات مورد پرسش قرار میگیرند.
از این جهت باید گامی فراتر نهاد و در راستای پرورش معنویت باطن و مدیریت ذهن و تربیت اندیشتاری و انگیختاری کودکان اقدامی ژرف اندیشانه برداشت تا هم پاسخی درخور برای پرسش‌های کودکانه در حوزۀ معنویت باشد و هم سازنده پرسش و پاسخ در این حوزه برای کودکان باشد و هم روش انتقال ظرایف و قواعد معنوی و عرفانی تبیین گردد. با این اقدام بستر لازم برای آموزش نسل جوان در این حوزه فراهم می‌گردد وظرفیت‌ها و زوایای آن برای نسل نوگام روشن می‌شوند و به گونه فراگیر و در تمامی سطوح فرهنگ سازی می‌شود. اما برای این اقدام چه باید کرد؟ چگونه باید به این موضوع نگریست؟ چگونه باید پی گرفت؟ چه روشی را باید برگزید؟
این پرسشی است که هم اندیشی بازتاب معنویت و عرفان در ادبیات کودکان که پیشه‌روست، در صدد پاسخ به این پرسش‌ها است. یک هم اندیشی در سطح عالی از سوی برترین نویسندگان دغدغهمند همین مسئله به میزبانی پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی صورت خواهد گرفت.
