به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر عبدالوهاب فراتی عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ نگار با اشاره به آثار پیاده‌روی اربعین اظهار داشت: باتوجه‌به اینکه همه ساله جمع کثیری از شیعیان و دوستداران مکتب امام حسین (ع) از کشورها با ملیت‌های مختلف در اربعین کنار هم جمع می‌شود و یکی از پدیده‌های فراملی معاصر را در جهان خلق می‌کنند می‌توانیم از این زاویه پیاده‌روی اربعین را موردتوجه و بررسی قرار دهیم.
وی ادامه داد: طبیعتاً پیاده‌روی اربعین یک نوع ایجاد هویت در سطح فراملی است. اینکه افرادی با ملیت‌های گوناگون در یک مراسم شرکت می‌کنند فرایندی از هویت جمعی در سطح فراملی را به وجود می‌آورند. در واقع پیاده‌روی اربعین با عبور از مرزها پیوندهای قومی، زبانی و حتی ملیتی، یک هویت جدید را خلق می‌کند.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه بیان کرد: شکل‌گیری از هویت فراملی در واقع حفظ خود هویت‌ها است. در بستر پیاده‌روی اربعین نه‌تنها خود هویت‌ها نفع نمی‌شوند؛ بلکه با حفظ موجودیت خود به یک هویت کلان پیوند می‌خورند.
وی اضافه کرد: در واقع این هویت جدید بدون اینکه هویت قومی، ملی و حتی مذهبی فرد را نفی کند او را وارد یک هویت بزرگ‌تری می‌کند. به همین دلیل می‌بینیم که در پیاده‌روی اربعین حتی پیروان مسیحیت، برادران اهل‌سنت و… شرکت می‌کنند.
فراتی با اشاره به بین‌المللی‌سازی گفتمان عاشورا، گفت: پیاده‌روی اربعین یک گفتمان جهانی و بین‌المللی از عاشورا در سطح ملت‌ها به وجود می‌آورد که این گفتمان ارزش دارند همه این افراد به آن گفتمان تعلق دارند و به‌نوعی هویت جهانی خود را ذیل هویت عاشورا موردتوجه قرار می‌دهند که البته این تبعات زیادی دارد که شاید یکی از این تبعات بین‌المللی‌سازی گفتمان عاشورا بحث ترویج رویکرد مقاومت در خاورمیانه است که تأثیر زیادی بر این مسئله گذاشته است.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه ادامه داد: آن چیزی که در اینجا می‌تواند اهمیت بیشتری پیدا کند درواقع یک نیروی فراملیتی و یا فرامنطقه‌ای در بین شیعیان به وجود می‌آورد که عناصری که آنها را دور هم جمع می‌کند بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی است که به نیروهای سلفی هویت می‌بخشد.
این پژوهشگر تصریح کرد: معمولاً در بین گروه‌های سلفی و تکفیری از عناصری چون تکفیر دیگران و دعوت به اندیشه و ایدئولوژیک خود استفاده می‌کنند و تلاش می‌کردند یک هویت فراملی برای گروه‌های سلفی ایجاد کنند؛ اما شیعیان بر ذیل گفتمان عاشورا و از مسیر پیاده‌روی اربعین هویتی را به وجود می‌آورند که بر مبنای غیریت‌سازی دیگران شکل نگرفته است؛ یعنی آنها از باب تکفیر و نفی دیگران به این هویت نرسیده‌اند.
وی افزود: تنها عنصری که آنها را کنار یکدیگر قرار می‌دهد بحث عشق و یا حب به امام حسین (ع) است و یا جذبه‌ای که در کربلا وجود دارد آنها را دور هم جمع می‌کند.
فراتی یادآور شد: بنابراین کسانی که در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند بدون اینکه زبان یکدیگر را متوجه شوند و اشتراک زبانی داشته باشند؛ اما عشق و علاقه به امام حسین آنها را دور هم جمع می‌کند.
وی اشاره کرد: به همین دلیل نه از هم تنفر پیدا می‌کنند و نه از محبت به دیگری خسته می‌شوند و نه از هزینه‌کردن برای دیگری خسته می‌شوند و اوج مفاهیم دینی مثل ایثار، محبت، عشق و علاقه در پیاده‌روی اربعین موج می‌زند درحالی‌که گروه‌های سلفی و تکفیری در کنار هم قرار می‌گیرند؛ چون جمع و اجتماع آنها مبتنی بر هویت‌سازی و تکفیر دیگران است.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه افزود: در تحولات سوریه و عراق دیدیم که گروه‌های سلفی هرچه جلوتر رفتند گروه‌گروه شدند و آن عاملی که آنها را نگه می‌دارد با آن چیزی که اینجا در پیاده‌روی اربعین وجود دارد بسیار متفاوت است. از این زاویه می‌توان گفت که پیاده‌روی اربعین یک پدیده خاص جهانی است که مثل ندارد و همانندی برای آن به وجود نیامده است.
وی ادامه داد: در ایام اربعین حدود ۲۰ میلیون عراقی و غیر عراقی روانه کربلا می‌شوند و این جمعیت حداقل حدود دو هفته به‌صورت مجانی مورد پذیرایی قرار می‌گیرند و به آنها محبت می‌شود. به همین دلیل اتفاقاتی که در این مسیر رخ می‌دهد درک آن برای کسانی که نگاه اقتصادی دارند قابل‌درک نیست.
فراتی در خاتمه گفت: هویت بین‌المللی پیاده‌روی اربعین آن چنان عناصر مهمی دارد که می‌تواند برای جهانیان الگویی از هویت‌های فراملی بین انسان‌ها باشد و آنها را بدون توجه و نفی هویت‌های خودی و فردی کنار هم جمع کند.
