راز مانایی برخی از تمدنهای سکولار چیست؟ با اینکه مطابق برخی از سنتهای الهی مانند احباط، ابتلا، تدمیر و استیصال و استخلاف، چنین تمدنهایی نباید پایدار باشند؛ به این پرسش میتوان اینگونه پاسخ گفت:
الف) آنچه باعث پیشرفت اینگونه جوامع شده است، ویژگیهای خوبی است که در آنها وجود دارد.
ب) با بهرهگیری از اسباب مادی میتوان سطح رفاه را بالا برد و به پیشرفت دست یافت؛ هرچند به منظور دستیابی به مانایی و پیشرفت همه جانبه، نیازمند تلفیق اسباب مادی و معنوی هستیم.
ج) ممکن است برخورداری از امکانات مادی بر اساس سنت امهال و استدراج باشد.
د) کفر مانع از رشد اقتصادی نیست؛ هرچند طبق سنت احباط، آرامش و سعادت دنیوی تحقق پیدا نخواهد کرد.
ه) هر چند عواملی مانند ظلم، علت تامه هلاکتاند؛ اما از علل مقتضی برای نابودی به شمار میآیند.
و) پایداری از منظر دین مساوی با دوام نیست. پایداری، پیشرفت کوثری است که در آن کیفیت و کمیت به صورت توأمان لحاظ شده است.