به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست «صد کتاب ماندگار قرن» به مناسبت رحلت امام خمینی (ره)، با بررسی کتابِ «ولایت فقیه» تالیف روح‌الله الموسوی الخمینی(ره) و با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن رحیمیان از یاران دیرین امام خمینی(ره) و دکتر سیدسجاد ایزدهی رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به میزبانی سازمان اسناد وکتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
حسین جودوی دبیر این نشست تخصصی ضمن عرض تسلیت به مناسبت رحلت امام خمینی (ره) و شهادت حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور شهید و همراهان ایشان، از حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن رحیمیان از یاران دیرین امام خمینی(ره) درخواست کرد از خاطرات بنیانگذار انقلاب اسلامی در نجف و جلسههای درس ایشان در باب ولایت فقیه سخن بگوید.
کتابِ «ولایت فقیه» درس‌گفتاری برای تاریخ بشریت است
حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن رحیمیان با بیان این مطلب که کتابِ «ولایت فقیه» از مهمترین مکتوبات منتشر شده در تاریخ اسلام، تاریخ شیعیان و درس‌گفتاری برای تاریخ بشریت است، گفت: موضوع تشکیل حکومت اسلامی و ولایت فقیه آرزوی دیرینه جهان اسلام و به خصوص عالم تشیع بوده است که امام خمینی (ره) بعد از تبعید به نجف و بیان این موضوع مهم به آن، صورت عملی بخشید.
وی ادامه داد: در یکی از منشورات متعلق به آن دوران طرح مبحث ولایت فقیه توسط امام خمینی (ره) مقاله‌ای منتشر شده بود که مدعی شده بود امام از آغاز در تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی نبوده است، بلکه در روند و ادامه مسیری که امام پیموده بود این موضوع شکل گرفته بود. در حالی که این ادعا خلاف واقع بود. زیرا ایشان از حدود ۲۰ سال قبل از طرح موضوع ولایت فقیه در نجف این موضوع را در سال ۱۳۴۸ و در کتاب کشف الاسرار مطرح کرده بود. بنابراین طی این مسیر همواره در اندیشه و دیدگاه اسلامی امام وجود داشته است.
او ادامه داد: نکته دیگر توجه به این امر مهم است که امام خمینی (ره) به وجود کاپیتولاسیون در ایران معترض بود و نقد تندی به این موضوع کرده بودند و رژیم پهلوی هم برای امام پیغام فرستاد که درباره این موضوع و همچنین آمریکا سخن نگوید اما امام در ۴ آبان ۱۳۴۳ درباره این موضوع بار دیگر به تندی سخن گفت که امام پس از این سخنرانی به ترکیه و بعد به نجف اشرف تبعید شدند و خداوند اینچنین مقدر کرد که موضوع ولایت فقیه در نجف اشرف به عنوان مکانِ مرجعیت شیعیان که از جایگاه علمی محکمی برخوردار بود؛ مطرح کنند که طیف وسیعی ازعلمای آن روزگار به طرح این موضوع پیوستند و موافقت خود را اعلام کردند.
استقرار حکومت اسلامی بدون وجود ولایت فقیه ممکن نیست
حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن رحیمیان با طرح این نکته که تبعید امام خمینی (ره) به نجف اشرف موجب تثبیت جایگاه علمی و مرجعیت ایشان شد؛ گفت: زمانی که امام خمینی (ره) تدریس علوم دینی را در نجف آغاز کرد، اجازه ثبت و ضبط جلسات را به شاگردان خود نمی‌داد اما در مدت زمان بیان موضوع ولایت فقیه شاگردان را برای ثبت و بیان این جلسات و مکتوب کردن آن مکلف کرد و سایر علما و فضلا هم ازعمق جان این مبحث را پذیرفتند.
این شاگرد و یار دیرین امام خمینی (ره) در ادامه صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که ضرورت پرداخت به موضوع ولایت فقیه در آن زمان چه بوده است؛ گفت: علما و فقهای دین اسلام همواره قائل به ولایت فقیه بودند و معتقد بودند که استقرار حکومت اسلامی بدون وجود ولایت فقیه ممکن نیست. حضرت امام با طرح موضوع ولایت فقیه این امر ناممکن به نظر علما را ممکن کردند و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران سرآغاز تحقق حکومت اسلامی و اتصال آن به امام زمان (عج) و استقرار حکومت اسلامی در سراسر دنیا بود.
وی اظهار داشت: امام خمینی (ره) انسانی جامع الاطراف بود و به موقعیت اسلام در جهان و به خصوص شیعیان در آن دوران آگاه بود. بنابراین وجود علمای عالی رتبه در نجف و البته قم شرایط لازم و مناسب برای طرح ولایت فقیه را برای امام در آن روزگار فراهم کرد.
طرح موضوع ولایت فقیه تاثیر گسترده ای بر زندگی گذاشت
سیدسجاد ایزدهی در ادامه این نشستِ تخصصی گفت: انتخاب این کتاب به عنوان یکی از صد کتاب ماندگار قرن انتخاب درست و مهمی بوده است. زیرا کتاب «ولایت فقیه» یک آغاز و سرفصل است که در گذشت زمان به یک گفتمان تبدیل شده است.
استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: امام خمینی (ره) در ۱۳ جلسه، موضوع ولایت فقیه را به قدری محکم و عملیاتی کرد که در طول زمان جریان‌ساز شد و اثرات آن به قوت خود باقی است و ادامه پیدا خواهد کرد.
موضوع ولایت فقیه از قرن ۴ تا ۱۴ قمری امتداد داشته و علمای بسیاری روی این موضوع در قالب یک قاعده پافشاری کرده‌اند اما تنها امام خمینی بود که این مهم را عملیاتی کرد. زیرا نگاه حضرت امام خمینی (ره) به طرح موضوع ولایت فقیه نگاهی مبتنی بر استقرار حکومت اسلامی و نقشه راهی برای مبارزه و ادامه مسیر تا رسیدن به حکومت امام زمان (عج) است. ایشان موضوع اقامه حکومت اسلامی را مهمترین فصل از ولایت فقیه می دانست و اساسا وجه تمایز نظریه امام در این باب موضوع اقامه حکومت اسلامی است.
وجه تمایز نگاه امام خمینی در ولایت فقیه توجه به عموم مردم بود
استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: امام در طرح موضوع ولایت فقیه، روی جامعه، عموم مردم و به اصطلاح کف خیابان نظر داشتند. زیرا معتقد بودند نقشه راه ولایت فقیه باید بر اساس پشتوانه اجتماع صورت بگیرد. و به اعتقاد من وجه تمایز نگاه امام خمینی در ولایت فقیه توجه به عموم مردم بود.
ایزدهی تصریح کرد: بعد از پایان دوره قرون وسطی و آغاز رنسانس در غرب استدلال برای وجود خداوند را یک مقوله شناختی عنوان می کنند ولی امام خمینی (ره) استدلال عقلی مطرح می کنند و معتقد به ولی فقیه، قضاوت، حدود، جهاد، و قصاص هستند که لازمه آن را استقرار حکومت اسلامی می‌دانند که بدون آن امکان اجرای احکام اسلامی وجود ندارد. در واقع امام خمینی(ره) با استدلال و عقلانیت اصل ولایت فقیه را اثبات می کند.
وی در پایان صحبت های خود خاطرنشان کرد: عقلانیت امام خمینی (ره) در تبیین وضوع ولایت فقیه ممتاز و ساختارمند بود زیرا حکومت مبتنی بر نظام ولایت فقیه است که بعد از سال های سال با وجود مشکلات و سنگ اندازی ها همچنان مقتدرانه پا برجا است.
