به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آئین رونمایی از کتاب “فلسفه ایده اولیه داستان” توسط گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با مشارکت انتشارات سوره مهر و حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در تالار سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد؛ در این نشست آقایان دکتر محمدرضا سنگری، دکتر مهدی کاموس، حجت الاسلام مهدی جهان، دکتر احمد شاکری(نویسنده کتاب) و محمدحسن شاهنگی به ایراد سخن پرداختند.
دکتر سنگری در ابتدای این جلسه گفت: انتشار این کتاب اتفاقی ارزنده است که باید آن را به فال نیک گرفت. نویسنده قلم و زبان خاصی دارد و توانسته در بین مخاطبان جای خود را باز کند. موضوع چگونگی گسترش ایده اولیه در فیلمنامه و داستان باید مورد توجه اهل تحقیق قرار گیرد. کتاب “فلسفه ایده اولیه داستان” با این سوال آغاز می شود که ایده اولیه داستان از چه جنسی است و با چه هدفی مورد توجه نویسنده قرار می گیرد؟ ما پیش از این کتاب سلول بنیادین داستان نوشتۀ محمد رضا سرشار را داریم خصوصیت اصلی این کتاب را باید در مخاطب و رویکرد آنها دانست. مخاطب این کتاب داستان نویسانی هستند که برای نوشتن داستان خود به دنبال یافت سوژه خواهند بود. لذا مسئله اصلی این کتاب سوژه یابی یا ایده یابی است. اما از انجا که تا خود ایده روشن نشود، ایده یابی نیز مشخص نخواهد شد به این مقوله نیز به نحو مختصری پرداخته شده است.
این منتقد ادبی ادامه داد: تحقیق حاضر با معرفی روش شناسی تقصیر در پاسخ به پرسش چگونگی تجزیه روایت داستانی به جوانب بنیادین آن و تفکیک جوانب از ارکان، اجزاء، ابزارها و عناصر این امکان را فراهم می آورد تا در فرایندی مرحله مند، جوهره اصلی روایت داستانی استخراج شود. بدین ترتیب موضع کتاب “فلسفه ایده اولیه داستان”به عنوان محصول نهایی کاربست فرایند تقصیر فراهم می شود.
دکتر مهدی کاموس در این نشست ابراز داشت: کتاب تئوریک در زمینه فلسفه ایده اولیه داستان با این حجم واقعا ارزشمند است. اولین اثری که از اقای شاکری خواندم عریان در برابر باد بود که در همین انتشارات سوره مهر چاپ شده بود. در همان سالها با اقای شاکری در خصوص ادبیات توحیدی و در حاشیه کنگره ایثار و شهاردت در بین سالهای ۸۹ تا ۹۱ مباحثه میکردیم. نویسنده آثار ازشمند دیگری در حوزه مانایی و میرایی ادبیات دفاع مقدس، ادبیات سیاه دفاع مقدس تولید نموده است که در حوزه نظریه ادبی در خور توجه هستند. پیشنهاد می کنم یک اصطلاح نامه در انتهای کتاب “فلسفه ایده اولیه داستان” درج شود. همچنین جای نمایه در انتهای کتاب خالی است. قطع و فونت کتاب خوب است .جایگاه ایده اولیه در میان عناصر داستان و نسبت و مناسبات ان با علل اربعه روایت داستانی مورد توجه نویسنده قرار گرفته است. علت صوری شکل دهنده روایت است. بنابر این انچه هیئت داستان به واسطه آن محقق می شود علت صوری اش خواهد بود.
وی افرود: در این کتاب اقای شاکری مطرح می کنند که تامل در ماهیت ایدۀ اولیه، جایگاه ان را در هندسه معرفتی از لطیفه ای ذوقی به عنصری رکنی ارتقا می بخشد. تا جایی که باید گفت، نظریه پردازی، نقد و اموزش داستان منوط به کشف و تحلیل ایده است.
حجت الاسلام مهدی جهان در این نشست گفت: فلسفهنویسی کار پیچیده ای است و فلسفه مضاف نیز شرایط خاص خودش را دارد. ما در فلسفه مضاف، مسائل کلی علی و معلولی را مورد توجه قرار می دهیم. در حقیقت در فلسفه مضاف دو محور کلان وجود دارد؛ علم و موضوعات آن. ایده اولیه چیزی است که حاکی از ظهور یک پدیده برای ذهن برای ارائه و تولید است. اگر این ایده در ادبیات باشد، منجر به آفرینش ادبی می شود. نسبت فصول کتاب کتاب “فلسفه ایده اولیه داستان” متوازن نیست و بهتر است نویسنده آن را مورد بازنگری قرار دهد.ب اید به این سوال مهم بیندیشیم که یک کار هنری از کجا شروع می شود؟ در سینما این عنوان با مفهوم بازنمایی گره خورده است و تعبیر نزدیک دیگری که در این زمینه می توان ذکر کرد محاکات است که موازی با ایده اولیه مطرح می گردد.
استاد احمد شاکری نیز در این نشست گفت: یکی از مهمترین ضرورت های پرداخت به چنین مباحثی در حوزه فلسفه روایت، فهم ماهیت روایت و در نتیجه نسبت آن با مقوله دین و تبیین ادبیات داستانی دینی یا ادبیات داستانی انقلاب است. طبعا چنین نسبتی جز با شناخت طرفین نسبت محقق نخواهد شد. و شناخت طرف ادبیات یا روایت داستانی از اهم مباحثی است که در شناخت لایه های ان تنزل پیدا می کند. بنابر این فهم اینکه داستان دینی چیست؟ در این کتاب به پرسشهایی از این دست تبدیل می شود که داستان دینی در چه سطحی متصف به وصف دینی می شود؟ به تعبیری ماهیت دینی برای ادبیات در چه سطحی از روایت قابل فرض است؟ ایا در سطحی که هنوز درونمایه به واسطه عدم تمامیت روایت محقق نشده است می توان روایت (ایده اولیه) را متصف به دینی کرد؟
این نویسنده پیشکسوت تأکید کرد: بحث دیگری که جنبه افرینشی و کاربردی بسیار با اهمیتی دارد، مقوله چگونگی و کجایی داستان است. اینکه داستان از کجا می اید در ایده اولیه و در ضمن بحث از ایده یابی قابل بیان است. تردیدی در این نیست که فهم ایده یابی و اینکه اثر روایی در کوچکترین کمیت خود و اولین مراحل شکل گیری اش از کجا می اید و چگونه شکل می گیرد نیازمند شناخت ایده اولیه یا همان کمیت ابتدایی است.
محمدحسن شاهنگی در انتهای این نشست گفت: تعیین ماهیت و واکاوی و دسته بندی خصائص ایده اولیه، گامی نخست در جهت ورود به چیستی بطون روایت و جوانب و لایه های آن خواهد بود. از این منظر، فلسفه ایده اولیه خود یکی از موضوعات اساسی در نیل به فلسفه روایت و پس از آن فلسفه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی است. نگارنده کتاب فلسفه ایده اولیه داستان، با این فرض اولیه که ادبیات داستانی کشورمان بخصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد مرحله نوزایی و تغییر و تحول شده و در مرحله گذار از تجربه ابتدایی به سمت اسلوب و صورت آرمانی است، رویکرد پیشینی را در پژوهش فلسفه ایده اولیه برگزیده است. از این مجرا ایده اولیه متوقع را به مثابه امر مفروض و موجود ذهنی برای شکل مطلوب ادبیات داستانی معیار مورد واکاوی قرار داده است.
