به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آئین رونمایی از موسوعه‌ی «التفسیر الأثری الجامع» همزمان با هفدهمین سالگرد ارتحال علامه معرفت و با حضور اندیشمندانی از ایران و جهان اسلام چون آیت الله رضا استادی، آیت الله علی اکبر رشاد، حجج اسلام و المسلمین مهدی رستم نژاد و عبدالکریم بهجت پور و سخنان پرفسور نورالدین ابولحیه از کشور الجزایر چهارشنبه ۲۷ دی ماه ۱۴۰۲ در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد در این مراسم اظهار کرد: با همراهی تعدادی از اساتید و متخصصان حوزه قرآن به مدت ۵ سال روایات اهل سنت و شیعه را جمع کردیم و این روایات عمدتا در آثار شیعه از روایات نورالثقلین و از اهل سنت از کتاب الدرالمنثور جمع‌آوری شد.
استاد حوزه علمیه قم افزود: هدف نهایی ما از تولید این اثر ارزشمند آن بود که در یک مجموعه بتوانیم محاسن کلام معصومان را در روایات تفسیری در اختیار جهان اسلام قرار دهیم.
وی ادامه داد: باید روایات جمع‌آوری شده در ترازوی مقایسه قرار می‌گرفت و میزان افتراق و اشتراک آنها شناسایی و امکان عرضه هر دو دسته روایات هم به آیات فراهم می‌شد و داوری و قضاوت هم در مورد روایات شیعه و سنی به صورت عادلانه انجام می‌گرفت.
حجت الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد در ادامه افزود: بعد از تجمیع این دو دسته روایات متوجه شدیم وجوه اشتراک زیاد است، ولی تمایزات هم فراوان است. از جمله این تمایزات آن است که روایات تفسیری شیعه در مقایسه با اهل سنت خیلی کمتر است.
استاد حوزه علمیه قم گفت: در روایات شیعه، کلام منتهی به معصوم روایت تلقی می‌شود ولی در اهل سنت این‌طور نیست و منقولات تفسیری کسانی چون ابن عباس و ابن مسعود و حتی قتاده و حسن بصری روایت تلقی می‌شود و این تفاوتی جدی است، زیرا معصومین عالم به غیب و مرادات الهی هستند ولی مابقی مفسران عالم به غیب و مرادات الهی از آیات نیستند.
معاون آموزش حوزه های علمیه کشور افزود: تمایز دیگر این است که منقولات تفسیری صحابه و تابعین، وحدت رویه روشنی ندارند، در حالی که روایات اهل‌بیت(ع) روشمند است، لذا علامه طباطبایی فرموده است که من تفسیر قرآن به قرآن را از اهل بیت(ع) گرفته‌ام.
وی ادامه داد: فراوانی روایات اسباب النزول در منقولات صحابه و تابعین و فراوانی روایات جری و انطباق در روایات اهل بیت(ع)، فراوانی روایات ظهر آیات در منقولات تفسیری صحابه و فراوانی توجه به بطن و تاویل در روایات شیعه، فراوانی جعلیات و اسرائیلیات در روایات صحابه و تابعین و پرهیز شدید از نقل چنین روایاتی در روایات اهل بیت(ع) از جمله وجوه تمایز میان روایات شیعه و سنی است.
این محقق قرآن‌پژوه اظهار کرد: فراوانی، تعدد و تکثر روایات به تعدد طرق و اسناد در درالمنثور در مقابل تعدد روایات به تنوع محتوا و متن در نورالثقلین و روایات اهل بیت(ع) از جمله وجوه متمایز دیگر بین روایات تفسیری شیعه و سنی است.
وی در پایان گفت: فراوانی تعارض و ناسازگاری‌های روایی در منقولات صحابه در برابر سازوارگی منقولات ائمه(ع) همچنین فراوانی خروج موضوعی در روایات درالمنثور و اهل سنت هم از دیگر وجوه متمایز بین روایات تفسیری شیعه و سنی است زیرا در روایات تفسیری شیعه التزام به متن روایات وجود دارد و خروج موضوعی را شاهد نیستیم.
