به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب رجال زادگی: زمینه‌ها، عوامل و راهبردهای پیشگیری اثر حجت‌الاسلام علی ذوعلم و آقای دکتر محسن ردادی در گروه مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه و توسط سازمان انتشارات به زیور طبع آراسته شد.
«رجالزادگی»- یا همان آقازادگی- به عنوان یک پدیده اجتماعی در همه جوامع از دیرباز وجود داشته است، اما برای جامعه انقلابی ایران امروز، این پدیده بسیار منفی و منفور است. زیرا در نقطه مقابل آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی قرار دارد. هرچند بسیاری از فرزندان و منسوبین رجال سیاسی یا اجتماعی در کشور ما به دنبال امتیاز طلبی نیستند اما همان تعدادی که در چنبره ویژهخواری قرار گرفتند، پدیده‌ای زشت را رقم زدند که چهره نظام و حاکمیت را زیر سوال برده است. در این اثر ریشه‌ها و زمینههای این پدیده بررسی شده و پیشنهادهایی جامع، برای برخورد قاطع با آن در بستر تلاش‌ها و تدابیر فرهنگی و اتخاذ راهکارهای حقوقی و ساختاری ارائه شده است. مطالبه جامعه و نظارت‌های اجتماعی به ویژه توسط جوانان دغدغه‌مند قطعا امید به رفع این «عیب بزرگ» را تقویت میکند.
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند آمده است:
با تأسف تمام باید اذعان کرد که امروز در گوشه و کنار کشور و در لایهها و سطوح مختلف نظام اداری و دستگاه‌ها و مراکز اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، این پدیده همچون موریانه نفوذ کرده و اگر عزم راسخ ملّی و تدابیر مناسب و مؤثری برای مقابله صحیح و نتیجهبخش با آن شکل نگیرد، موجب سرخوردگی و بیتفاوتی مردم و بویژه نسل آینده خواهد شد و زمینههای فساد، تبعیض، ویژهخواری و… را فراهم ساخته و ریشههای اعتماد و باور مردم را به جهتگیریهای مدیران و مسئولان و نخبگان سست خواهد ساخت. این پدیده، از جهتی یک عارضه، از جهت دیگری یک انحراف و از جهت سوم، یک آسیب است:
رجالزادگی، یک عارضه است زیرا بر اثر خلأها و کاستیهای اخلاقی در میان برخی رجال شکل می‌گیرد و ریشه اساسی آن نگرشهای نادرست اجتماعی و رفتارهای تبعیضآمیز و یا اشرافیگرایانهای است که در طول صدها سال بتدریج شکل گرفته و در ذهنیت و عمل جامعه رسوب کرده است. این عارضه، همچون سایر عارضهها به مثابه یک بیماری اجتماعی ناشی از ضعف بنیه فرهنگی و کژیها و سستیهای مُزمن اجتماعی است.
رجالزادگی یک انحراف است زیرا کارکرد نهادها، مراجع، چهرهها و سرمایههای انسانی و اجتماعی را از مسیر مطلوب خود خارج میکند و آنچه را که میتواند و باید در جهت رشد و تعالی جامعه و حلّ معضلات و مسائل بکار آید، به عوامل بازدارنده و کُندکننده حرکت اجتماعی تبدیل میسازد. و در حقیقت، یک فرصت بسیار کارآمد و راهگشا را به تهدیدی بزرگ تغییر میدهد.
رجالزادگی یک آسیب است زیرا وجهه عمومی نظام و انقلاب را در نظر جامعه تخریب میکند و اعتماد عمومی را که سرمایه اصلی یک نظام مردم سالار و مستقل است کاهش میدهد و همچون هر آسیب دیگری، زمینه تضعیف باورهای اعتقادی و انقلابی را فراهم ساخته، انگیزه درستکاری و فداکاری در توده مردم را تنزّل خواهد داد.
امروز برداشت عمومی جامعه ما با توجه به نمونههای عینی فراوانی که هرکسی در محیط زندگی و کار خود سراغ میدهد، این است که فرزندان و بستگان بسیاری از کسانی که در جایگاه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پُر نفوذی قرار دارند، از فرصتها و امکانات ویژهای برخوردارند که مبتنی بر هیچ مبنای اخلاقی، منطقی و قانونی نیست و صرفاً بخاطر انتساب و نسبتی که با یک «صاحبمنصب» دارند، زمینه دسترسی و دستاندازی آنان به امکانات عمومی و دولتی فراهم شده است. از منظر توده مردم، ویژهخواری، رابطه‌بازی، کارچاقکنی، سفارش‌های غیرقانونی و … توسط «آقازاده‌ها» به امری تبدیل شده است. و جز هشدارها یا انتقادها و اعتراض‌های موردی و محدود، گویا برخوردی جدی با این پدیده شوم صورت نمیپذیرد. متأسفانه در سطوح مختلف و اَشکال و اقشار گوناگون، این پدیده توسعه یافته است و درباره آن اقدام مؤثر و بازدارنده‌ای هم مشاهده نمی‌شود. تلقی جامعه در این باب، رهاشدگی یا مشروعیت‌یافتگی این پدیده و عدم باور عمیق و عزم راسخ در مدیریت کلان جامعه برای مقابله با آن است.
در برابر واقعیت تلخی که در این عرصه وجود دارد، مواضع گفتمان انقلاب اسلامی و رفتار و سیره رهبران آن، همواره صریح و قاطع بوده است: به بیان صریح رهبر انقلاب(مد ظلّه) «عدالت در صدر هدف‌های اولیه همه بعثت‌های الهی است و در جمهوری اسلامی نیز دارای همان شأن و جایگاه است. این، کلمه‌ای مقدس در همه زمان‌ها و سرزمین‌ها است و به صورت کامل، جز در حکومت حضرت ولیّ عصر(ارواحنا فداه) میسّر نخواهد شد ولی به‌صورت نسبی، همه‌جا و همه‌وقت ممکن و فریضه‌ای برعهده همه بویژه حاکمان و قدرتمندان است» بنابراین نفی هرگونه بی‌عدالتی و تبعیض و طرد سوءاستفاده هر فرد ذی‌نفوذ و صاحب‌منصبی از موقعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود، موضِع قاطع نظام است. اما این موضع و رفتار، مانع شکل‌گیری ـ و گاه گسترشِ ـ پدیده رجالزادگی و یا موجب خودداری برخی رجال و صاحبان مناصب و برخورد قاطع با این پدیده توسط دستگاه‌های مسئول نشده است… البته جوهره این پدیده، بگونه‌ای نیست که صرفاً با قانون و فرمان و سیاستگذاری و… بتوان با آن مقابله کرد… چرا که پدیده‌ای است دارای ریشههای مزمن و تاریخی و عللِ گوناگون. لذا برای بررسی و تحلیل زمینه‌ها، ریشه‌ها و عوامل این پدیده، موضوع در دستور کار گروه مطالعات انقلاب اسلامی قرار گرفت و پس از چند جلسه گفت‌وگوی پژوهشی و کارشناسی، طرح اولیه ذیل عنوانِ: «رجالزادگی: زمینه‌ها، عوامل و راهبردهای پیشگیری» در تیرماه ۱۳۹۴ تدوین شد.
هرچند قرار بود تعداد مقالات و نشست‌های تحلیلی بیش از این باشد ولی در نهایت آنچه حاصل شد، نگارش سه مقاله، برگزاری سه نشست اندیشه‌ورزانه و تدوین رهنامه مواجهه با پدیده رجالزادگی است که در این مجموعه تدوین شده است. چند یادداشت و مصاحبه هم که پیش‌تر در مجله پنجره منتشر شده و نکات مفیدی را مطرح کرده، به عنوان پیوست این مجموعه بازنشر می‌شود که همین‌جا از نویسندگان و دست‌اندرکاران این مجله تقدیر و تشکر می‌کنیم.
کتاب رجال زادگی: زمینه‌ها، عوامل و راهبردهای پیشگیری اثر حجت‌الاسلام علی ذوعلم و آقای دکتر محسن ردادی، با قیمت ۱۳۰۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
