به گزارش اداره روابط عمومی واطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام علیرضا قائمی‌نیا مدیر قطب فلسفه دین، عضو هیات علمی گروه معرفت‌شناسی و علوم شناختی و سردبیر فصلنامه ذهن پژوهشگاه در گفت و گو با خبرنگار مهر، عملیاتی شدن تحول در علوم انسانی را توسط مراکز و سازمان‌های علمی امکانپذیر دانست و افزود: اجرا و دنبال کردن علوم انسانی اسلامی با رویکرد مؤثر از اسلام توسط سازمان‌های اجرایی نباید دنبال شود بلکه نهادهای علمی باید این موضوع را دنبال کنند. ما دارای مشکلات اجرایی در این موضوع هستیم ضمن اینکه از ابتدا هم کار را به خوبی آغاز نکردیم.
وی با اشاره به اینکه ما همچنان شناخت درستی از علوم انسانی اسلامی نداریم، افزود: به علت نداشتن شناخت کافی نتوانسته‌ایم با علوم انسانی رایج رقابت کنیم. کسانی که به دنبال مباحث علوم انسانی اسلامی هستند، علوم انسانی معاصر را جدی نگرفتند درحالیکه در گام اول باید علوم انسانی معاصر به درستی شناخته شده و مورد نقادی قرار بگیرد. در واقع مسیری که ما برای علوم انسانی اسلامی پیش بینی کرده‌ایم، درست و صحیح نیست زیرا در بحث تحول در علوم انسانی علوم از صفر آغاز نمی‌شوند به این معنا که جامعه شناسی اسلامی را نمی‌توان از نقطه صفر آغاز کرد.
متأسفانه فضای علمی ما سیاست زده است
قائمی نیا با تاکید بر اینکه برای ورود به حوزه علم باید علوم موجود مورد بررسی کافی قرار بگیرند، افزود: این سنت در کشور ما کمرنگ است و در دانشگاه‌ها هم از ترجمه و روش‌های فعلی استفاده می‌شود. در نتیجه شتابزدگی در حوزه علوم انسانی اسلامی دیده می‌شود. در چنین فضایی ضرورت تحول در علوم انسانی آینده خوبی نخواهد داشت. باید برای مدت زمان طولانی نقد دیدگاه‌های رایج در علوم انسانی غرب انجام بگیرد.
وی درباره عدم وجود گفتگوهای مستمر سازنده میان موافقان و مخالفان تحول در علوم انسانی گفت: متأسفانه فضای علمی ما سیاست زده است و بیشتر گرایش‌های سیاسی بر آن تأثیر می‌گذارند زیرا نهادهای علمی از سیاست جدا نیستند. بنابراین در چنین شرایطی رویکردهای علمی شکل نمی‌گیرند. مخالفان به تحول در علوم معتقدند که اگر به آن نقد وارد کنیم این طور وانمود می‌شود که جمهوری اسلامی را مورد نقد قرار داده‌ایم و این مساله بزرگترین ضربه را به علم می‌زند.
قائمی نیا ادامه داد: در سایر کشورها علم مستقل و از تهذیب و سیاست زدگی به دور است. وقتی یک نفر در مقام استادی قرار می‌گیرد، دیگر جناح سیاسی آن فرد اهمیتی پیدا نمی‌کند و از زدن برچسب‌های سیاسی در محافل علمی جلوگیری می‌شود.
سردبیر فصلنامه ذهن با بیان اینکه برای شناخته شدن در عرصه بین‌المللی باید ابتدا با تئوری‌های علمی آشنا باشیم، افزود: برای مطرح شدن در فضای بین‌المللی و پیشتازی در عرصه علمی باید راه حل برای رفع مسائل ارائه داده شود و مورد تأیید جامعه علمی هم قرار بگیرد. اما اکنون در فضای علمی ما این طور تصور می‌شود که صرف نگارش دو کتاب در حوزه علوم انسانی اسلامی باید در عرصه بین‌المللی معرفی شویم.
مفاهیم مطرح در حوزه علوم انسانی اسلامی دیدگاه هستند، نه نظریه
قائمی نیا اظهار کرد: بیشتر مفاهیم مطرح شده در حوزه علوم انسانی اسلامی در واقع نظریه نیستند و در آن قامت نبوده‌اند. در واقع بیشتر دیدگاه بوده‌اند تا نظریه. اگرچه تعدادی نظریه به معنای واقعی هم در حوزه علوم انسانی اسلامی به تولید رسیدند که زیاد نبودند. دیدگاه‌ها ضعیف‌تر از آن هستند که بتوانند مانند نظریه به رفع مسائل موجود کمک کنند.
وی اضافه کرد: متأسفانه ما هنوز عالم به زمانه در زمینه علوم انسانی نیستیم و این مشکلی جدی است و تمایل ما را که می‌خواهیم رویکردهای اسلامی داشته باشیم را دچار مشکل می‌کند. در غرب رویکردهای متفاوتی در حوزه علوم وجود دارد و هر روز هم مسائل جدیدی مطرح می‌شود درحالیکه ما هنوز برای نقد جامعه شناسی به سراغ دورکیم می‌رویم اما جامعه شناسی امروز در حال بازسازی دائمی خود است و بسیار از دورکیم فاصله گرفته است.
قائمی نیا در پایان سخنانش گفت: ما در بخشی از عرصه‌های علمی از زمان فعلی عقب تر هستیم بنابراین باید تلاش زیادی صورت بگیرد و نهادهای اجرایی در دانشگاه و حوزه اقدامات لازم را برای تلاش علمی مضاعف به انجام برساند.
یادآور می‌شود هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین دوره اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ۲۲ آبان ماه سال جاری در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.
