به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای سلسله گفتگوهای علمی با مدیران گروه‌های پژوهشکده‌های علمی پژوهشگاه، سراغ جناب آقای دکتر سیدحسین فخر زارع مدیر گروه فرهنگ‌پژوهی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفتیم. در ادامه نظر شما را به گفتگو با ایشان جلب می‌کنیم:
سلام؛ اولویت‌های سال ۱۴۰۲ گروه فرهنگ‌پژوهی چه بوده و تا چه حدی محقق شد؟
من هم خدمت شما سلام عرض میکنم؛ طبیعتا هر گروه علمی حسب هدفگذاری‌هایش در هرسال، به دنبال به سرانجام رساندن سلسله اموری است که آن اهداف را محقق می‌کند. گروه فرهنگ‌پژوهی به جز پژوهش‌های سالانه، در سال ۱۴۰۱ همایش ملی “بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور” را برگزار کرد و در سال جاری نیز ادامه این اولویت را دنبال خواهد کرد. این همایش در سال گذشته با همکاری نهادهای مهمی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری تهران و با محوریت پژوهشگاه انجام شد و مجموعه نشستهای تخصصی و علمی با فرهیختگان بخش فرهنگ و نیز اجرای همایش اصلی در یک‌روز که حاوی سخنرانی‌های و میزهای تخصصی بود، حاصل این اقدامات بود که البته این اقدامات امید است در سال جاری نیز همچنان ادامه یابد.
لطفاً در خصوص فعالیت‌های گروه و نوع فعالیت‌های آنها توضیح دهید؟
مهمترین فعالیت‌های یک گروه علمی در پژوهشگاه و هر مجموعه علمی دیگر، پروژه‌هایی است که حسب نیازهای جامعه طراحی کرده و توسط نویسندگان داخلی یا بیرونی خود آن را به سرانجام می‌رساند. علاوه بر این پژوهش‌ها که شامل کتاب، مقالات و کرسی‌ها و نشستهای علمی است، گروه فرهنگ‌پژوهی در سال جاری برگزاری همایش ملی فلسفه فرهنگ را در دستور کار دارد که در صورت فراهم شدن مقدمات و تمهیدات لازم، انشالله برگزار خواهد شد. موضوع فلسفه فرهنگ از موضوعات مهم و گرایش‌های جدید در حوزه فلسفه است که در پی مباحث فلسفه‌های مضاف در پژوهشگاه دنبال می‌شود. نیل به نظریه یا نظریه‌های اساسی در حوزه فرهنگ از رهگذر کاوش‌های فلسفی و کشف و بررسی‌های عقلانی از اهداف این موضوع بوده و انشالله نتایج این همایش، با هم‌افزایی فکری اندیشمندان فلسفی و فرهنگی، دستگاه‌واره‌ای نظری را با ارجاع به احکام و معارف اسلامی ترسیم خواهد کرد.
چند رخداد مهم پژوهشی اعم از نشست، کرسی و غیره را برای برگزاری در سال ۱۴۰۲ تا به حال انجام شده است؟
گروه فرهنگ‌پژوهی در سال جاری به جز پیگیری ادامه همایش و اموری که در سال قبل آغاز شد، پیش نشستهای همایش فلسفه فرهنگ را دنبال می‌کند که تاکنون تعدادی نشست علمی و تخصصی در این زمینه برگزار شده و همچنان این نشست‌ها تا رسیدن به حدی از کفایت نظری ادامه خواهد داشت و انشالله پس از انجام این اقدامات، مجموعه‌ای از مباحث به جامعه علمی ارائه می‌شود
بعلاوه، گروه، نشستهایی در خصوص لایحه حجاب و لایحه برنامه هفتم توسعه در بخش فرهنگی برگزار کرده است که امید است نتایج حاصل از آن بتواند در اصلاح این لوایح و برنامه‌ها، محورها و گزاره‌های مغفول در آن کمک کند
آیا برنامه‌ای برای برگزاری نشستهای مشترک با دیگر مراکز پژوهشی نیز داشتید؟
در راستای همایش فلسفه فرهنگ و نیز همایشی که در باره بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور انجام شد، تلاش بر این بوده که از صاحب‌نظران نهادها و مراکز پژوهشی دیگر نیز استفاده شود و همچنان این همکاری‌ها در حال حاضر به ویژه در انجام نشستهای علمی و تخصصی و نیز تدوین مقالات علمی برای این دو موضوع مهم، ادامه دارد.
همانطور که اطلاع دارید، در سی‌امین بهار فعالیت پژوهشگاه را پشت سر می‌گذاریم، عملکرد پژوهشگاه و جایگاه آن در تولید علم را چگونه می‌بینید؟
خوشبختانه پژوهشگاه به عنوان یک نهاد کاملا علمی کارنامه روشن و منضبطی از آغاز تاکنون داشته است. می‌توان گفت در بسیاری از مباحث علوم انسانی، پژوهشگاه یا پیشقدم بوده و یا گستره مرزهای مباحث مهم پیشین را در حد قابل اعتنایی توسعه داده است. آن‌چه با اهمیت است این که در تمام تولیدات نظری، کانون توجه در پژوهشگاه این بوده که مرکز ثقل تاملات و پردازش‌های علمی با ابتناء بر معارف و مبانی اسلامی باشد.
آیا حوزه‌های تمحض تعریف شده در گروه، اخیراً به روز رسانی شده و یا متناسب با نیاز جامعه هدف تغییر کرده‌اند؟
بله در چند جلسه گروه و با همفکری اعضای محترم شورای علمی، حوزه‌های تمحض قبل مورد بازنگری قرار گرفته وساختار جدیدی متناسب با نیازهای فعلی تعریف شده است. گروه کوشیده است به رغم تعداد اندک اعضای هیئت علمی‌اش، نیازها ودغدغه‌های اساسی فرهنگی جامعه را در این ساختار مدنظر قرار دهد.
از تحقیقات جاری در گروه و آثاری که به مرحله چاپ و انتشار رسیده اند، برایمان بگوئید؟
اثر «مساله شناسی فرهنگی به روایت جریان مجدد» نوشته دکتر فرشاد مهدی پور تا چند روز آینده چاپ خواهد شد.
دو تحقیق مرحوم دکتر حسین خزایی به نام های «ناتوی فرهنگی» و «آینده نگری قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران» در دست انتشار می باشد و اثر «روش شناسی آینده پژوهی» ایشان در در مرحله آماده سازی جهت نشر می باشد.
از دکتر مهدی جمشیدی هم تحقیق ارزشمند ایشان با عنوان «استاد مطهری و نظام لیبرالی» نیز در مرحله آماده سازی و نشر می‌باشد.
دکتر عبدالحسن کلانتری هم تحقیق «جامعه شناسی تحول علوم انسانی» را انجام دادند که در مرحله آماده‌سازی و انتشار می باشد.
از تحقیقات جاری گروه می توان به عناوین ذیل اشاره نمود: هدف گذاری سینما در گام دوم انقلاب / نظریه فرهنگی فیلسوفان مسلمان/ مجازی شدن فرهنگ، سیاست و زندگی در ایران امروز/ فلسفه فرهنگ/ فرهنگ اشرافی‌گری؛ ریشه‌ها و راهکارها/ سیاستگذاری اخلاق‌مدار در برابرِ خشونت اجتماعی/ سیاستگذاری فرهنگی فضای مجازی/ سایش های فرهنگی/ بررسی ابعاد فرهنگی، اجتماعی حاشیه نشینی در ایران و امتداد آن در بروز آسیب‌های اجتماعی/ یک دهه فرهنگ پیامبرانه
در انتها، مهمترین دغدغه شما به عنوان مدیر گروه فرهنگ‌پژوهی پژوهشگاه در سال ۱۴۰۲چیست؟
گذشته از مشکلات رفاهی و فضای نامناسبی که برای پژوهشگران جهت انجام تحقیقات خود وجود دارد، مهمترین دغدغه در زمینه فرایند‌های پژوهش به مرحله پسانگارش مربوط می‌شود و آن این‌است‌که علیرغم تلاش‌های طاقت‌فرسایی که اعضای محترم هیئت علمی برای تهیه یک کار ارزشمند علمی انجام می‌دهند، پس از انجام کار متاسفانه در صف طولانی‌مدت انتشار می‌ماند که گاه این آسیب موضوعیت یک تحقیق را در زمان مناسبی که باید به جامعه علمی ارائه شود،از بین می‌برد. دغدغه اساسی دیگر تعداد اندک تیراژ آثار و اطلاع‌رسانی ناقص به جامعه مخاطب است
