به گزارش روابط عمومی پژوهشگاهفرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت پور، عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه در گفت وگویی ضمن تبریک فرارسیدن ماه مبارک رمضان اظهار داشت: اسلام یک معنای عمومی دارد و شامل همه کسانی است که تسلیم حقیقت دین می شوند ولواینکه به مرحله ایمان نرسند کمااینکه خداوند در مورد چادرنشینان و بادیه نشینان اطراف مدینه می فرماید: «اینها تسلیم شده اند اما هنوز ایمان وارد قلبشان نشده است».
وی با بیان اینکه اسلام دارای مراتبی است که بالاترین آن تسلیم محض خداشدن است، گفت: در این مرحله، انسان هیچ گله و شکایتی نسبت به اوضاع ناگوار خود ندارد و تسلیم امر الهی می شود.
عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه درباره این فراز از دعای ماه مبارک رمضان که «اللهم اصلح کلّ فاسد من امور المسلمین» بیان کرد: وقتی سخن از «مسلمانان» به میان می آید، مقصود همه آحاد مسلمین با هر درجه و رتبه ای است. وقتی جامعه مسلمانان را با این گستره مورد توجه قرار می دهیم، افراد ضعیف الایمان هستند، افراد بیماردل هستند، منافقان هستند، کسانی که به سلیقه خود عمل می کنند، هستند، افراد مومن هستند یا گاهی دشمنان برای ایجاد فساد در جامعه تلاش می کنند.
دعای «اللهم اصلح کلّ فاسد من امور المسلمین» ناشی از کمال خواهی انسان است
وی افزود: در این دعا از خداوند می خواهیم هر امر فاسدی که در امور مسلمین است را اصلاح کند؛ دلیل این دعا هم این است که ما حتی اگر توانا باشیم که امور را به دست خود اصلاح کنیم، بازهم نیازمند این هستیم که خداوند بخش های نادیده و ناآشکار از فسادها و بخش هایی که از دست ما خارج است را تدبیر فرماید بنابراین دعایی که در اینجا برای رفع امور ناصالح می کنیم شامل مواردی است که توان حل آن را نداریم و اگر برای حل آن تلاش کرده ایم، جز به اذن الهی، این امر ناصالح از جامعه برداشته نمی شود و ما باید همیشه برای کمال و بهبود اوضاع تلاش کنیم. اینکه ما دعا می کنیم حتی یک امر فاسد در بین جامعه اسلامی باقی نماند به دلیل کمال جویی و کمال خواهی انسان دعاکننده است.
ماه مبارک رمضان فرصتی برای تقاضاهای طولانی مدت و عمومی تر است
حجت الاسلام بهجت پور در پاسخ به این سئوال که چرا در ماه مبارک رمضان از خداوند چنین امری را طلب می کنیم، گفت: البته همیشه می توان این دعا را کرد اما دلیل اینکه ما را به این دعا در ماه مبارک رمضان توصیه کرده اند، به دلیل وجود «شب قدر» است و خداوند مقدرات طولانی مدت – حداقل یکساله – را در این ماه رقم می زند. اینکه جریان فساد و غیرصالح در بین مسلمانان نماند نتیجه این است که ما از خداوند درخواست کنیم و خداوند در مانند شب قدری، این را برای کلیت جامعه اسلامی مقدر فرماید یعنی ماه مبارک رمضان فرصتی برای تقاضاهای طولانی مدت و عمومی تری که در مثل شب قدر رقم زده می شود.
وی درباره فراز «اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ» توضیح داد: «فقر» در اصطلاح اسلامی دو معنا دارد؛ یکی «فقر» به اصل وجود خدا و عنایت الهی؛ به این معناکه ما ناقص هستیم و دائما تقاضا می کنیم فقری که در کمالات خود داریم، خداوند متعال مرتفع کند. شاید یکی از دلایلی که زیاد استغفار می کنیم، یعنی طلب غفران الهی و چشم پوشی از نواقص و اجازه پیشرفت در مسیر تعالی به همین دلیل باشد که همیشه فاصله معناداری تا رسیدن به کمال مطلق وجود دارد. کمااینکه پیامبر اکرم (ص) هم این دعا را می کند و می فرماید: «الفقر فخری». این معنای باطنی «فقر» که نیاز به خداوند است، همیشه برای همه ما حتی افراد ثروتمند است. و لذا از خداوند می خواهیم که فقر ما را در وجود، صفات، کمالات و همه ابعاد به غنای خود پوشش دهد.
عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه ادامه داد: یک معنای دیگری هم می توان برای آن در نظر گرفت و آن «فقر» مادی است؛ یکسری خواسته ها و کمبودهای مادی داریم که زمانی به وسیله تلاش و کوشش شخصی رفع می شود و بخش دیگری هم دارد و آن اینکه در کنار تلاشی که می کنیم، شرایط را برای خروج از فقر فراهم کند که از آن به «توفیق» تعبیر می شود.
او افزود: وقتی من از خداوند می خواهم که فقر من را با غنای خود برطرف کند، به این معناست که زمینه هایی را فراهم کند که با اراده او روزی من از نعمت هایش به گونه ای باشد که فقر من مرتفع شود و تلاش من را توفیقات او تائید و تکمیل کند. اما به نظر می رسد معنای اول معنای کاملتر و جامعتری باشد چون شامل همه افراد حتی صاحبان ثروت و مکنت هم می شود.
تغییر احوالات و درون ما تابعی از رفتارهای ماست
حجت الاسلام بهجت پور به فراز«اللَّهُمَّ غَيِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ» این دعا اشاره و خاطرنشان کرد: وقتی خداوند را آفریدگار خود بدانیم، او را صاحب اختیار خود در عالم تکوین می دانیم که همه امور و حالات ما به دست اوست. و در سوره لیل می فرماید: «کسی که تقوا پیشه کند و آنچه را که عقل عملی او حسن بشمارد تائید کند، شخصیت او را از درون تغییر می دهیم به گونه ای که میل به دین و میل به بهشت پیدا کند». در آیه دیگر می فرماید: «کسی که بخل بورزد و استغنای از ما و نعمت های ما داشته باشد و نیکی ها را تکذیب کند، درونش را طوری تغییر می دهیم که میل به جهنم پیدا می کند». بنابراین خداوند در درون افراد تغییر ایجاد می کند که تابعی از رفتارهای اوست.
وی افزود: یکی از راه های رفع این مسائل، دعاست. برای تغییر وضعیت از وضعیت بد به وضعیت خوب و میل به معنویات و حرکت به سمت کمالات دعا کنیم. و در این دعا چنین تقاضایی را از خداوند داریم که شرایط را به نحوی متوجه ما کن که بدحالی ما تبدیل به خوشحالی شود. اگر این دعا، دعای عمومی ما و همه مسلمانان و انسان های شایسته باشد، قاعدتا یک مفهوم عام و گسترده تر دارد که با نگاه اجتماعی احساس می کنم، برای تغییر جامعه به جامعه مطلوبی که باید باشد و نیز تغییر شرایط نامطلوب به شرایط مطلوب از خداوند تقاضا کنم که ما را یاری کند.
ما زمینه های تغییر مثبت را باید خودمان ایجاد کنیم
عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه گفت: ما زمینه های تغییر مثبت را باید خودمان ایجاد کنیم لذا باید اهل پروا از خدا، بخشش به دیگران و تقوا باشیم. خداوند در آیات متعدد قرآن کریم و نیز ائمه معصومین (ع) در روایات توصیه های مکرری برای خروج از شرایط بد به ما کرده است اما اینکه این عمل قبول شود و خداوند اجازه دهد، بستگی به اراده اوست.
