به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرنگار ایکنا، نشست «نظریه نظامِ انقلابی در روایت قرآنیِ آیت‌الله خامنه‌ای» روز دوشنبه ۲۳ آبان از سوی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی و با ارائه مهدی جمشیدی عضو هیات علمی گروه فرهنگ‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نویسنده و پژوهشگر مسائل انقلاب اسلامی، برگزار شد.
در ادامه گزیده سخنان وی را می خوانید؛
رهبر انقلاب شاخص‌هایی برای انقلاب طراحی کرده‌اند که همگی منطبق بر منطق قرآنی است؛ مثلا از عدم تبعیت از دشمن در سبک زندگی سخن می‌گویند که مبتنی بر آیه ۵۲ سوره فرقان است که خداوند فرموده است: «فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا؛ پس تو هرگز تابع کافران مباش و با آنها چنان که مخالفت قرآن و دین حق کنند سخت جهاد و کارزار کن.» ایشان در جایی دیگر انقلاب را به آیه‌ای ارجاع میدهند که برای خود من هم تعجب‌آور بود. رهبر انقلاب چند سال قبل در یک سخنرانی می‌فرمایند ما آیه‌ای از قرآن را از ابتدا تا انتها از امام(ره) شنیدم که آیه ۴۶ سوره سبأ بود. خداوند در این آیه فرموده است: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ ۖ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَادَىٰ ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ۚ مَا بِصَاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ ۚ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ؛ بگو که من به یک سخن شما را پند می‌دهم و آن سخن این است که شما خالص برای خدا دو نفر دو نفر با هم یا هر یک تنها قیام کنید و (درباره من) عقل و فکرت کار بندید تا به خوبی دریابید که صاحب شما امت را جنون نیست، او جز این نیست که رسول خداست و از عذاب سخت روز قیامت که شما را در پیش است می‌ترساند.» این نشان می‌دهد که امام خمینی از سال‌ها قبل دارای فکر انقلابی بوده‌اند.
حکمت عملی در اندیشه امام خمینی(ره)
ظاهراً رهبر انقلاب یکبار از امام می پرسند که فکر انقلاب از چه زمانی در ذهن شما شکل گرفت که ایشان می‌فرمایند یادم نمی‌‌آید. این نشان می‌دهد که امام آدمِ حکمت عملی بودند و دائماً حالت قیام داشته‌اند. ایشان می‌فرمایند که اگر این قیام اتفاق افتاد همانگونه که خدای متعال در قرآن کریم فرموده است خیر و برکت برای جامعه پدید می‌آید. در قرآن آمده است: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ؛ و چنانچه مردم شهر و دیارها همه ایمان آورده و پرهیزکار می‌شدند همانا ما درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر روی آنها می‌گشودیم و لیکن چون آیات و پیغمبران ما را تکذیب کردند ما هم آنان را سخت به کیفر کردار زشتشان رسانیدیم»(اعراف، ۹۶). منظور آیه این است که عالَم مبتنی بر خیر و برکت شکل می‌‌گیرد.
ایشان در صحبت‌های خود بسیار به آیه ۴۱ سوره حج ارجاع میدهند که خداوند فرموده است: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ؛ آنان که خدا را یاری میکنند آنهایی هستند که اگر در روی زمین به آنان اقتدار و تمکین دهیم نماز به پا می‌دارند و زکات میدهند و امر به معروف و نهی از منکر میکنند و از هیچ کس جز خدا نمی‌ترسند چون می‌دانند که عاقبت کارها به دست خداست.» مقام معظم رهبری رهبری همه اینها را فراشخصی تعبیر و از نظام اجتماعی دینی صحبت میکنند و در نهایت نتیجه می‌گیرند که اگر ساختاری شکل گیرد، باید چنین آرمان‌هایی را محقق کند.
دیدگاه علامه طباطبایی درباره نظام اجتماعی توحیدی
رهبر انقلاب در سال ۱۳۹۶ در آستانه سالگرد پیروزی انقلاب و دیدار با نیروی هوایی آیه‌ای از قرآن را بیان میکنند که بسیار جالب است. خداوند در آیه ۲۴ سوره ابراهیم فرموده است: «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ،؛ (ای رسول) آیا ندیدی که چگونه خدا کلمه پاکیزه را به درخت پاک و زیبایی مثل زده که اصل ساقه آن برقرار باشد و شاخه آن به آسمان (رفعت و سعادت) بر شود؟» رهبر معظم انقلاب در اشاره به این آیه، جمع بین انقلاب و نظام را مورد توجه قرار میدهند، چراکه نو شدن مبتنی بر اصول ثابتی است و لازمه میوه دادن و نو به نو شدن این نیست که هیچ ریشه‌ای در خاک نباشد. بدین ترتیب ایشان پویایی‌شناسی و ایستاشناسی را جمع میکنند.
علامه طباطبایی می‌گوید که اگر نظام اجتماعی توحیدی شود، مصداق کلمه طیبه می‌شود. مقام معظم رهبری نیز از این استفاده و به فروع رشدیابنده و جمع بین ثابت و متغیر و قرار و تحول اشاره میکنند؛ یعنی با تکیه بر قرآن توانسته‌اند این دو امر متفاوت را جمع کنند. به نظرم این موضوعی قابل بسط است و باید بررسی بیشتری درباره آن صورت گیرد. آیا آیاتی هست که جمع بین این دو برقرار کند یا خودمان باید چنین تفسیری داشته باشیم؟ مفسران معتقدند که منظور آیه ۲۴ سوره ابراهیم این است که در درون کلمه طیبه، ثبات و تغییر تعبیه و نهادینه شده و از امری تکوینی سخن گفته می‌شود و ایشان همیشه بین نظریه نظام انقلابی و انقلابی‌گری جمع می‌بندند. به نظرم کسی نتوانسته با تکیه بر قرآن اینگونه گره‌گشایی کند و آیه آخر یکی از مواردی است که برای گره‌گشایی به ما کمک می‌کند.
تأکید رهبری بر انقلابی‌گری
تذکراتی که رهبر معظم انقلاب میدهند در خلأ نیست، بلکه اگر در ده سال گذشته این همه بر عنصر انقلابی‌گری تأکید میکنند، نشان می‌دهد که جریانی همانند نفوذ وجود دارد که باید عنصر انقلابی‌گری تقویت شود. رهبر انقلاب کاملا متفکری عینی و تاریخی هستند و فهم تاریخی دارند. لذا شیرینیِ شناخت اندیشه‌های ایشان ناشی از همین موضوع است. ایشان در دیدار اعضای شورای عالی امنیت ملی چند تعبیر داشتند؛ از جمله فرمودند که باید در مقابل جریان غیر انقلابی درون نظام ایستاد، چراکه برخی مخالف غلظت انقلابی هستند و به فرموده ایشان می‌‌خواهند جمهوری اسلامی تقلبی بسازند و احیاناً ممکن است فردی معمم در رأس آن قرار داشته باشد.
در طول دهه‌های گذشته، جریاناتی که در ابتدا جریان روشنفکری دینی خارج از حاکمیت بود وارد انقلاب شدند و تلاش کردند که غلظت ارزش‌های انقلابی را کاهش دهند که این کاهش رخ داده، اما منجر به استحاله نشده است. به فرموده رهبر معظم انقلاب به بیماری‌های مزمن مبتلا شده‌ایم و باید کارهای اساسی را انجام دهیم. لذا در شهریور ۱۴۰۰ از بازسازی انقلابی در ساختارها سخن گفتند و این نشان می‌دهد که اگر ارزش‌ها ضربه نخورده بودند که نیازی به بازسازی انقلاب نبود. لذا در بیانیه گام دوم انقلاب، تحول را آغاز کردند؛ هرچند از قبل بسترسازی لازم برای چرخش انقلابی و تحولات اساسی انقلابی را مطرح کرده بودند؛ از جمله اینکه رهبر انقلاب فرمودند که اگر دولت جوان حزب‌اللهی تشکیل شود، همه دغدغه‌های شما برطرف خواهد شد.
