به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به همت گروه فرهنگ پژوهی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه در راستای همایش «بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور» دوازدهمین نشست علمی با عنوان «نقش عدالت در ساختار فرهنگی نظام اسلامی» با ارائه آقای دکتر سیدکاظم سیدباقری و حضور اعضا هئیت علمی گروه‌های فرهنگ پژوهی و سیاست پژوهشگاه، روز شنبه ۲۱ خردادماه جاری به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
دبیر علمی نشست آقای دکتر سید حسین فخرزارع پس از بیان اهداف برگزاری همایش، خاطر نشان کرد مقرر است مجموعه نشست‌ها و کرسی‌های علمی پیش از همایش با توجه به چهار محور اصلی که در نظر گرفته شده (هویت ساختار انقلابی فرهنگ/ نقَادی ساختار فرهنگی کنونی/ وضعیت مطلوب ساختار فرهنگی کشور/ چگونگی بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور) برگزار گردد. وی اظهار امیدواری کرد که نتایج حاصل از این همایش و تلاش‌های دیگر بتواند در جهت تاکیدات مقام معظم رهبری مدظله پیرامون تحول ساختار فرهنگی کشور که در بیانات مختلف خود بر آن تأکید داشته‌اند به این امر مهم و بنیادی کمک کند.
در ابتدا این نشست آقای دکتر سیدباقری به طرح بحث پرداخته و خاطرنشان کرد وقتی از بازسازی ساختار فرهنگی جامعه صحبت می‌شود و مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید دارند بدین معناست که ساختار فرهنگی دچار آسیب‌های جدی شده است و نیازمند بازنگری جدی در ریشه‌ها و عناصر مختلف آن است. به نظر می‌رسد یکی از مبناهای مهمی که در این بازسازی نیازمند واکاوی است مبنای عدالت و نقش آن در ساخت فرهنگ کشور است. درواقع وقتی از بازسازی فرهنگی آن صحبت می‌کنیم نخستین دغدغه‌ای که ایجاد می‌شود مربوط به عادلانه بودن آن است. عدالت فرهنگی ارزش بنیادینی است که با فراگیرشدن آن تمام شهروندان به طور بایسته و شایسته می‌توانند به امتیازات فرهنگی دسترسی پیدا کنند.
در این زمینه به نظر می‌رسد یکی از اساسی‌ترین عواملی که به‌طور جدی و عمیق دارای منشاء اثر است قدرت‌ها هستند. قدرت ممکن است در چند سطح مورد ملاحظه قرار گیرد: سطح نخست وجه آشکار آن است که قابل مشاهده بوده و می‌تواند مانع بسیاری از تصمیم‌گیری‌های افراد در جامعه شود یا آنان را به تصمیم‌گیری‌های دیگر وادار نماید؛ سطح دیگر نیمه‌مستقیم و نیمه آشکار است که کاملا قابل مشاهده نیست و ممکن است برخی از زوایای آن نهفته باشد؛ سطح سوم، وجه پنهان آن است که به رغم ناپیدایی آن در جامعه نقش زیادی ایفا و ایجاد می‌کند و سطح چهارم آن است که علاوه بر سطوح قبل، سازندة فرهنگ، ارزش و دانش‌ها نیز می‌باشد. کار مهم قدرت که گاه توجه زیادی هم به آن نمی‌شود، علاوه بر پیچیدگی‌های قبل، همین وجه است. قدرت‌ها نقشی انکارناپذیر در ایجاد فرهنگ و ساختار فرهنگی جامعه دارند. تمرکز بیش از حد قدرت در همه ابعاد حتی در نقش‌آفرینی حوزة فرهنگ، جامعه را دچار آسیب‌های جدی می‌کند؛ لذا باید توجه داشت دولت‌ها با تمام قدرتی که دارند، ولی مردم نقشی اثرگذار در ساخت فرهنگ ایفا می‌کنند و تصور این‌که همه چیز باید دست دولت باشد صحیح نیست و مردم نیز چنین تصوری را برنتافته و تمرکز زیاد بر آن نظام عادلانه فرهنگی را دچار آسیب می‌کند.
مردم وقتی احساس کنند از درون خودشان یک باور و اندیشه به وجود می‌آید از آن حمایت می‌کنند و زمینه‌های بهتر و بیشتری را برای رسیدن به هدف اصلی فراهم می‌کنند. مثلا فیلمسازی که از حمایت‌های دولت بهرمند است و در راستای سیاست‌های قدرت فیلم می‌سازد کمتر از فیلم‌هایی که به طور خودجوش و البته طبق معیارهای صحیح تولید شده، دارای اقبال می‌شود. این امر یعنی کاستن نقش دولت و حضور فعال مردم در عرصه فرهنگ و فرهنگ‌سازی می‌تواند از طریق اعطای حقوق اندیشمندان، متفکرین و منتقدین و معترضین ایفا شود و به ایجاد یا بازسازی ساختار فرهنگی کمک کند. نکته مورد ملاحظة دیگر این که باید در جامعه تلاش شود برای رسیدن وداشتن یک جامعة عقلانی که به دور از احساسات اندیشه‌های ناب را نهادینه نماید و مورد مهم دیگر این که به‌هرحال هنوز در جامعة ما دولت بسیاری از شاهراه‌ها و گلوگاه‌های ثروت و قدرت را در دست دارد و افرادی که در ساختار کنونی قدرت هستند غالبا مدافع ساختار می‌باشند و برای این‌که این بازسازی به شکل درست‌تری انجام شود باید ضمن کاستن از این قدرت یک پشتیبانی عمیق از نهادهای خودجوش همچون احزاب و غیره بشود. باید تلاش کرد در این بازسازی ترکیبی از نیروهای جوان و سازمان‌های مردم‌نهاد که بیرون از ساختار قدرت هستند بتوانند در این عرصه نقش‌آفرینی کنند و تا این اتفاق رخ ندهد نباید انتظار وضعیت عادلانه‌ای در حوزة فرهنگ داشت.
ادامة جلسه به طرح پرسش‌های شرکت‌کنندگان در نشست فوق اختصاص داشت که آقای دکتر سیدباقری به این سوالات پاسخ دادند.
در پایان دبیر علمی نشست یادآور شد: مجموعة ایده‌هایی که در نشست‌های مختلف ارائه شده به همراه یادداشت ارائه‌کنندگان و نیز پرسش‌های مهم طرح شده و پاسخ‌آن‌ها، در مجموعه جستارهایی پیرامون موضوع همایش منتشر خواهد شد. همایش بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور در مرداد ماه با حضور و ارائه سخنرانی توسط صاحب‌نظران حوزه فرهنگ برگزار می‌گردد.
