یادداشت اول
بهشت چگونه جایی است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
نوشتاری از حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگرفته از کتاب ارزشمند «زندگی در بهشت»
بهشت به معناي جهان بهتر و خوشتر، جاي خوش آب و هوا، دارای نعمت فراوان و آراسته است كه نيكوكاران پس از مرگ در آن جاودانند.[۱]
بهشت، آيت رضوان و رحمت بي انتهاي حق و دار نعیم الهی است که در آن از هیچ نعمتی فروگذار نشده است. قرآن كريم در آيات فراواني به ترسيم چهره دلربای بهشت پرداخته و البته مطالبي را بيان میکند كه براي همگان قابل درك باشد، وگرنه نظام آخرت با نظام دنيايي تفاوتهای اساسي دارد و نعمتهايي که خدا در بهشت فراهم آورده از فهم و ادراك بشر خارج بوده، كسی بر آنها آگاه نيست؛ چنانکه خود میفرماید: “هيچ كس نميداند كه پاداش نيكوكاريش چه نعمتها و لذّتهاي روشني بخش دل و ديده است و برايش چه ذخيره شده است.”[۲]
شماری از ويژگيهايی که از قرآن كريم و دیگر متون دینی درباره بهشت و بهشتيان به دست میآید به شرح زیر است:
۱ ـ جهاني بزرگ که حد و حدودی برای آن تصور پذیر نیست.
۲ ـ عالمی آکنده از زیباییهای گوناگون، سراسر شادی و طرب، بطوریکه شادماني از رخسار بهشتيان پديدار است.
۳ – فضایی پر از نعمتهای جسمانی و معنوی كه هیچ خواستهای در آن با محدودیت و ممنوعیت مواجه نمیشود. ” و آنچه را كه انسان بخواهد و چشمها را به شوق و لذت اندازد مهياست و شما در آن جاويد باشید.”[۳]
۴ – نعمتهای آن به سهولت و به محض اراده در دسترس است و زحمت و تلاشی نمیطلبد.
۵ – حیات و نعمتهای دلپذیرش هميشگي است و دغدغه بیرون شدن یا فساد، زوال و کاستی در آن راه ندارد..[۴]
۶ ـ جايگاه امن، امان و سلامتي[۵]، محیطی کاملا اخلاقی، گرم و صمیمی، پیراسته از هرگونه آلودگی، بدی، تنش و روابط آسیبزاست.
۷ – جهانی بدون حاجت به قوانین وضعی[۶]، کنترل و الزامات بیرونی، کیفر دهی و…، بلکه بینیاز از کنترل نفس و امیال درونی.
۸ – برقراری رابطه دوستانه و پیوند تنگاتنگ، صمیمانه و احترام آمیز بین آدمیان و فرشتگان.[۷]
۹ ـ جهانی پیراسته از هرگونه تزاحمات و عوامل نگرانیزا.
۱۰ ـ عالمی تحت حاکمیت اراده امری خداوند و اختیار خداداد و خداییسان بهشتیان.
۱۱ ـ ساقي آن خدا و شرابش پاكیزه و پیراینده از ماسوی الله است.[۸]
۱۲ ـ در آن مقامات عالیهای است چون مقام و مرتبه رضوان الهی[۹]، مقام تسلیم محض، انقطاع الی الله و…[۱۰]
[۱] لغت نامه دهخدا، ج ۳، ص ۴۴ ـ ۴۷.
[۲] سوره سجده، آيه ۱۷. (فلا تعلم نفس ما أُخفي لهم من قرّة أعين جزاءً بما كانوا يعملون)
[۳] سوره زخرف، آيه ۷۱. (وفيها ما تشتهيه الأنفس وتلذّ الأعين وأنتم فيها خالدون).
[۴] سوره رعد، آيه ۳۵. (مثل الجنّة الّتي وعد المتّقون فيها أنهار من ماءٍ غير اسنٍ… ) نیز: سوره محمد (ص)، آيه ۱۵.
[۵] سوره انعام، آيه ۱۲۷.
[۶] مراد از وضعی در اینجا اصطلاح فقهی آن که در برابر احکام تکلیفی است نمیباشد، بلکه منظور از وضعی جنبه تشریعی و قراردادی بودن آن در برابر احکام تکوینی است.
[۷] سوره رعد، آيه ۲۳.
[۸] سوره دهر، آيات ۱۲ ـ ۲۱.
[۹] (و رضوان من الله أكبر ذلك هو الفوز العظيم) سوره توبه، آيه ۷۲.
[۱۰] جهت آگاهی بیشتربنگرید: آیه الله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج ۵، ص ۲۳۰-۲۳۳.
