ولادت حضرت فاطمه(س) بر اساس گزارش دانشنامه فاطمی
نوشتاری مستخرج از مقاله «ولادت فاطمه (س)» جلد اول دانشنامه فاطمی
وجود فاطمه(س) برگرفته از وجود رحمانی رسول‌الله(ص) است و این ویژگی و افتخار برای سیدة نساء‌العالمین(س) بسنده است، ولی تقدیر الهی آن بود که رسول خدا(ص) هدیه‌ای الهی را که میوه‌ای بهشتی بود، بخورد و نطفة وجود فاطمه(س) از آن پدید آید. بدین جهت باید گفت گوهر وجود حضرت فاطمه(س)، از میوه‌های بهشتی است و رسول خدا(ص) ایشان را «حوراء انسیه» نامیده و هروقت مشتاق بوی بهشت می‌شده، او را می‌بوییده است. برخی منابع متأخر از عزلت‌گزینی، روزه و عبادت چهل‌روزة پیامبر(ص) جهت تشکیل نطفة حضرت فاطمه(س) سخن گفته‌اند.
دربارة گوهر بهشتی وجود حضرت فاطمه(س) نکاتی شایان ذکر است: بسیاری از متون حدیثی و تاریخی، تنها به میوة بهشتی اشاره کرده و خصوصیات آن را برنشمرده‌اند. برخی فقط به اهدای میوة بهشتی به پیامبر(ص) اشاره نموده، ولی زمان و مکان آن را مشخص نکرده‌اند.
منابع حدیثی و تاریخی شیعه اتفاق دارند که حضرت فاطمه(س) پس از بعثت پیامبر اکرم(ص) به دنیا آمده است، ولی در منابع اهل‌سنّت دربارة تاریخ ولادت ایشان اختلاف هست. برخی سال اول پس از بعثت و بسیاری پنج سال پیش از بعثت را سال ولادت ایشان دانسته‌اند. نظر مشهور اهل‌سنّت با نظر مشهور شیعه، ده سال تفاوت دارد. ازاین‌رو، باید گزارش‌های شیعی و اهل‌سنّت را بررسی کرد. بر مبنای این اختلافات، دربارة سن حضرت خدیجه(س) به هنگام ولادت حضرت فاطمه(س) نیز اختلاف‌نظر به وجود آمده است و معمولاً به یکی از دو نظر ۴۸ یا ۶۰ سال گراییده‌اند.
مقایسة آرای دانشمندان و گزارش‌های منابع شیعی دربارة تاریخ ولادت حضرت فاطمه(س)، نشان می‌دهد که قول به ولادت حضرت(س) در سال پنجم بعثت، دارای شهرت و مقبولیت روایی و تاریخی است و قراین و مؤیدات دیگری نیز دارد.
در منابع اهل‌سنّت، فقط سال ولادت حضرت فاطمه(س) ذکر شده است و در منابع شیعی، به‌ویژه کتاب‌های ادعیه و زیارات، به‌اتفاق، بیستم جمادی‌الآخره را روز ولادت ایشان دانسته‌اند. در این گزارش‌ها آمده فاطمه (س) هنگام مغرب به دنیا آمد و خبر آن پس از نماز مغرب به پیامبر(ص) رسید.
محل ولادت حضرت فاطمه(س) را در شهر مکه و در منزل حضرت خدیجه(س)، واقع در نزدیک مسعی گفته‌اند. منزل حضرت خدیجه(س) تا سده‌های بعد به حالت اولیه نگهداری می‌شد و جای تولد فاطمه(س) در آن مشخص بود. بورخارت، جهانگرد سوئیسی، که در اوایل قرن نوزدهم به مکه رفته، زادگاه فاطمه(س) را خانه‌ای زیبا، از سنگ، وصف کرده که از آنِ حضرت خدیجه(س) بوده است. این خانه در کوچه‌ای به نام زقاق‌الحجر قرار داشته است و با چند پله می‌توانسته‌اند وارد آن شوند. به گفتة او، خانه در گودی قرار گرفته و داخل خانه زادگاه حضرت فاطمه(س) مشخص است. پنجاه سال پیش (حدود سال ۱۳۸۰ق.)، این مکان تخریب شده و از آن اثری باقی نمانده است.
بر اساس یک گزارش که سند معتبر ندارد و بیشتر افراد آن ناشناخته یا ضعیف‌اند، هنگام ولادت حضرت فاطمه(س)، زنان قریش نزد حضرت خدیجه(س) نرفتند و او را تنها گذاشتند و چهار زن بهشتی (ساره، آسیه، مریم(س) و خواهر حضرت موسی(ع)) نزد ایشان رفتند و امور زایمان را بر عهده گرفتند و ده حوری بهشتی نیز به آنان کمک می‌کردند. غربت حضرت خدیجه(س) در این دوره طبیعی نیست، زیرا شمار مسلمانان در آن زمان افزون شده بود و بسیاری از زنان مسلمان آمادة کمک به ایشان بودند. فاطمه‌بنت‌اسد، سلمی همسر حمزه، اسماء همسر جعفر، و ام‌ایمن از خویشان و نزدیکان پیامبر(ص) بودند و حضورشان به هنگام زایمان حضرت خدیجه(س) طبیعی است. ازاین‌رو، تنهایی حضرت خدیجه(س) پذیرفته نیست، اگرچه حضور زنان بهشتی و حوریان در کنار این افراد ممکن است به وقوع پیوسته باشد، ولی اثبات آن نیاز به اخبار معتبر دارد.
با اینکه رسم اشراف مکه آن بود که برای فرزندان خویش دایه می‌گرفتند و حضرت خدیجه(س) نیز برای فرزندان خویش دایه می‌گرفت، ولی دربارة فاطمه(س) این‌گونه عمل نکرد و شخصاً او را شیر داد و از کسی کمک نگرفت.
یادداشت و تلخیص: حجت الاسلام سید محسن شریفی
