به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب عرفان اجتماعی مبانی، ماهیت و کارکردها اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد رودگر در گروه عرفان پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه راهی بازار نشر شد.
در عرفان ناب اسلامی، وظیفه عارف اولاً خداجُویی ثانیاً خداخُو کردن جامعه و حاکمیت بینش، نگرش، گرایش، منش و روش توحیدی برآن است و عارف با خلقِ خدا همان کند که خدا با بندگانش(هدایت، تربیت و ولایت)، خدمت به خلق، اصلاح امور جامعه و سوق دادن آن به سمت زیست اخلاقی- معنوی، احقاق حق و اقامه عدالت اجتماعی از طریق عالم، عاقل و عادل‌سازی فرد و جامعه در سایه تدبیر و ساماندهی معقول و جامع نگرانه است.
عرفانِ اجتماعی تعلیم و تربیت معنوی جامعه را مبتنی بر آموزه‌ها و باید و نبایدهای سلوکی تمهیدی بر تکوین تمدن نوین اسلامی قرار داده تا پیشرفت همه جانبه در عرصه‌های گوناگون را به حیات طیبه اجتماعی پیوند زند.
کتاب حاضر تبیینِ ابهامات وپاسخِ اتهاماتِ عرفان اسلامی در ساحت عرفانِ اجتماعی با تکیه بر منابع عرفان وحیانی و مصطلح است. کتابِ حاضر اولین کتابی است که در آن تحلیل ماهیت و مبانی عرفان اجتماعی صورت گرفته است.
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند آمده است:
تحقیق و تحلیل بنیادی – راهبردی عرفان اجتماعیِ اهل‌بیتی که در منظومه عرفان اسلامی وحیانی قابل بیان و تبیین است عامل مهمی در تولید عرفانی است که در متن جامعه، فرهنگ و تمدن نوین اسلامی نقش مفید و موثری ایفا می نماید و همانطوری که به عرفان نظری و عملی اهل بیتی پرداخته می شود،لازم است این ساحتِ از عرفانِ اهل بیتی یعنی عرفان اجتماعی(با عنایت به اینکه منابع قویم و غنیم نصوص دینی عرفانی از یکطرف و میراث گرانسنگ عرفانِ تاریخی و متعارف- عرفانِ مصطلح- از طرف دیگر درآن موجود می باشد)، با هدف تحول سیستمی و تمدنی تولید و در اختیار جامعه و نظام اسلامی قرار گیرد.عرفان اجتماعی در کتب و صحف عرفانی و بینش، گرایش و کنشگری های عارفان مسلمان، بویژه عارفان شیعی و اهل بیتی در طول تاریخ، هم بصورت مکتوب و هم به شکل عینی و واقعی با مراتب مختلف فعلیت داشت و در حقیقت اجتماعی بودن عرفان از حیث عملی و کنشی و عرفان اجتماعی از حیث نظری و دانشی در تمامی مراحل سلوکی(قبل از سلوک، حین سلوک و بعد از وصول) حضور و بلکه ظهور داشت و درکتاب و سنت به دلیل جامعیت و کمال معارفی، هم درساحت اجتماعیاتِ سلوکی و هم در ساحت عرفانِ اجتماعی قابل ردیابی است و شواهد متکثری از این حیث وجود دارد.
یکی از مسائل بسیار مهم عرفان اجتماعی، مسئله بود و نبود یا هستی و نیستی آن است که بایسته است از امکان و عدم امکان یا حتی ضرورتش تحقیق کرد و از منابع و مآخذ آن شراغ گرفت تا پیشینه تاریخی اش مشخص گردد و درنتیجه شایسته است عرفان اجتماعی را در اندیشه عارفان برجسته مورد مطالعه و مداقه قرار داد.
از سوی دیگر شناخت مبانی عرفان اجتماعی ضرورتی اجتناب ناپذیر در ساحت عرفان اسلامی است. بدین معنا که عرفان اجتماعی از رهگذر کدامین مبانی پشتیبانی نظری و علمی خواهد شد یا بر چه مبانی تقوم داشته و تکیه زده است؟ مبانی مقوم آن در عرفان نظری چه چیزهائی اند؟ مثلا مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و غایت شناختی عرفان اجتماعی چه چیزهای می باشند؟ و در عرفان عملی از چه مبانی ای برخوردار می باشد؟ به بیان دیگر مبانی عرفان اجتماعی در طی مقامات معنوی و مراحل عرفانی چیست؟ مثلا مسائلی چون: اسفار عرفانی و ترابط شریعت، طریقت و حقیقت در عرفان اجتماعی چگونه و چه نقشی دارند؟ آیا طبایع و مزاجهای سالکان واصل یا عارفان و اعیان ثابته و سرالقدر آنان در ورود یا عدم ورود، در اتمام یا عدم اتمام اسفار سوم و چهارم عرفانی نقش آفرین و کارآمدند؟ چرا عارفان در روش و شیوه ورود به متن جامعه و تحولات اجتماعی متفاوت و حتی متهافت اند؟ آیا زبان استعداد و استحقاق سالکان و عارفان در مقام تعریف و تحقق عرفان اجتماعی مطرح اند؟ یا وظیفه شناسی هرکدام طبق سروجودی و حصه هستی آنها چنین اقتضائی دارد؟ و…این مسائل و مسائل مشابه عاملی است تا به بیان و تبیین مبانی عرفان اجتماعی در دو ساحت عرفان نظری و عملی اهتمام ورزیده و به این پرسش بنیادین پاسخ دهیم که آیا عرفان اسلامی در درون خود عرفان اجتماعی را پرورش می دهد یا به بیان دیگر آیا عرفان اجتماعی در دامن عرفان اسلامی زاده شده، رشد و تکامل می یابد یا امری بیرونی و عارضی بوده و اساسا عرفان اسلامی اجتماعی نبوده و عرفانی بنام عرفان اجتماعی مبنا و معنا ندارد؟.
براستی چه فرقی بین ولایت اجتماعی انسان کامل در مرتبه عارف غیرمعصوم که موفق به طی سفر سوم و چهارم شده با عالِم سیاست عرفانی و عرفان سیاسی وجود دارد؟ چرا دو مولفه مشابه آورده شد؟ آیا ایندو هم پوشانی نداشته یا موازی هم نیستند؟ مقصود از تفکیک و طرح جداگانه عرفان و سیاست چیست؟ آیا با تحقیقات در حوزه عرفان سیاسی یا فلسفه عرفان سیاسی یکی است یا این مولفه دارای معانی و مرادات خاص به خود بوده و از ترابط و تعامل حداکثری عرفان و سیاست حکایت می کند و درصدد پاسخگوئی به برخی سوالات و شبهات پیرامون تضاد عرفان و سیاست و عرفان و تمدن سازی است؟ اما ما در تحقیق حاضر درصدد برآمدیم که عرفان منهای سیاست و تز جدائی سلوک از سیاست در بینش و گرایش و کنش های سلوکی – معنوی یا عرفان عملی ما رسوخ نکند. و بالاخره عرفان اجتماعی با دانش های همگن(علوم اجتماعی، علوم سیاسی، جامعه شناسی و مدیریت) چه رابطه ای دارد؟ و درفرجام تحقیق یاد شده لازم است از کارکردهای معرفتی، معنویتی و مدیریتی عرفان اجتماعی نیز سخن به میان آید تا روشن شود که عرفان اجتماعی رابطه دوسویه با حقیقت عرفان در عالم سیر و سلوک از یکطرف و تعالی و تصعید وجودی انسانهای مستعد متن جامعه از دیگرسو خواهد داشت.
کتاب عرفان اجتماعی مبانی، ماهیت و کارکردها اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد رودگر با قیمت ۶۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
