صدرالمتألهین و تدبر در کلام خدا و نمایندگان خدا
یادداشتی از حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی اردستانی عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه به مناسبت روز بزرگداشت ملاصدرا (صدرالمتالهین)، دانشمند بزرگ ایرانی و بنیانگذار مکتب حکمت متعالیه
صدرالمتألهین علوم حقیقی را علومی دانسته که در کتاب خدا و سخن نمایندگان خدا – علیهم السلام – در معارف الهیه وارد شده و تدبر در آنها عنصری بنیادین در ادراک حقایق ایمانی است. ایشان باور یقینی دارد که حقایق ایمانی صرفا به تصفیه قلب از هوا و تهذیب از امور ناپایدار و زوال‌پذیر دنیا و عزلت از مصاحبت مردم و تدبر در آیات خدا و حدیث رسول خدا – صلی الله علیه و آله – و اهل بیت – علیهم السلام – و تسیّر به سیره صالحان در بقیه عمر اندک است، در حالی که سیری طولانی پیش رو است.
ایشان اظهار می‌دارد که من در گذشته اشتغال فراوانی به بحث و تکرار و مراجعۀ شدیدی به مطالعۀ کتاب‌های حکیمان اهل نظر داشتم تا پنداشتم به چیزی احاطه یافته‌ام، اما هنگامی که اندکی بصیرتم باز شد و به حالم نظر کردم، دیدم اگر چه به چیزی از احوال مبدء و تنزیه او از صفات امکان و حدوث و چیزی از احکام معاد نفوس انسان دست یافته‌ام، اما از علوم حقیقی و حقایق عیان تهی هستم که جز با ذوق و وجدان درک نمی‌شوند و آنها علومی هستند که در کتاب خدا و سنت، در معرفت خدای متعال و اسماء و کتاب‌ها و رسولان او و معرفت نفس و احوال آن از قبر و بعث و حساب و میزان و صراط و جنت و نار و غیر آنهاست که حقیقت آن جز به تعلیم خدای متعال دانسته نشده و جز به نور نبوت و ولایت منکشف نمی‌گردد. تفاوت میان علوم اهل نظر و علوم صاحبان بصریت، نظیر دانستن حد حلاوت و چشیدن حلاوت است و چقدر تفاوت است میان کسی که حد سلامت را ادراک می‌کند و کسی که سالم است، چنانکه مقابل این معنا نیز چنین است.
