به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی نشست علمی با موضوع “مشارکت سیاسی و اخلاق انتخاباتی براساس دیدگاه مقام معظم رهبری(مدظله العالی)”، سه‌شنبه ۲۵ خرداد ماه جاری توسط گروه سیاست پژوهشکده نظامهای اسلامی پژوهشگاه به صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدا دبیر جلسه حجت‌الاسلام و المسلمین محمد ملک‌زاده ضمن تبریک ایام مبارک دهه کرامت و میلاد پرنور امام رضا (ع) پرداختن به موضوع مشارکت سیاسی و اخلاق انتخاباتی از دیدگاه مقام معظم رهبری را در آستانه برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری لازم و مهم توصیف و اشاره کرد بحث مشارکت سیاسی در انقلاب اسلامی همواره یکی از اصول راهبردی انقلاب اسلامی از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری ایت‌الله خامنه‌ای بوده است. رهبری انقلاب همواره در دوره‌های مختلف انتخابات بر مشارکت حداکثری تاکید داشته و آن را عرصه ظهور قدرت ملی در مواجهه با مشکلات و مبارزه با دشمنان نظام اسلامی دانسته‌اند. تجربه چهار دهه گذشته نیز ثابت نموده انقلاب و نظام جمهوری اسلامی همواره به پشتوانه حضور مردم در صحنه توانسته است از تنگناهای سیاسی و اقتصادی و موانع صعب العبور به راحتی عبور نماید.
در ادامه نشست حجت‌الاسلام و المسلمین سیدسجاد ایزدهی به عنوان نخستین ارائه کننده بحث، با پرداختن به موضوع مشارکت سیاسی، آن را دارای اهمیت در اکثر نظامهای سیاسی دنیا دانسته و ابراز نمود که در نظامهای دموکراسی مشارکت غالبا ذیل انتخابات و احزاب تعریف می‌شود. در نظام اسلامی هم باید ببینیم آیا می‌توانیم مشارکت را ذیل احزاب و انتخابات تعریف کنیم یا خیر. با توجه به آنکه مساله انتخابات در فقه سیاسی شیعه از مسائل مستحدثه می‌باشد بنابراین به گونه‌ای باید آن را تعریف کرد که ضمن قابلیت تناسب آن با عرف سیاسی و اقتضائات سیاسی روز، از حجت شرعی هم برخوردار باشد.
در نظام سیاسی شیعه در واقع یک مدل بومی و اسلامی از انتخابات مطرح می‌شود که می تواند کارکرد شورای مد نظر اسلام را تداعی و بازخوانی کند. چنانچه از منظر علمی و تئوری بخواهیم به این مساله ورود کنیم می توان گفت انتخابات و مساله شورا در این بحث به مثابه رجوع حاکم اسلامی به عموم مردم و نظر خواستن از ایشان برای عملی است که در دین نصی برای ان نیامده است. کما اینکه رسول خدا در جنگ احد از عموم مردم جهت شیوه مواجهه با دشمن نظر خواست و در نهایت به نظر انان هم عمل کرد. این عمل رسول خدا در راستای پرورش و تربیت اجتماعی جهت مشارکت در مسائل اجتماعی مربوط به انان است. در نظام اسلامی رئیس جمهور در واقع کارگزار ولی فقیه است اما رهبری می‌تواند انتخاب وی را به نظر شورا که در اینجا کل جامعه است بگذارد و بعد از انتخاب از سوی مردم حکم او را تنفیذ نماید چیزی که البته اختصاص به نظام اسلامی ندارد و در دنیای امروز نیز مشابه ان در انتخابات ریاست جمهوری کشوری مانند آمریکا دیده می‌شود.
اما نکته این است که در نظام اسلامی نظر نهایی مردم در انتخاب فرد مسئول موضوعیت و مطلوبیت دارد و از این رو مشارکت حداکثری صرف نظر از اینکه چه انتخاب شود، مورد تاکید مقام معظم رهبری است. زیرا فردی که به دنبال مشارکت حداکثری مسئولیتی را می‌پذیرد از قدرت، کارآمدی و توانمندی بیشتری برخوردار است.
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدکاظم سیدباقری به عنوان دومین ارائه کننده بحث، مشارکت سیاسی را از پیش فرض‌های نظام اسلامی دانستند و تاکید نمود فلسفه وجودی انقلاب اسلامی احیای حق انتخاب مردم برای تعیین سرنوشت ایشان بوده است. لازمه مشارکت سیاسی نیز آزادی سیاسی و توجه به مقوله عدالت سیاسی است. اینها از اصولی است که می‌توان آنها را در ردیف بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری مورد بحث قرار داد. آیت الله خامنه‌ای ضمن مقایسه قبل و بعد انقلاب به این نکته تاکید دارند که تا قبل از انقلاب انتخابات در ایران امری فرمایشی بود و مردم نقشی تعیین کننده در اداره کشور نداشتند. اما امروز مردم خود حق انتخاب دارند و نظام اسلامی با قهر و غلبه میانه‌ای ندارد؛ اقتدار نظام به حمایت داوطلبانه و رضایت قلبی مردم از نظام بستگی دارد لذا باید تلاش کنیم تا انتخابات عرصه حضور حداکثری مردم و با مشارکت سیاسی بالا باشد.
در خصوص اخلاق انتخاباتی نیز می توان به دو نکته از دیدگاه مقام معظم رهبری تاکید داشت: نکته اول پرهیز از اسراف و صرف هزینه‌های گزاف در امر تبلیغات است، هزینه‌های سنگین از سوی نامزدها جهت تبلیغات کار صحیحی نیست و برای رعایت این امر می توان از ظرفیت صدا وسیما جهت ارائه برنامه‌ها و تبلیغات کاندیداها استفاده نمود. نکته دوم این است که کاندیداها و طرفداران آنان نباید عرصه انتخابات و رقابت ها را به عرصه تقابل و دشمنی تبدیل کنند. رقبا دشمن یکدیگر نیستند بلکه باید در یک رقابت سالم به ارائه برنامه‌ها و دیدگاه‌های خود بپردازند.
در ادامه این میز گرد علمی، حجت‌الاسلام و المسلمین محسن مهاجرنیا به عنوان نخستین ناقد به طرح دیدگاه‌های خود پیرامون مسائل طرح شده در این نشست علمی پرداخت.
تاکید ایشان بر تبیین دقیق مشارکت سیاسی متناسب با وضعیت امروزی بود که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و از مباحثی تئوری محض خارج شود. در این شرایط چندان ضرورتی ندارد به مباحث تئوری و اندیشه‌ای نظیر اینکه آیا انتخابات ذیل شورا قرار می‌گیرد یا خیر و اینکه حاکم اسلامی از باب مشورت با مردم از انها می‌خواهد در انتخابات شرکت کنند؛ ایا تبعیت حاکم اسلامی از رای مردم الزام آور است و… بپردازیم.
بعد از گذشت چهار دهه از انقلاب باید این مسائل فقهی حل شده باشند. الان بحث صرفا فقهی نیست بلکه بحث حکومتی است. در بحث اخلاق انتخاباتی هم باید این مساله به درستی تبیین شود که دیدگاه رهبری در این خصوص چقدر در خارج تحقق یافته است. گاهی ما می بینیم انچه در بیرون اتفاق می‌افتد ۱۸۰ درجه با دیدگاه رهبری تفاوت دارد علت چیست؟ بنابراین نباید مباحث تئوری و انتزاعی و بدون نگاه بیرونی باشند باید مباحث را با واقعیات بیرونی تطبیق داد.
دکتر مسعود پورفرد نیز به عنوان دومین ناقد، به این نکته تاکید کرد که مباحث طرح شده گرچه علمی بودند اما انتظار این بود که کاربردی‌تر باشند. امروز نیاز جامعه پرداختن به زمینه‌های افزایش مشارکت سیاسی و دلایل کاهش آن است. بحث اصلی بر این باید متمرکز گردد که در این شرایط چکار کنیم تا رغبت مردم به مشارکت سیاسی افزایش یابد. موانع مشارکت سیاسی را باید مورد بحث قرار دهیم و برای حل آنها از دیدگاه مقام معظم رهبری فکر کنیم. تا زمینه‌های مشارکت سیاسی ایجاد نشود قدرت اجتماعی، اقتدار نظام و فراهم کردن فرصت‌های پیشرفت برای جامعه نیز تحت الشعاع قرار خواهد گرفت. در جمهوری اسلامی اقتدار جمعی اهمیت دارد که با مشارکت حداکثری بوجود می‌اید بنابراین باید زمینه‌های مشارکت حداکثری را فراهم ساخت که به دنبال آن اقتدار جمعی و اقتدار نظام اسلامی هم ایجاد خواهد شد.
در پایان این نشست، دبیر جلسه به عنوان جمع بندی مباحث طرح شده به این نکته اشاره کرد که نفس مشارکت سیاسی به صورت حداکثری از دیدگاه آیت الله خامنه‌ای موضوعیت دارد. دلیل آن این است که ایشان، اقتدار، امنیت و کارآمدی نظام اسلامی را در مشارکت سیاسی حداکثری می‌داند. بنابراین از دیدگاه ایشان فرد برآمده از صندوق‌های رای – هر کسی باشد و فارغ از اینکه از کدام جناح یا حزب باشد- همین که با حضور گسترده مردم در انتخابات تعیین شود مطلوبیت خواهد داشت.
