به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر «فرشاد مهدی‌پور» رییس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه، در برنامه «بدون توقف» که غروب روز شنبه مورخ ۱۱ بهمن‌ماه از شبکه سه سیما پخش شد با اشاره به اینکه اغلب موافقت‌ها و مخالفت‌ها با فضای مجازی بازی سیاسی و از تکنیک‌‌های انتخاباتی است، عنوان کرد: هیچ یک از دولت‌ها قبول ندارند که فضای مجازی باید فراقوه‌ای و قرارگاهی اداره شود.
«فرشاد مهدی‌پور» در برنامه «بدون توقف» در خصوص نگاه صفر و یکی به فضای مجازی گفت: فضای مجازی به اعتبار اینکه در فضای سیاست، اقتصاد، زندگی، فرهنگ و جامعه وجود دارد و تولید قدرت می‌کند همیشه مطمع نظر آنهایی است که در لایه پرقدرت‌تر قرار دارند، در نسبت با این اتفاق و اینکه پدیده جهان وطنی در اینجا شکل می‌گیرد ما دو نوع رویکرد داریم یکی اینکه پدیده را نفی کرده و منفور می‌داند و آنهایی که همه چیز فن‌آوری را می‌پسندند در حالیکه ما نمی‌توانیم نگاه و صفر و یکی به این پدیده داشته باشیم چون نوعی از زیست جدید ما است و باید این نگاه را کنار بگذاریم.
این استاد دانشگاه افزود: زمانیکه در اوائل دهه ۷۰ اینترنت وارد کشور شد وزیر وقت ارتباطات در توصیف آن گفت چیزی است که شبیه نمابر عمل می‌کند، یعنی آنقدر ساده‌انگارانه در خصوص آن تصور می‌شد. در همان موقع مقام معظم رهبری در توصیه‌ای اول از توسعه فراگیر آن دفاع کرده و دوم می‌گویند به سمت دانش بومی آن حرکت کنید که در داخل کشور بهینه شود.
وی در ادامه یادآور شد: اما در طی ۳۰ سال وزارتخانه‌ای که آن را اداره می‌کند وزارتخانه‌ای است که زاویه دید مهندسی به آن دارد در حالیکه فضای مجازی کاملا یک سامانه فرهنگی است، اما از آنجا که تولید قدرت می‌کند یک زاویه دید استعمارگرانه هم به آن می‌شود کرد یعنی نوعی مستعمره درست کردن.
این کارشناس سیاستگذاری فرهنگی با اشاره به اینکه بقای تن دادن کامل به فن‌آوری از ناحیه آن کسی است که می‌گوید فن‌آوری نباید باشد، گفت: اساسا ما دیگر امکان جدا شدن از این فضا را نداریم و هیچ‌کسی نمی‌تواند مدعی صفر بودن استفاده از آن شود، حتی گروه‌هایی که فکر می‌کنند باید این فضا را دجال و شیطان معرفی کنند آنها هم دارند به نوعی از همین فضا برای بیان نظرات‌شان استفاده می‌کنند البته خیلی در اقلیت هستند، آن جریانی هم که معتقد است همه ابعاد این فن‌آوری را بدون اینکه آن را با شرایط و فرهنگ خودمان تطبیق دهیم باید بیاوریم دنبال این است که این جریان صفر را بزرگ کند و بگوید آنها که انتقاد دارند هم مثل این دسته فکر می‌کنند در حالیکه اصلا آنها وجود خارجی ندارند، چون همانی که می‌گوید بد است هم از آن استفاده می‌کند.
مهدی‌پور با اشاره به اینکه پس این یک بازی سیاسی است، عنوان کرد: چرا در مقاطعی که به انتخابات نزدیک می‌شویم این مباحث بیشتر ظاهر می‌شود چون در انتخابات ۹۶ تبدیل شد به دوگانه تلگرام و برجام، دوباره امسال از اینستاگرام در این موضوع یاد می‌شود، ما در واقع با یک رفتار سیاسی و انتخاباتی روبرو هستیم و این ابزار به یک روشی برای کمپین کردن در انتخابات تبدیل می‌شود.
پژوهشگر مطالعات فضای مجازی همچنین تأکید کرد: برخوردی که آمریکائی‌ها در خصوص توئیتر ترامپ داشتند چه بود، توئیتر را بستند؟ نه اکانت توئیتر ترامپ را محدود کردند، یعنی ابزارهای زیادی در فضای مجازی وجود دارد، در حالیکه ما از هر ابزاری که استفاده می‌کنیم یا صحبت می‌کنیم می‌گویند می‌خواهید اینستاگرام را ببندید، در حالیکه مکانیسم‌های زیادی وجود دارد.
وی در ادامه در خصوص دلائل عدم حمایت اپراتورها از اپلیکیشن‌های داخلی نیز توضیح داد: مشکل اینجاست که برای تولید محتوا اپراتورها موظف هستند بخشی از درآمد خودشان را به آن اَپی دهند که تولید محتوا انجام می‌دهد، برای همین این کار را نمی‌کنند، برای آنها مفیدتر است که به جای یک اَپ داخلی که باید بخشی از سودشان را با آن شریک شوند یک اَپ خارجی را تقویت کنند که هم پهنای باند را به من مصرف‌کننده بفروشند و هم در عین حال در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند به این معنا که نیازمند این نیستند که به من تولیدکننده محتوای داخلی کمک کنند.
مؤسس مرکز مطالعات فضای مجازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین تصریح کرد: تا قبل از شورای عالی فضای مجازی در سال ۸۹، وزارت ارتباطات متولی اینترنت در ایران بود بعد از آن شورای عالی فضای مجازی متولی اصلی اداره‌کننده آن در کشور است، اما نکته مهم این است که هیچ یک از دولت‌ها قبول ندارند که باید با یک اداره قرارگاهی فراقوه‌ای فضای مجازی را مدیریت کنیم، دلیل آن هم منافع و قدرت و امکاناتی است که فضای مجازی برای هر کسی که بالای سرش ایستاد باشد ایجاد می‌کند.
مهدی‌پور اضافه کرد: به همین دلیل در دولت قبل تلاش کردند ساختمانی که به شورای عالی داده بودند بگیرند و در این دولت هم همین فضا تکرار شد، در حالیکه ما باید به صورت قرارگاهی فضای مجازی را اداره کنیم، تمام تعارض‌هایی که داریم این است که آن را به یک سامانه ملی تبدیل کنیم تا بتوانیم آن را اداره کنیم.
کارشناس مسائل فضای مجازی با اشاره به اینکه سناریوهای بسیاری غیر از فیلترینگ برای اداره و مدیریت فضای مجازی وجود دارد، گفت: اما در کشور ما دولت‌ها به خاطر منافع و کمپین‌های انتخاباتی اجازه مدیریت صحیح و درست فضای مجازی را نمی‌دهند و به دنبال فیلتر می‌روند در حالیکه اگر متولیان به همان اندازه که به اپلیکیشن‌های خارجی امکان دادند به داخلی‌ها هم بدهند آنها هم امکان رشد و فرصت پیدا می‌کنند، در واقع ما در حوزه پیام‌رسان‌ها تعارض ایجاد کردیم و اجازه ندادیم تا مردم به یک نقطه وفاق برسند.
وی با اشاره به آماده نبودن زیرساخت‌های لازم برای تولید محتوا در فضای مجازی گفت: ما در زمان کرونا در بحث صیانت از حقوق کودکان با عجله یک ابزار برای آموزش دانش‌آموزان تولید کردیم و بعد از اینکه شروع به کار کرد تازه به فکر افتادیم پیوست تربیتی و فرهنگی درست کنیم و جلوی آنها را بگیریم که به سایتهای خارجی نروند، در حالیکه از ابتدا باید امکاناتی به آنها می‌دادیم که سایتهای داخلی را رایگان و با سرعت بالاتر دریافت کنند.
این استاد دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه در فضای مجازی امکان ردگیری افراد را نداریم، یادآور شد: ما در خصوص فضای مجازی با یک رهاشدگی مواجه هستیم که این با یک شائبه یا یک پوسته‌ای از هراس از فیلترینگ پوشش داده می‌شود وقتی از رهاشدگی صحبت می‌کنی مرتب برچسب فیلتر شدن می‌خوری و نمی‌توانی از این رهاشدگی انتقاد کنی. در حالیکه مثلا ترکیه توانست یک ابزار پیدا کند یک قانون وضع کرد و فیسبوک آن را پذیرفت درواقع به سیاستی که نیاز بود تن داد و از قاعده و قانون و رویه‌ای که لازم بود پیروی کرد که این مدل درستی است و موفق هم شد.
