به گزارش اداره ورابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حضرت زهرا(س) تجلی انسانیت و کمال گرایی است ایشان با حضور فعال در صحنه های گوناگون اجتماع و حفظ جایگاه والای خویش توانست ارزش های وجودی زن را به منصه ظهور برساند. اینک زنان مسلمان می توانند با تاسی از سیره صدیقه کبری(س) در جهت رسیدن به خودباوری و احیای هویت اسلامی خویش حرکت کنند و به حقوق مهم و اساسی خویش دست یابند.لذا در این خصوص خبرگزاری شبستان با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر پورامینی عضو هیات علمی و مدیر گروه کلام پژوهشگاه به گفت و گویی پرداخته که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
- مهمترین اصول تربیتی در سیره حضرت فاطمه (س) چیست؟
تربیت به معنای رشد دادن و شکوفا ساختن انسان است و مربی تلاش می کند با پایه فطرت الهی و محوریت معارف دینی ، متربی را به کمال رهنمون سازد . حضرت فاطمه (ع) که در عرصۀ تعلیم و تربیت، الگویی بی همتا برای رهروانش به شمار می رود، در قامت یک مربی ، نسبتی جامع و همه جانبه با خدا، خود، راهنمایان الهی، جامعه، خانواده، دنیا و آخرت دارد و در پرتو الهام از این الگو می توان از یک معیار عینی برای تربیت اسلامی یاد کرد. فاطمه (ع) در نسبتی که با خدای خود تعریف کرده بود ؛ دل در محبت خدا داشت، از همه بریده و با خدایش پیوند زده بود و «بتول» نامیده شده بود. به وقت نماز از خوف خدا نفسش به شماره می‌افتاد و گریه در گلویش می شکست. این عبادت بسیاری را به کرنش واداشت؛ آن سان که حسن بصری معترف بود که در میان امت اسلام، کسی خداپرست تر از فاطمه نبود. نگاه فاطمه زهرا (ص) به خداوند بزرگ در پرتو حیات توحیدی و شناخت الهی اوست که به خوبی می توان با آن تاسی کرد و از آن الگو گرفت ، مثلا به این فراز از مناجات حضرت بنگرید :«اشهد ان لااله الا الله کلمه جعل الاخلاص تاویلها و ضمن القلوب موصولها و ابان فی الفکر معقولها»؛ گواهى مى‌دهم که معبودى جز او نیست و یکتایى است بى‌انباز و شریک. روح این گواهى، دوستى بى‌آلایش و خلوص است، که دلهاى مشتاقان با آن درآمیخته آثارش در افکار پرتو افکن شده است».
- از نگاه حضرت زهرا (ع) رویگردانی از قرآن کریم چه پیامدهایی به دنبال دارد؟
آن حضرت انسی خاص با قرآن داشتند، به آن عشق می ورزیدند. آن را یکی از سه چیز مورد علاقه و محبت خود در دنیای مادی می دانست و دیگران را نیز به فهم و درک آن تشویق می نمودند. حضرت فاطمه(ع) به آثار قرائت برخی سوره های قرآن توجه داشته و از آن سخن می گفتند و بدین ترتیب دیگران را به تلاوت آیات قرآن راهنمایی می کرند. از نگاه حضرت زهرا(ع) رویگردانی از قرآن موجب بی بهرگی از آثار حضور قرآن در زندگی ، محرومیت از نور هدایت و در نهایت خروج از دین می شود و با اشاره به فاجعه عدم تدبر در قرآن، این کار را کرداری زشت خوانده که موجب تیرگی صفحۀ دل مردم و بسته شدن چشمها و گوش های آنان بر حقیقت گردید و سرانجام به فهم نادرست قرآن و قرار گرفتن در مسیری اشتباه انجامید.
حضرت فاطمه (ع) ضمن مسئولیت خانه داری و تربیت فرزندان، همواره در خانه قرآن میخواند و به آن انسی دیرینه داشت و حتی وصیت نمودندکه امیرمومنان(ع) درشب اول قبر بر سر مزارش، بسیار قرآن خوانده و دعا کند. سلوک قرآنی حضرت زهرا (ع) به گونه ای بود که فضه، خدمتکار و شاگرد قرآنی ایشان نیز زندگی اش را با قرآن سمت و سو داد و حدود ۲۰ سال با بهره جستن از آیات قرآن با دیگران سخن می گفت و جز قرآن، سخنی بر زبان جاری نمی ساخت.
- حضرت فاطمه (س) چه عملی را تجلی ایمان به خدا و قیامت می دانند؟
عدالت، ادب اجتماعى، ایثار و گذشت، رعایت حق دیگران، دستگیری از مستمندان و ایستادگی در برابر دشمن را می توان از شاخصه های ضروری برای یک جامعه دینی دانست و با این نگاه به این نکته باید اذعان کرد که توجه به جامعه و اخلاق‌هاى رفتارى افراد جامعه ضلع مهمی از شخصیت حضرت فاطمه (ع) بود.حضرت زهرا(ع) در سخنان و رفتار خویش به لازمۀ ایمان و رفتار ایمانی در حوزۀ اجتماعی کاملاً توجه داشته و نسبت به دیگر مؤمنان سلوکی ایثارگرانه داشت؛ حق همسایگان را حتی در دعای نماز، برخود مقدم می دارد و با واگویی حدیثی از پیامبر(ص)، اکرام به میهمان را لازمۀ ایمان به خدا و معاد میداند. همچنان که آن حضرت اعمال خیر مانند اکرام میهمان و آزار نرساندن به همسایه را تجلی ایمان به خدا و قیامت برمی شمارد.
حضرت زهر (ع) در زمینۀ روابط اجتماعی بر خوشرویی با دیگران توصیه می فرمود؛ چنین خصلتی پاداش بهشت را در پی دارد. همچنین بر برخورد ملایم با دیگران سفارش نموده، آن را به عنوان شاخصی برای شناخت انسانهای برتر یاد میکند.آن حضرت بخل را که نقطۀ مقابل انفاق و ایثار است، نکوهش می کرد و ایثار در زندگی خانوادگی ایشان سایه افکنده بود . ایثار ایشان در مواجهه با مستمندان را می توان در این گزارش تاریخی دنبال نمود: غذای اندکی را که در منزل داشت، به مهمان گرسنه بخشید و خود شب را گرسنه خوابید. آن حضرت عدالت را عاملی برای پیوند قلبها می دانست. در مقابله با ظلم و ستم اشاره می کردند که لازمۀ ایمان به خدا، اقامۀ حق و نهراسیدن از غیر اوست. از این رو پس از رحلت پیامبر(ص) بر مسلمانان صدر اسلام، به خاطر کوتاهی در دفاع از حق اهل بیت(ع) بانگ زد و آنان را در فراموشی غدیر خم و عذر تراشی های آنان مورد عتاب قرار داد.
حضرت فاطمه(ع) ویژگی های کفار، مشرکان و نقض کنندگان حریم ولایت را سستی، غضب، غصب حق دیگران، لجاجت و کینه توزی، نفاق، شرک ورزیدن پس از ایمان، انحراف، کفر و تفرقه بر می شمارد و به صورت خاص هوای نفس و خودرأیی در زندگی اجتماعی و سیاسی را از عوامل بازدارندۀ مردم از موضع گیری درست در مسئلۀ خلافت پس از پیامبر(ص) دانسته ، این رفتار را نکوهش نمودند؛ کژی اجتماعی که پیامد های زیانباری برای جامعه اسلامی پدید آورد .
- مهمترین شاخصه رفتاری حضرت فاطمه (س) برای الگوبرداری زنان امروز چیست؟
توجه همگان به خصوص زنان مسلمان به مسئولیت اخلاقی در برابر جامعه از نکات محوری اندیشه حضرت زهرا(ع) بود؛ خطاب ایشان به زنان مهاجر و انصار در نکوهش اعمال مردان آنان در نوع مواجهه با ماجرای سقیفه، خبر دادن از خشم خداوند و عذاب جاودانۀ او و اینکه مسئولیت این عمل، بر عهدۀ ایشان بوده، سنگینی آن بر دوششان و ننگ و عار دامنگیرشان می شود نیز بیانگر مسئولیت همگان از جمله زنان در پیشگاه خداوند است. حضرت زهرا (ع) به رشد علمی جامعه و به خصوص ارتقاء بینش و معرفت زنان می اندیشد. او که در دانش سرآمد زنان بود ، خانه اش کانون آموزش معارف دین و قرآن برای زنان مدینه بود و پاسخ دهی به سؤالات و سهم عمده ایشان در رشد فرهنگ و تمدن اسلامی از امتیازات حضرت بود.مشارکت فعال و موثر در قضایایی چون مباهله و رودرو شدن آنان با مسیحیان نجران، دفاع عالمانه از جایگاه امامت و حرکت و حضور در دفاع از امامت، خطبه معروف در مسجد النبی(ص)، حضور در احد و همراه داشتن فرزندان در این مکان؛ مشارکت در رسیدگی به یتیم و مسکین و اسیر و دهها مورد دیگر از نشاط اجتماعی حضرت فاطمه (ع) به عنوان الگوی زن مسلمان حکایت دارد.
حضرت زهرا(ع) در زندگی مشترک کوتاه با امیرمومنان (ع) ، الگویی ماندگار از نحوۀ تعامل با همسر را ارائه داد. ایشان با ایثار نسبت به همسر، او را در امور مادی بر خود مقدم می داشت. پیوسته ویژگیهای مثبت همسرش را به یاد می آورد و آنها را برجسته می کرد و بهترین یاور همسر برای اطاعت و بندگی پروردگار بود. حضرت در تعامل مثبت با همسر، بر رعایت حرمت و گرامیداشت همسر تاکید داشت و به نقل از پیامبر اکرم(ص) آن را شاخصی برای معرفی زنان برتر ارائه داده است. ایشان از رسول خدا(ص) این سخن را به یادگار داشت که بهترین مردم کسی است که از اخلاق نیکو برخوردار بوده و نسبت به همسرش مهربانتر باشد. عشق و محبت فاطمه(س) نسبت به همسرش به اندازه ای بود که در لحظات احتضار می گریست و به علی(ع) می فرمود: «ابکی لما تلقی بعدی» ؛ به خاطر آن چه [از مشکلات و سختی ها] که پس از من به تو خواهد رسید می گریم.
تعامل پسندیده و عاطفی و آموزنده فاطمه زهرا(ع) با فرزندان نیز مثال زدنی است؛ ایشان در تعاملات خود با فرزندان اهتمام ویژهای به جنبه های عاطفی آنان داشت. بازی با فرزندان و آموزش معارف توحیدی، سیاسی اجتماعی در قالب شعر از جلوه های تعامل سازندۀ حضرت فاطمه با فرزندان خود بود.رهبر انقلاب معتقد است این بانویی که به هنگام شهادت هجده سال داشت، آن قدر عبادت می‌کرد و به نماز می‌ایستاد که ساقهای پاهای مبارکش ورم می‌کرد! این خانم، با این منزلت، با این مقام، کار منزل را هم خودش می‌کرد. پذیرایی از شوهر و فرزندان هم برعهده‌ی خود او بود. روایاتی که درباره «دستاس« فاطمه‌ی زهرا سلام‌الله‌علیهاست، فراوان و متعدد است .
