به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از فرهنگستان علوم پزشکی دومین روز از نخستین کارگاه دانش افزایی و مهارت آموزی سلامت معنوی اسلامی روز جمعه هفتم شهریورماه سال جاری در تهران برگزار شد.
در ابتدای این کارگاه علمی آیت الله علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: انسان هایی که دارای بیماری قلبی باطنی هستند فکر می کنند که این بیماری آنها قابل تشخیص نیست. اما خداوند در قرآن خطاب به پیامبر فرموده است که می توان نشان داد که چه کسی بیمار است و چه کسی نیست و تو اگر دقت کنی حتی از لحن آنها نیز می توانی بفهمی که قلب فرد یا سلیم است یا خیر.
وی افزود: یکی از بحث هایی که در فلسفه دین مطرح است درستی آزمایی عقاید در دین است. از جمله نکاتی که در این زمینه مطرح می شود این است که گزاره های دینی در همین دنیا آزمون پذیر است. دین از طرف خدا نازل شده است و خداوند مشرف بر همه ی جنبه های بشر است. خداوند متعال می گوید هر چیزی قابل وزن کردن است و منظور وزن فیزیکی نیست و همان سنجیدن فلسفی مد نظر است.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: شاخص های سلامت را می توان به اشکال مختلف به تظاهر وجودی انسان تقسیم کرد که عبارت اند از اول آنچه در جهان بینی و بینش انسان ظهور میکند. دوم شاخص هایی که در منش آدمی است که چه خلقیات و خصایصی دارد. سوم شاخص هایی که در گرایش آدمی ظاهر می شود و چهارم شاخص هایی که در عمل آدمی ظاهر می شود زیرا اعمال انسان از قلب و درون او ناشی می شود.
وی ادامه داد: در قرآن شواهد زیادی وجود دارد که با مطالعه آن ها آدم، انسان شناسی را می آموزد و این موضوع که در آیات قرآن بی نهایت مطلب در حوزه های مختلف می توان استخراج کرد از معجزات قرآن است. کتاب نهج البلاغه که گزیده ای از کلام حضرت علی (ع) است نیز از جمله منابعی است که می توان علامت سقاوت و سلامت قلب را استخراج کرد.
در ادامه این پنل دکتر مجید معارف استاد تمام گروه آموزشی قرآن و حدیث دانشگاه تهران گفت: بیماری های معنوی از منظر آیات و روایات به دو گروه تقسیم می شود بیماری های معنوی با منشا مسائل فکری و اعتقادی و بیماری های معنوی با منشا اخلاقی و رفتاری.
وی افزود: رابطه ی سلامت یا بیماری معنوی با برخی متغیرها در دو حوزه ی فکری-اعتقادی و حوزه ی اخلاقی و رفتاری قابل ارائه است.
وی در ادامه سخنان خود تعابیر ششگانه ناظر به بعد معنوی وجود انسان در قرآن را قلب، نفس، صدر، روح، فواد و فطرت نام برد و گفت: تعبیرهای قرآنی و روایی درباره ی قلب و نفس در دو جهت مثبت و منفی وجود دارد. جهت مثبت: قلب سلیم، قلب مطمئن، قلب طاهر، قلب فراخ، قلب بینا و شنوا، قلب پذیرشگر، قلب نورانی، قلب آرام در پرتوی نزول سکینه ی الهی است و جهت منفی: قلب مریض، قلب سخت، قلب غلیظ، قلب سیاه، قلب گناهکار، قلب مردد، قلب کور، قلب مرده، قلب اعراض کننده از حقایق است.
دکتر معارف گفت: از جمله بیماری های معنوی در آیات و روایات می توان به بیماری ها با منشا مسائل فکری و اعتقادی مانند کفر، شرک، نفاق، تردید، شک، زیغ و بیماری ها با منشا اخلاق و رفتار مانند حسادت، بدخواهی، ظلم، عهدشکنی ،خیانت اشاره کرد.
وی افزود: سلامت معنوی در حوزه ی فکری اعتقادی در ایمان به خدا، معاد و اطمینان دل مشاهده می شود. از جمله برخی شواهد آن می توان به خدا باوری در سوره النحل آیه ۱۰۶، معاد باوری در سوره البقره آیه ۲۶۰، درک فلسفه حیات در سوره البقره آیه ۱۵۶ و سلامت قلب با یکتادانستن خدا در الکافی، ۲، ۱۶ اشاره کرد.
وی در پایان عنوان کرد: سلامت معنوی در حوزه ی رفتاری و اخلاقی شامل ذکر الهی و آرامش قلبی، انس با قرآن، موعظه پذیری، خدمات اجتماعی و نرم دلی و رقت قلب در پرتوی استغفار، یاد مرگ، تلاوت قرآن، تفکرو گریه از خوف خدا در روایات مختلف می باشد.
در ادامه دکتر مهدی مشکی عضو گروه سلامت معنوی فرهنگستان گفت: در بحث راهکارها که از بحث های مهم است برای رسیدن به سلامت معنوی غیر از موضوع رسیدن به تمدن اسلامی کار دیگری نمی توانیم انجام دهیم .
وی افزود : دلیل آن این است که سلامت معنوی یک نظام ارگانیک است و تمدن به معنای نظام ارگانیک است یعنی تمام اجزای یک تمدن با هم ارتباط دارند همانند اعضای بدن انسان. اگر بخواهیم به بحث سلامت معنوی برسیم انسان ها باید ارتباط با خدا به معنای واقعی پیدا کنند .
این ارتباط باید به این صورت باشد که انسان در تمامی اجزای زندگی و نیازمندی هایش با خدا ارتباط برقرار کند .
دکتر مشکی افزود: در تمدن اسلامی تمامی اجزا و ساختارها انسان را با خداوند ارتباط می دهد اما در تمدن اسلامی این موضوع برعکس است در غرب سلامت معنوی را منحصرا به دقایق پایانی زندگی محدود کرده اند .
وی با تاکید بر اهمیت تمدن اسلامی گفت : اگر بخواهیم دنبال راهکار مناسب باشیم باید تمدن اسلامی و بحث های خدامحوری وآخرت گرایی را به صورت فرآورده هایی درآوریم که نیاز انسان را برطرف می کند. ساختارهای غرب در خصوص سلامت معنوی ساختارهایی سکولار است .
