به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی ترویجی «غرب از منظر دکتر سیدحسین نصر» روز دوشنبه ۶ مرداد ۹۹ به همت گروه غربشناسی پژوهشگاه بصورت مجازی برگزار گردید. این نشست به عنوان یکی از مراحل ارزیابی تحقیقی با همین عنوان و از مجموعه «غرب از منظر اندیشمندان مسلمان» ترتیب داده شد.
محقق این اثر که در این جلسه به عنوان ارائه‌دهنده حضور داشتند، دکتر رضا قائمی‌نیک (عضو هیأت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی) و ناقدین طرح، دکتر سیدحسن حسینی (عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف) و دکتر مهدی فدایی مهربانی (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران) بودند.
در ابتدای جلسه دکتر قائمی‌نیک گزارش مختصری از تحقیق خود را ارائه نمودند که در صورت فعلی، شامل پنج فصل است. فصل اول به زندگینامه دکتر نصر اختصاص دارد و بنای محقق بر این است که سیر حیات ایشان را در ادامه تحقیق و ضمن گزارش نحوه مواجهه ایشان با غرب و تجدد دنبال نماید. دکتر قائمی‌نیک معتقد است این مواجهه، ارتباط وثیقی با زندگی فکری-فرهنگی دکتر نصر دارد و سعی داشته این ارتباط را در مقاطع مختلف تحقیق خود نمایان کند و بر آن تأکید نماید.
فصل دوم این تحقیق به بیان گزارشی از سنتگرایی اختصاص دارد و این کار با طرح مفهوم کلیدیِ «امر قدسی» و شش مفهوم پیرامونی آن از منظر سنتگرایان انجام شده است. اهمیت مطالب این فصل از این جهت است که اولاً آرای دکتر نصر به عنوان یکی از برجسته‌ترین سنتگرایان معاصر با طرح کلیت دیدگاه سنتگرایی بیشتر و بهتر فهم میشود و ثانیاً موضوع اصلی این تحقیق که غرب و به عبارت دقیقتر تجدد باشد، در آرای سنت‌گرایانی مانند دکتر نصر در مقابل سنت طرح میشود و شناخت سنت که شاکله دیدگاه سنتگرایی است، به برداشت دقیق‌تری از تجدد کمک خواهد کرد.
پس از گذر از این دو فصل مقدماتی، موضوع تحقیق با بیان موضع دکتر نصر در قبال غرب و تجدد در قالب فصول سه و چهار دنبال میشود. نکته اصلی که در این تحقیق بر روی آن تأکید شده، تفکیک میان غرب و تجدد از منظر سنتگرایان است. از همین جهت برخی از ادوار یا متفکرین غربی، همگام با سنت تلقی می‌شوند و هر کجا که عقل خودبنیاد در مقابل عقل قدسی قرار گرفته باشد، از مظاهر تجدد به حساب می‌آید. باز از همین روی است که در دورهای مانند یونان باستان، هم مظاهر سنت حضور دارد و هم مظاهر تجدد. اما از سوی دیگر این نکته نیز مورد تأکید دکتر نصر است که از دوره رنسانس، مظاهر تجدد، توسعه پیدا می‌کند، عقل خودبنیاد و دستاوردهای آن بسط پیدا می‌کند و سیطره تجدد بر ابعاد مختلف حیات فکری-فرهنگی-تمدنی بشر آغاز میشود. این سیر تا بدانجا پیش می‌رود که امروزه متأسفانه جوامع شرقی و اسلامی نیز تحت چنبره تجدد قرار گرفته اند.
پایان‌بخش این تحقیق نیز فصلی است که به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری اختصاص دارد. در این فصل انتقادات طرح شده بر آرای دکتر نصر به‌صورت مختصر گزارش شده و مورد ارزیابی قرار گرفته و نهایتاً نکات قابل استفاده و احیاناً مهجور اندیشه ایشان در مواجهه با غرب مورد تأکید قرار گرفته است. شاید بتوان مهمترین دستاورد نگاه دکتر نصر از نظر این تحقیق را در توجه به علوم طبیعی و مبنا قرار دادن آن در تغییر جهانبینی از سنت به تجدد قلمداد نمود. در مقابل دیدگاه متعارفی که روایت تجدد و مدرنیته را با تکیه بر علوم انسانی یا فلسفه و الهیات دنبال می‌نماید.
پس از ارائه گزارش اجمالی تحقیق، ناقدان محترم به ارائه نکات خود پرداختند که می‌توان از میان آنها به این موارد اشاره نمود:
تکمیل و تقویت برخی از مواضع تحقیق با گسترش دامنه منابع و مراجع
تأکید بیشتر بر تمایزی که در سنتگرایی میان غرب و تجدد گذاشته میشود و دنبال نمودن لوازم این تفکیک در گزارش روایتی که از سیر اندیشه و فرهنگ در مقاطع مختلف تاریخی-جغرافیایی ارائه میشود
تأکید بر نگاه سنتگرایی مبنی بر عناصر باطنی که شاکله سنت را تشکیل میدهند و نقش درجه دومی که برای ظواهر و مناسک قائل هستند و از این طریق، تحلیل چرایی کمتوجهی دکتر نصر به فقه و تأکید او بر حکمت اسلامی یا تلقی عرفانی-باطنی او از مسئله ولایت در مقابل نگاهی که در نظریه ولایت فقیه وجود دارد
توجه بیشتر به تمایزات دکتر نصر از دیگر سنتگرایان و تأکید او بر قرآن به عنوان یکی از منابع اصلی جهانبینی سنتی یا توجه ایشان به سنت فکری حکمای مسلمان
احصای کامل و گزارش دقیقتر و مبسوط‌تری از انتقادات وارد شده بر آرای دکتر نصر و احیاناً اختصاص فصل جدیدی برای آن پیش از نتیجه‌گیری
نهایتاً سایر حاضرین در جلسه نیز به ذکر نکات خود پرداختند که شاید مهمترین آنها مربوط بود به طرح مسئله سیاست و نحوه کنش سیاسی دکتر نصر پیش و پس از انقلاب اسلامی و نسبتی که میان ساحت فکری و عملی ایشان در این رابطه قابل طرح است
امیدواریم این اثر، با تکمیل فرایند ارزیابی و اصلاح، به زودی منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار بگیرد و به عنوان اولین تک‌نگاری که به‌طور خاص با هدف تبیین غربشناسی دکتر نصر تدوین شده، ادبیات مربوط به طرح و بررسی آرای ایشان را گامی به پیش برد.
