سواد حکمرانی فضای مجازی
در باب حضور مسوولان نظام در پلتفورم های فیلتر شده خارجی
یادداشتی از عزیز نجف پور آقابیگلو رییس مرکز مطالعات فضای مجازی پژوهشگاه
اخیرا یادداشتی با این محتوا از بنده منتشر شد که: وکلای ملت از طریق شبکه ای که برای دیگران فیلتر شده، اقداماتشان را در حل مسایل و مشکلات ملت گزارش می دهند! اگر توییتر چیز خوبی است پس چرا فیلترش کرده اید؟ بر بستر یک پلت فورم غیرقانونی اصلا برای چه کسی حرف میزنید؟ وقتی از ضعف سواد حکمرانی فضای مجازی حرف میزنیم مصداقش میشود این مورد… مسوولان ما بیش از مردم نیازمند آموزش حکمرانی فضای مجازی هستند…
در مورد این یادداشت انتقادی ای که در باب حضور و فعالیت نمایندگان مجلس (و تمام مسوولان حکومتی) در پلت فورم های فیلتر شده خارجی نوشته شد، برخی تعریض هایی داشتند که لازم است نکاتی ارائه شود:
اصل اشکال دو مقوله دارد:
الف- فعالیت در پلت فورم فیلتر شده خارجی (مثل توییتر، تلگرام و …)
ب- فعالیت در پلت فورم فیلتر نشده خارجی (مثل اینستاگرام، واتس آپ، لینکدین و …)
۱- اصل اشکالی قبلی بنده در مقوله اول بود. بدین صورت که جمهوری اسلامی نمی‌تواند از سویی خودش یک سرویس (مثل توییتر و تلگرام) را فیلتر کند و از حضور مردم در آن ممانعت کند و از سویی دیگر مسوولان همین نظام و مدافعان آن (امت حزب الله) با استفاده از فیلترشکن در سرویس ممنوعه حضور بیابند و برای مخاطب مردم تولید محتوا کنند. این روند به غیر از اینکه غیرقانونی است واجد وجوهی از بلاهت و سفاهت هم هست و مهمتر اینکه مشوق مردم برای حضور بیشتر در سرویس های فیلتر شده غیرقانونی است. طبعا در این مقوله باید مردم عادی را از مسوولان جدا کرد… شاید مردم عادی را به طور کامل نتوان توجیه یا ممانعت کرد که در پلت فورم فیلتر شده و غیرقانونی فعالیت نکنند ولی مسوولان نظام و مدعیان انقلاب و اصول، مطلقا حق چنین قانون شکنی را ندارند.
۲- البته فعالیت در پلت فورم خارجی (اعم از فیلتر شده و نشده) با هدف تبیین مواضع کشور برای مردم دنیا و پاسخ به هجمه ها و … بحث دیگری است که سازوکارِ نداشتهء خودش را می طلبد. لازم به توضیح است که محتوای تولیدی مسوولان کشور ربط دقیقی به این محور ندارد و تحلیل محتوای تولیدات رسانه ای ایشان نشان میدهد که مخاطب اصلی تولیدی ایشان، مردم داخل کشور و همچنین سایر مسوولان نظام هستند. البته امت حزب الله در عین اینکه در تبیین مواضع کشور برای مردم دنیا و پاسخ به هجمه ها تولید محتوای زیادی دارند ولی حجم تولیدی آنها هم بیشتر برای مخاطب و مسائل داخلی است… این غلط است.
۳- نکته مهم دیگر ابهامی است که بعد از فیلترینگ تلگرام رخ داده است. بدین صورت که تلگرام فیلتر شده ولی فرآیند مهاجرت به درستی شکل نگرفته است و صرفا قسمتی از جریانهای انقلابی و دینی و همچنین مردمی که دسترسی چندانی به فیلترشکن ندارند از آن خارج شده اند و بخش عمده ای از مردم همچنان در بستر تلگرام فعال هستند و طبعا عدم حضور فعالان انقلاب اسلامی در این بستر خسارتهای جدی¬ ای در پی خواهد داشت… دوستانی که مسوول مدیریت فیلترینگ تلگرام و مهاجرت مردم بوده و هستند باید بدین ابهام پاسخ بدهند.
۴- در مقوله دوم، مسوولان فضای مجازی کشور اصولا باید فرآیند محدودیت سرویسهای خارجی و توسعه سرویسهای داخلی را در دستور کار قرار دهند. همان کاری که در ظاهر در باب جایگزینی تلگرام با پیام رسانهای داخلی سعی شد انجام شود (فعلا در ارزیابی صداقت و کارآیی این اقدام حرفی نمیزنم) ولی وقتی از منظر یک کارشناس و فعال فضای مجازی به موضوع مینگریم باید توجه داشته باشیم که وقتی به دلیل آزادی پلت فورم خارجی (مثل اینستا و واتس آپ و … ) عملا نظام خودش مردم را به خارج از مرزهای مجازی خود هدایت کرده است و غالب مردم در آن حضور و فعالیت دارند، پس حضور کارشناسان و فعالان فضای مجازی انقلاب اسلامی در این بسترها لازم و ضروری است… البته در این حضور چند اصل را باید رعایت کرد. اول اینکه این حضور صرفا برای تولید محتوا برای کاربران و مردم است و دلیلی ندارد که ارتباطات فردی و گروهی کارشناسان با همدیگر در بستر پلت فورمهای خارجی باشد. مثلا گروه مجازی گفتگوی فعالان فرهنگی یا گروه هماهنگی دوستان مدرسه یا گروه هماهنگی هیات محله و… ضرورتی ندارد در بستر واتس آپ باشد. دوم اینکه اصولا بستر اصلی تولید محتوا باید پلت فورمهای داخلی باشند و متعاقبا محتوای تولید شده با لینک داخلی ها، در پلت فورم خارجی بازنشر شود.
۵- مواردی که در بالا ذکر شد بیشتر از جنس سواد حکمرانی است تا سواد کاربری … دوباره متذکر میشوم که سواد حکمرانی فضای مجازی مسوولان و فعالان فضای مجازی پایین است و باید آموزش ببینند.
