وقتی که آسمان و زمین برکاتش را از ما دریغ می کند…
یادداشتی از حجت‌الاسلام و المسلمین سعید داودی عضو هیأت علمی گروه گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت امام صادق(ع)
بیست و پنجم شوال ، شهادت امام صادق (ع) در سال ۱۴۸ قمری است که در سن ۶۵ سالگی واقع شد. مدت امامت آن حضرت ۳۴ سال بود که دو دوره متفاوت تقسیم می شود : نخست از سال ۱۱۴ تا سال ۱۳۷ (خلافت منصور عباسی) است، که دوره آسایش و گشایش بود (زمان ضعف بنی امیه و اوایل حکومت بنی عباس) . و دوم، دوره منصور عباسی ( به مدت یازده سال ) که زمان سخت گیری بر آن حضرت بود . امام (ع) از این فرصت سی و چهار ساله، نهایت استفاده را برای نشر مکتب اهل بیت (ع) کرد.می توان گفت گسترش شیعه به عنوان یک هویت مستقل فرهنگی از زمان امام باقر (ع) شروع شد و در عصر امام صادق (ع) به اوج رسید. آن حضرت در این مدت شاگردان فراوانی در رشته های مختلف علوم اسلامی تربیت کرد که برخی از آنان خود منشاء آثار و برکات فراوانی در بلاد اسلامی شدند ( ر. ک :اسد حیدر،الامام الصادق و المذاهب الاربعه ،ج ۱).
احکام ناعادلانه و خشکسالی
ابو ولاد حنۤاط نقل می کند که من مرکبی را برای رفت و برگشت به قصر ابن هبیره ( شهری کنار رود فرات ، در نزدیکی کوفه) به منظور دریافت بدهی ام از کسی، اجاره کردم . وقتی که نزدیک کوفه شدم، به من خبر دادند که بدهکار شما به بیرون شهر، به نیل ( شهری میان بغداد و واسط ) رفته. هنگامی که به آنجا رفتم، گفتند که او به بغداد رفته، به دنبالش تا بغداد رفتم. او را آنجا یافتم و بدهی ام را از او گرفتم. چون سفرم، بیش از حد معمول و پانزده روز طول کشیده بود، برای پرداخت کرایه، با صاحب مرکب اختلاف پیدا کردم، برای اطلاع از حکم شرعی، نزد ابوحنیفه رفتم و ماجرا را نقل کردم، ابوحنیفه حق را به من داد، که اگرمرکب را سالم برگرداندی، آن مرد حق مطالبه بیش از مقدار توافق شده اولیه ندارد. وقتی صاحب مرکب از حکم ابوحنیفه مطلع شد، از خشم کلمه استرجاع ( إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ) را بر زبان جاری کرد و البته من مقداری پول اضافه به او دادم و از او رضایت گرفتم. سال بعد که به حج مشرف شدم، محضر امام صادق (ع) رسیدم و ماجرا را به عرض آن حضرت رساندم و داوری ابوحنیفه را نیز نقل کردم. امام (ع) با شگفتی و ناراحتی از داوری ابو حنیفه فرمود: «فِی مِثْلِ هَذَا الْقَضَاءِ وَ شِبْهِهِ تَحْبِسُ السَّمَاءُ مَاءَهَا وَ تَمْنَعُ الْأَرْضُ بَرَکَتَهَا؛ دراین نوع قضاوت‌ها است که آسمان بارانش و زمین برکاتش را دریغ می کند». آنگاه امام (ع) به من فرمود که باید تمام کرایه این چند روز اضافه را بپردازم … ( کافی ، ج ۵ ، ص ۲۹۰ ـ ۲۹۱) .آری، داوری ناعادلانه که موجب زیان به دیگری شود، موجب خشم خداوند و سبب قطع رحمت الهی است، حتی اگر از روی جهل به حکم باشد. روشن است که حکم نا عادلانه ای که عامدانه صادرشود و ضرر و زیانی فراوانی را متوجه مردم کند، چقدرمجازاتش سخت تر است…
