یادداشتی از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد همزمان با چاپ ششم مجموعه سیزده جلدی دانشنامه امام علی(ع)
سجده‌ی سپاس بر آستان بلند جانان می‌ساییم که پس از فترتی ممتد در تجدید چاپ دانشنامه (به جهت مضایق مالی) اینک و در طلیعه‌ی هجدهمین سال انتشار نخستینش، سازمان انتشارات پژوهشگاه، بر آن شده است که چاپ ششم این اثر فخیم و فاخر را روانه‌ی بازار فکر و فرهنگ نماید. بدین مناسبت، شایسته دیدم: نکاتی چند را به اختصار برای آگاهی مخاطبان فرهیخته‌ی آن عرض کنم:
یک. دانشنامه امام علی(ع) که مطالب و مطاوی آن از سویدای دل همکاران مخلصم ـ که همگی از استادان و فضلای دلداده وسرسپرده‌ی ساحت نورانی امام عدالت و آزادی، و امیر حکمت و بلاغت بودند ـ برخاسته بود، به طرز کم‌نظیری مورد اقبال مخاطبانش قرارگرفت، و بر خلاف عرف گسترده‌‌نگاشته‌ها، در کمتر از هشت سال، پنج نوبت و در شمارگان حدود ده‌هزارتایی، فرایند چاپ را تجربه کرد، و این اتفاق از نگاه اهل فن، پدیده‌ای شگرف و شگفت قلمداد شد.[۱]
دو. در این مدت، تفقد لطف‌آمیز رهبر فرهیخته‌ی انقلاب اسلامی، حضرات مراجع تقلید، اساتید حوزه و دانشگاه، سایر طبقات فکری و علمی، از پدیدآورندگان، موجب دلگرمی و اطمینان دست‌اندرکاران شد. گذشته از ده‌ها تقریظ و دستخط رسیده از دانشمندان و اندیشمندان داخلی و خارجی با مضمون ارج گذاری، ابراز لطف نسبت به مجموعه، از سوی برخی اعاظم، بطور شفاهی یا کتبی ـ که ذکر آن‌ها در مجال این مسوّده نمی‌گنجد ـ مایه‌ی امتنان مضاعف گردید.[۲]
سه. کسب امتیازات و افتخارات متعدد در داوری‌های علمی و جشنواره‌های پژوهشی کشور نیز نکته‌ی درخور ذکر است، که برگزیدگی دانشنامه در جشنواره‌های «کتاب سال جمهوری اسلامی ایران»، «کتاب سال حوزه»، «کتاب سال ولایت»، «پژوهش برتر دینی سال(کنگره دین‌پژوهان)»، «جایزه ملی غدیر(بخش پژوهش)»، «جشنواره بین‌المللی امام علی(ع) پژوهان»، و «کنگره ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین علی(ع)»، و …، از جمله‌ی آنهاست.
چهار. در طی این سال‌ها، بخش‌های قابل توجهی از این مجموعه، در قالب رساله‌های مفرده یا مقالات برگزیده، از سوی دغدغه‌مندان معارف عُلوی علوی در ممالک اسلامی، به صورت خودانگیخته به زبان‌های انگلیسی، عربی و… ترجمه و منتشر شد، که نوعاً مسؤولان پژوهشگاه بر حسب اتفاق از این رخدادها مطلع می‌شده‌اند.
پنج. راهی که به عنایت و کرامت آشکار امیرالمؤمنین(ع) و با نگارش دانشنامه‌ی امام علی(ع) آغاز گردید، در قامت پژوهشکده دانشنامه‌نگاری دینی در پژوهشگاه، به شکلی حرفه‌ای‌تر و مطابق با تراز فن دائره‌المعارف نویسی و در قالب تألیف دانشنامههای متعددی تداوم یافت، و منجر به فراگرد آمدن زمره‌ای از متخصصین این فن در پژوهشکده دانشنامه‌نگاری شد. طی دهه‌ی گذشته، این پژوهشکده علاوه بر تألیف و انتشار دانشنامه‌ی فاطمی(س) در شش مجلد، طراحی دانشنامه‌ی نبوی(ص) و تألیف بخش نخست آن، طراحی و تألیف کلان دانشنامههای قرآن‌شناسی در چهل جلد را در دستور کار خود قرارداده است که دو جلد نخست از دانشنامه‌ی علوم قرآن منتشر شده است. اکنون پژوهشکده با حدود بیست گروه علمی و تخصصی، درکار تألیف بیش از ۶۰۰ مدخل مربوط به دانشنامه‌ی قرآن‌شناسی و دانشنامه نبوی(ص) است.
شش. آنچه از مجموع تمنا‌ها درباره‌ی دانشنامه‌ی امام علی(ع) در این سال‌ها محقق نشد، تهیه‌ی ویراست دوم آن و افزودن مجلد مستقلی در موضوع امام علی (ع) و هنر بود، که به جهت فقدان بودجه تا کنون میسر نشده است؛ از ساحت سبحانی برای تحقق این دو امر توفیق مسألت داریم، فإنه ولی‌التوفیق.
در پایان این سیاهه‌ی کوتاه، خود را مکلف می‌دانم یاد کنم از همراهان همدلی که در این بازه، از خاک به افلاک پرکشیده‌اند و اینک دیگر در جمع ما نیستند، استادان گرانقدر: آیت الله محمدهادی معرفت، علامه سید مرتضی عسکری، علامه سید محمد جعفر مرتضی عاملی، دکتر سید جعفر شهیدی، حجتالاسلام والمسلمین محمددشتی، حجتالاسلام والمسلمین داوود الهامی، حجتالاسلام والمسلمین علی دوانی، حجتالاسلام والمسلمین محمد رضاکاشفی و حجتالاسلام والمسلمین محمد نقی نظرپور. امید می‌برم که بر خوان کرم مولا(ع) میهمان و متنعم باشند.
والسلام
علی‌اکبر رشاد
[۱]. چاپ اول: ۱۳۸۰ در شمارگان ۳۰۰۰ نسخه؛ چاپ دوم: ۱۳۸۲ در شمارگان ۱۵۰۰نسخه؛ چاپ سوم: ۱۳۸۵ در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه؛ چاپ چهارم ۱۳۸۶ در شمارگان ۲۰۰۰نسخه؛ چاپ پنجم ۱۳۸۹ در شمارگان ۱۳۰۰نسخه.
[۲]. از آن جمله فرمایش حکیم الفقهاء،حضرت آیت‌الله جوادی آملی (دامت برکاته) درباره این اثر بود که آن را با الغدیر اثر گرانسنگ علامه‌ی بزرگ امینی مقایسه و اشاراتی بر امتیازات این اثر داشته‌اند. ( آیین شکرانه اختتام دانشنامه امام علی(ع)؛ قم ۱۳۸۰)
