به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی “بهره‌های اخلاقی از بیماری کرونا” روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه جاری به صورت مجازی و تحت نرم افزار اسکایپ برگزار شد.
در این کرسی علمی، حجت‌الاسلام محمدرضا جباران عضو هیأت علمی گروه اخلاق پژوهشگاه به عنوان ارائه‌دهنده در ابتدای سخنان خود گفت: اخلاق بر مبنای مکاتب مختلف هنجاری معانی و مصادیق مختلفی دارد. بر مبنای مکاتب وظیفهگرا و نتیجه گرا مراد از اخلاق نوعی از رفتار است؛ ولی برمبنای مکتب اخلاق فضیلت، منظور از اخلاق ملکات نفسانی (فضائل و رذائل) است. و رفتارهای خوب و بد آثار اخلاقند.
وی ادامه داد: در این مقاله اخلاق با رویکرد فضیلتگرایی به کار میرود. بر این اساس مراد از بهره اخلاقی در این گفتار فضایل نفسانی است که هر کس میتواند در تعامل با شرایط ویژه روزگار ما (دوران انتشار ویروس کورونا و پاندمی بیماری کوید ۱۹) تحصیل کند.
حجت‌الاسلام جباران همچنین افزود: بر مبنای تفکر اخلاقی اسلام جایگاه هر انسانی در مدارج کمال به تعداد، عمق و گستره کاربست فضایل او بستگی دارد. بر این اساس سخن از بهره اخلاقی در حقیقت سخن در باره ارتقای جایگاه انسان در مدارج کمال است.
حجت‌الاسلام جباران در بخشی دیگر از ارائه خود گفت: بر اساس روش تربیت اخلاقی حکمای مسلمان، مستند به سنت اخلاقی پیشوایان معصوم، کسب فضایل و پاکسازی رذائل از محیط نفس محتاج تربیت نفس از راه تفکر و تمرین و عبادت است. تفکر، منتهی به شناخت میشود، تمرین، برای ما عادت میسازد؛ و عبادت انسان را به منبع قدرت و کمال متصل میکند تا سختی راه را تاب بیاورد. شناخت انسان را به میدان عمل میکشاند و بر اثر عادت، ملکات شکل میگیرند و فضایل ساخته میشوند. و این همه در صورتی رخ میدهد که زمینه و بستر پیدایش یک فضیلت فراهم باشد. در صورتی که زمینه پیدایش یک فضیلت در نفس فراهم نباشد، نه فرصتی برای تمرین پیدا میشود و نه ثمری از فکر و عبادت به کف میآید. کسی که مالی برای بخشیدن ندارد، نمیتواند سخاوت را تمرین کند و شناخت ابعاد این فضیلت به تنهایی نفس را به آن نمیآراید. بر این اساس زمینه مناسب یکی از عناصر بنیادی در تربیت اخلاقی است.
دکتر جباران در بخش پایانی سخنان خود گفت: تأثیر محیط بر تربیت و اخلاق انسان که تقریبا در همه نظامهای اخلاقی از جمله نظام اخلاق اسلامی پذیرفته شده، ناظر به همین اصل است که تربیت در هر زمینهای منجرّ به نتایجی که مربّی در نظر دارد نمیشود.
در ادامه این کرسی علمی، حجج‌اسلام آقایان دکتر بهرام دلیر و دکتر امیر غنوی به نقد مطالب ارائه‌شده پرداختند که گزارش آن به زودی منتشر خواهد شد.
