به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با توجه به فراگیری ویروس منحوس کرونا در ایران و اکثر کشورهای دنیا، ضمن گفتگو با حجت‌الاسلام دکتر محمد عرب‌صالحی رئیس پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه، از اقدامات و برنامه های این پژوهشکده در این ایام باخبر شدیم، متن این گفتگو در ادامه می‌آید:
- در ایام شیوع کرونا در ایران و سایر کشورهای دنیا ، پرسش ها و شبهات مختلفی در میان مردم و نخبگان مطرح شد که بدیهی است پاسخ به آن ضرورت دارد؛ پژوهشکده حکمت و دین پژوهی در این راستا چه اقداماتی انجام داده است ؟
پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به اقتضای ماموریت خود ؛ وظیفه داشت ورود به هنگام و عالمانه ای در راستای پاسخ به پرسش های اصلی و دغدغه های جامعه ایفا کند و بخصوص در حاشیه کرونا شبهات متعددی نیز عنوان گردید که اعضای هیئت علمی از همان اسفند ۹۸ به صورت فردی در قامت یک مدافع به پاسخ گویی پرسش ها و شبهات اقدام پرداختند ؛ یادداشت ها وگفت وگو با رسانه ها و حتی برنامه تلویزیونی از نمونه کارهای موفق اعضای هئیت علمی در دوره تعطیلات بود که بخوبی انجام گرفت تا آنکه در آغاز سال جدید بنا بر تصمیم پژوهشگاه ، مقرر شد هر پژوهشکده ای به صورت متمرکز ؛ فعالیت های خود را برنامه ریزی و به تناسب نیاز در قالب های متنوع به پاسخ گویی بپردازد .
- برای هماهنگی بین گروه های علمی پژوهشکده حکمت چه برنامه و اقدام مهمی صورت پذیرفت؟
غالب شبهات و پرسش ها جنبه حکمی و اعتقادی دارد که بدیهی است انتظار اصلی آن بود که پژوهشکده حکمت با تمام قوا در این حوزه ورود کند ؛ در آغاز نیمه دوم فروردین ۹۹ جلسه شورای مدیران پژوهشکده تشکیل شد و تمامی مدیران نسبت به ضرورت ورود به مسائل دینی کرونا و پسا کرونا اتفاق نظر داشتند ، در جلسات متوالی شورای پژوهشکده محورهای فعالیت ارائه شد و مقرر شد که گروه کلام نقش هماهنگ کنندگی و راهبری فعالیت ها را ایفا کند و در این زمینه برادر مخلص ما جناب حجت الاسلام و المسلمین پورامینی مدیر محترم گروه کلام با صرف وقت فراوان این مسئله را بخوبی مدیریت نموده و با تشریک مساعی همه مدیران و اعضای هیئت علمی ، این کار مهم شکل گرفته و به خوبی در حال انجام است.گزارشی که ذیلا تقدیم میگردد توسط ایشان تهیه و تنظیم گردیده است.
- اهم فعالیت گروههای علمی در زمینه مسائل پیرامونی کرونا را بیان کنید
در گام اول ، گروه مجازی به نام «کرونا و پسا کرونا» با مدیریت قوی و فعال جناب آقای پورامینی تشکیل شد و مقرر شد مدیران گروه های علمی برنامه های خود را در قالب های : کرسی علمی – ترویجی، گفتگو، تدوین و تالیف کتاب ، نگارش مقاله علمی ، یادداشت ، فایل صوتی و فایل تصویری پیشنهاد داده و پس از هم فکری با استفاده ازتوان اعضای محترم علمی به ارائه آن اقدام کنند که به سرعت انجام گردید.
- مهمترین عناوینی که گروههای علمی پژوهشکده حکمت برای ارائه کرسی های علمی – ترویجی پیشنهاد داده اند چیست؟
مدیران محترم گروههای علمی ، عناوین ذیل را پیشنهاد دادند ؛ در این عناوین صرفا موضوع و ارائه کننده محترم پیشنهاد شد و بدیهی است که در ادامه و برای انجام آن ناقدان نیز مشخص خواهد شد :
الف.گروه فلسفه
۱. فلسفه بلاها در نظام خلقت؛ آقای دکتر عشاقی
۲. تحلیل فلسفی شر، رنج و ترس ناشی از کرونا؛ آقای دکتر اسماعیلی.
۳. کرونا و ظرفیت‌های فرهنگی جوامع؛ آقای دکتر اسماعیلی.
۴. وانهادگی انسان معاصر در غربت غربی و تنهایی او در بلیه ای چونان کرونا؛ آقای دکتر رمضانی.
ب. گروه قرآن
۱. ضرورت فاصله‌های اجتماعی در خطرات کرونا ویروس(با توجه به قاعده حریم حمی)؛ آقای دکتر داودی.
۲. کرونا و حکمت الهی؛ آقای دکتر عابدی
۳. فلسفه سفک دماء و افساد در آیه ۳۰ بقره؛ استاد اسدی نسب.
ج.گروه منطق فهم دین
۱. نتایج فقهی زیست فناوری و جنگ بیولوژیک؛ آیت‌الله رشاد
۲. رابطه علل معنوی و پدیده های مادی؛ دکتر عرب‌صالحی.
د.گروه عرفان
۱. رنج و رهایی در عرفان اهل بیتی؛ آقای دکتر رودگر.
۲. نقش دین در رنج زدایی و کاهش آلام بشری با رویکردی به آثار استاد شهید مطهری؛ آقای دکتر رودگر.
۳. شیوه سلوکی و معنوی مواجه با شرور و بلایا؛ آقای دکتر فضلی.
۴. تحلیل کرونا بر پایه اسمای الهی ( علیم، قدیر، شافی، معافی)؛ آقای دکتر دلیر.
۵.تحلیل آزمون کرونا در پرتو آیه جعل خلیفه؛ آقای دکتر.
ه.گروه معرفت شناسی
۱. کرونا، ثباتها و تغییرها ، آقای دکتر دادجو.
۲. کرونا و تحکیم روش درست علو، آقای دکتر دادجو.
۳. تاثیر پدیده کرونا بر معرفت دینی؛ آقای دکتر قائمی‌نیا.
۴. پدیده کرونا، رونمایی از نهیلیسم و بی معنایی سبک زندگی غربی؛ آقای دکتر غفاری.
۵. کرونا و تکثرگرایی معرفتی؛ آقای دکتر عباس‌زاده.
و.گروه کلام
۱. ارزیابی رویکردهایی الهیاتی در تبیین پدیده کرونا؛آقای دکتر اخوان نبوی.
۲. نقش باور به خدا در مواجهه با کرونا؛ آقای دکترجبرئیلی.
۳. نقش عوامل معنوی در مواجهه با بیماری کرونا؛ آقای دکتر ترخان .
۴. رابطه نظام احسن با کرونا؛ آقای دکتر قدردان قراملکی.
۵. تاثیر و نقش آموزه های الهیاتی در ایجاد فرهنگ عمومی مواجهه با کرونا ؛ آقای کاشی زاده.
۶. دوگانه شفادهی زیارتگاه‌ها و بستن آن؛ آقای دکتر پورامینی.
- نسبت به فعالیت های دیگر اعضای هیئت علمی در زمینه مسائل کرونا نیز اشاره ای داشته باشد:
در این بخش می‌توان به فعالیت های انجام یافته اعضای محترم هیأت علمی پژوهشکده حکمت در دو قالب ذیل اشاره کنم:
الف. در زمینه گفتگو و مصاحبه با رسانه‌ها؛ این فعالیت‌ها انجام شد:
- کرونا و تکثر گرایی؛ آقای دکتر عباس زاده
۲٫جایگاه عوامل معنوی و طبیعی در مواجهه با شیوع ویروس کرونا، آقای دکتر ترخان
- استاد شاکرین ،
- دگرگونی نظام معرفتی بشر بعد از کرونا؛ آقای دکتر قائمی‌نیا ،
- در هم آمیختن خیر و شر؛ آقای دکتر عشاقی ،
- نقش خدا در حیات بشری (نقدی بر دیدگاه اخیر دکتر سروش)؛ آقای دکتر جبرئیلی.
- عدم رعایت مسائل بهداشتی موجب ضمان دنیوی و اخروی است ؛ از آقای دکتر عرب صالحی.
ب. در زمینه تدوین یا تالیف کتاب، نیز می توان به انتشار کتاب و فایل صوتی «کرونا و دلمشغولی های ذهنی» از سوی آستان قدس رضوی اشاره کرد که استاد پورامینی در آن به ۱۰ پرسش و شبهه جاری پاسخ گفته ام. استاد جبرئیلی نیز پیشنهاد تدوین کتاب مساله شر را داده اند ، این کتاب به نوعی بازتدوین ناظر به شبهات کرونایی است .
- اشاره داشتید که برخی از اعضای هیأت علمی پاسخ به شبهات را قالب فایل صوتی و تصویری کوتاه ارائه کردند ، در این زمینه نیز توضیح دهید.
در زمینه فایل صوتی چند نمونه موفق ارائه شد:
- قانون جمع بین دعا و درمان؛ توسط آقای دکتر فضلی
۲. دو فایل «آیا معصومان .ع. صدای زائران را می شنوند و حاجتشان را برآورده می سازند؟» و «خود علیه خود» در نقد شبهات دکتر سروش؛ توسط آقای دکتر رودگر.
۳٫«حکمت دعا کردن» ؛ از سوی آقای دکتر جبرئیلی
در زمینه فایل تصویری هم نمونه های ذیل در راستای پاسخ به پرسش ها و شبهات ارائه گردید:
۱.« حکمت بلاها » و «رابطه دعا و استجابت»؛ از سوی استاد بهجت پور.
۲. «راز بلاها و بیماری ها» ؛ «پاسخ به شبهه بی اثری زیارت در زمان بلاها» ؛ «پاسخ به شبهه عذاب مردم قم با کرونا» و «پاسخ به شبهه عدم شفادهی امام معصوم(ع)» نیز از سوی جناب آقای دکتر پورامینی ارائه شد.
- اعضای هیأت علمی پژوهشکده در زمینه ارائه مقاله و یادداشت علمی چه فعالیتی داشته اند؟
غیر از مقالات علمی که جمعی از اعضای محترم هیئت علمی مشعول تدوین آن هستند، همچنین یادداشت هایی نیز از سوی آنان ارائه شده است که در مطبوعات کشور و سایت پژوهشگاه منعکس شد و می توان به آن اشاره کرد:
۱.پیامدهای الهیاتی بلایایی طبیعی؛ آقای دکتر اخوان نبوی
۲.عامل بی بیداری و حیات نه فقط بیماری و مرگ؛ آقای دکتر رودگر
۳.نکته ای برای بی قراری های روزهای کرونا؛ آقای دکتر پورامینی
۴. برگزاری امتحان جامع همزمان با فراگیری کروناویروس؛ آقای دکتر داودی
۵.کرونا ؛ ثبات ها وتغییرها؛ آقای دکتر دادجو
۶.پساکرونا به هویت واحد جهانی خیلی نزدیک می‌شود؛ استاد ترخان
۷.پدیده کرونا رونمایی نهیلیسم و بی معنایی سبک زندگی غربی؛ آقای دکتر غفاری
۸.نفس قدسی امام‌زمان.ع. عامل شفای بیماران؛ آقای دکتر ترخان
۹٫مساله شرور ، معضلی برای الهیات اسلامی نیست؛ آقای دکتر محمد رضایی
- دنیای نوین نیازمندتر به ولی الله؛ آقای دکتر عابدی
۱۱٫رنج محنت، گنج معنویت؛ آقای دکتر رودگر
- از نگاه دین و عرفان برای مواجه با مصیبت کرونا چه کنیم؟ آقای دکتر فضلی
- پاسخ به شبهه تعطیلی بقاع متبرکه موجب قطع ارتباط مردم با ادمه(ع) دین می شود؛ آقای دکتر عابدی
- کرونا فرصتی برای توسعه رفتارهای معنوی؛ استاد عابدی
و آخرین نکته
شورای پژوهشکده و مدیران معزز گروه های علمی به طور مستمر پیگیری اجرای برنامه هاست و این البته نهایت کار نیست و همچنان بر حجم امور فوق الذکر افزوده خواهد شد. بخصوص مقرر شده است مجله قبسات ، ذهن و کتاب نقد یک شماره خود را به موضوع کرونا و پسا کرونا اختصاص دهند و اعضای هیئت علمی موضوعاتی را در این زمینه پیشنهاد داده اند که امید است در زمان مقرر به انجام رسد.
