به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به همت معاونت فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی با هدف بررسی مبانی نظری و ارائه راهکارهای اجرایی‌سازی سلامت معنوی کارگاه “سلامت معنوی در نظر و عمل” با حضور اساتید و صاحبنظران این حوزه صبح چهارشنبه ۲۷ آذرماه جاری در تهران برگزار شد.
دکتر مهدی عباس‌زاده معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از طرف آیت‌الله علی‌اکبر رشاد با حضور در این کارگاه علمی به ایراد مطالب ایشان در موضوع مبانی سلامت معنوی اسلامی پرداخت.
دکتر عباس‌زاده در ابتدای بحث خود گفت: موضوع سلامت معنوی، بحث جدیدی است و غربیها هم در این زمینه خیلی جلوتر از ما نیستند. دغدغه این موضوع را در میان کشورهای اسلامی، بیش از همه ایران دارد، خصوصاً کشور ما در سی سال اخیر ورود جدی کرده است. این بحث زمانبر است و باید حوصله علمی به خرج داد. ما هنوز در آغاز راه هستیم و باید ابتدا کلیات را مطرح کنیم و سپس به جزئیات آن بپردازیم.
وی در ادامه افزود: با ملاحظه ادبیات این بحث، می‌فهمیم که پیشینه این بحث هنوز فقیر و التقاطی (گاه با بهره‌گیری از ادبیات غربی) است و موضع هنوز به درستی فهم نشده است. بعضاً خلط در مفاهیم و اصطلاحات در این عرصه به چشم می‌خورد:
– گاه سلامت به «رفاه» فروکاسته شده است. سلامت معنوی، به رفاه معنوی تقلیل داده شده است.
گاه سلامت معنوی عملاً به سلامت «جسمی»، «روانی» و «اجتماعی» فروکاسته شده است.
– در موارد بهتر، گاه سلامت معنوی به سلامت «اخلاقی» تقلیل یافته است. البته سلامت اخلاقی، بُعدی از ابعاد مهم سلامت معنوی است، اما همه آن نیست.
– گاه اگر به سلامت معنوی دقیقاً تصریح شده، سلامت معنوی به مثابه یک کارافزار لحاظ شده است که می‌تواند به سلامت جسمانی یا سلامت روانی و روحی انسان مدد برساند. یعنی دین، ابزاری تلقی شده است برای کاهش آلام جسمی و روانی.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در موارد فوق، عمدتاً به سلامت معنوی به طور مستقل نگاه نشده است. سلامت معنوی، خود بُعدی دارد؛ بلکه عمیق‌ترین بعد سلامت حیات انسانی است.
دکتر مهدی عباس‌زاده همچنین سوالات مربوط به بحث سلامت معنوی را به شرح زیر تبیین کرد:
- هستی‌شناسی سلامت معنوی: آیا سلامت معنوی، امری است اعتباری یا حقیقی؟
- امکان‌شناسی تصوریِ سلامت معنوی (مقام ثبوت): آیا اساساً سلامت معنوی، ممکن است؟
- چیستی‌شناسی سلامت معنوی: سلامت معنوی چیست و چه ماهیتی دارد؟
- امکان‌شناسی تصدیقی سلامت معنوی (مقام اثبات): آیا اکنون سلامت معنوی در جامعه وجود دارد، و لو به طور نسبی؟
- مؤلفه‌های سلامت معنوی (علت مادی سلامت معنوی): سلامت معنوی از چه امور و اجزائی تشکیل می‌شود؟
- مبانی و پیش‌فرض‌های سلامت معنوی: قبل از بحث از سلامت معنوی از چه چیزهایی باید بحث کرد؟
- فاعل و غایت سلامت معنوی (علت فاعلی و غایی سلامت معنوی): سازنده و هدف سلامت معنوی چیست؟ (سلامت جسمانی از آثار سلامت معنوی است، نه از غایات آن)
- شاخص‌های سلامت معنوی: چگونه می‌توان سلامت معنوی را شناسایی کرد؟
- روش‌شناسی سلامت معنوی: روش مطالعه و تحقیق در موضوع سلامت معنوی چیست؟
- کارکردها و فواید سلامت معنوی: سلامت معنوی چه کارایی‌های و سودهایی دارد؟
- گونه‌شناسی سلامت معنوی: سلامت معنوی چه اقسام و انحائی دارد؟
- لزوم سلامت معنوی: چه اندازه سلامت معنوی برای جامعه لازم است؟ و چه نسبتی با دیگر نیازهای جامعه دارد؟
- حُسن سلامت معنوی: سلامت معنوی چه محاسنی در فرد و جامعه دارد؟
- کمال‌بودن سلامت معنوی: آیا سلامت معنوی، یک کمال است؟
- نسبت سلامت معنوی با دیگر سلامت‌ها و ارزش‌ها: سلامت معنوی چه جایگاهی در میان همه سلامت‌ها و ارزش‌های انسانی دارد؟
- مراتب سلامت معنوی: سلامت معنوی چه لایه‌هایی دارد؟ از کجا آغاز می‌شود و به کجا می‌انجامد؟ مهندسی آن چیست؟
لازم به یادآوری است که دکتر مهدی عباس‌زاده در این جلسه به عنوان نماینده آیت‌الله علی‌اکبر رشاد حضور داشته و مطالب ایشان در موضوع مبانی سلامت معنوی اسلامی را برای حضار تشریح کردند.
