به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به مناسبت فرا رسیدن هفته پژوهش دکتر مهدی عباس زاده معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی طی گفتگویی با خبرگزاری تسنیم با اشاره به اهمیت پژوهش و نیازسنجی اظهار داشت: پژوهش فقط به یک دانش خاص و قلمرو علمی مشخص تعلق ندارد، بلکه تصمیمات اساسی حاکمیت را نیز باید تحت تأثیر قرار دهد.
مهدی عباس‌زاده افزود: تصمیمات اساسی در کشور در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، حاکمیتی، سیاسی، اقتصادی، عمرانی، صنعتی و تکنولوژیک باید مبتنی بر پژوهش باشد.
وی عنوان کرد: پژوهش همچنان جز مهم‌ترین نیازهای کشور است و حتی با وجود مشکلات اقتصادی که در جامعه وجود داشته به نظر می‌رسد اگر بخواهیم به راهکارهای علمی و درستی در حل مشکلات اساسی‌مان برسیم چاره‌ای جز این نیست که از طریق پژوهش به این راهکارها دست یابیم.
اهمیت توجه به پژوهش‌های مسئله محور
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: پژوهش باید دارای ویژگی‌هایی باشد تا بتواند این مشکلات اساسی را به‌خوبی رفع کند. مهم‌ترین ویژگی پژوهش، مسئله محوری است، یعنی باید مسئله را تشخیص و بر مبنای آن پژوهش را انجام دهیم.
وی با بیان اینکه بعضاً تحقیقات به‌ویژه در عرصه علوم انسانی، بیشتر موضوع محور است تا مسئله محور ابراز کرد: به این معنا که محقق یا دستگاه علمی موضوعاتی را تعریف و پژوهشگران را در آن‌ها متمرکز می‌کنند تا به انجام پژوهش‌ها بپردازند. اما عمده این تحقیقات نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای اساسی کشور باشند.
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: مسئله درحقیقت امری واقعی و عینی بوده که واقعاً وجود دارد، چه در مقام عمل یا کاربرد باشد و چه در مقام نظر و راهبرد.
وی خاطرنشان کرد: نباید در پژوهش، مسئله‌سازی کرد، مسئله خودش موجود بوده و باید آن را کشف کرد و به مسائل کشف‌شده پرداخت. ما به مسئله محوری در همه اقسام پژوهش نیاز داریم، چه کاربردی و راهبردی باشد و چه بنیادی باشد. برای هر سه قسم نیاز به مسئله شناسی و مسئله محوری داریم.
عباس‌زاده با تأکید بر اینکه حتی در تحقیقات بنیادی که ناظر به گسترش مرز دانش بوده نیز نیاز به مسئله محوری داریم، یادآور شد: در پژوهش راهبردی نیز که توصیه‌های سیاستی و راهبردی در آن اهمیت دارد، مسئله محوری مطرح است.
وی عنوان کرد: در تحقیقات کاربردی نیز که ناظر به حل مشکل عملی بوده باید مسئله محور باشیم. همچنین در همه دانش‌ها و علوم، چه در علوم طبیعی و تجربی و چه در علوم انسانی و اجتماعی، نیاز به مسئله محوری وجود دارد.
لزوم در نظر گرفتن نیازسنجی در امورات پژوهشی
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد نیازسنجی اظهار داشت: از جهت کشف مسئله، نیازسنجی یکی از راه‌های مهم به شمار می‌رود. گاهی لازم است برای تشخیص مسائل جامعه و اینکه آن را به درستی تعریف کنیم، مطالعات نیازسنجی انجام دهیم.
وی خاطرنشان کرد: گاه برای نیازسنجی لازم است به جامعه هدف رجوع کنیم تا با مصاحبه، بررسی، تحلیل نظرات و باورهای مردم، بتوانیم به کشف مسئله برسیم، لذا نیازسنجی، یکی از شیوه‌های کشف مسئله است.
عباس‌زاده پیرامون اقدامات پژوهشگاه نیز تصریح کرد: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، غیر از تحقیقات بنیادین و نظری، تحقیقات راهبردی را نیز برای خود تعریف کرده و در چند سال اخیر روی گزارش‌های راهبردی و سیاستی متمرکزشده است.
وی ادامه داد: سعی می‌کنیم به نهادهای حاکمیتی مشورت علمی در قالب تحقیقات کم‌حجم بدهیم و تحت الگوی گزارش‌های راهبردی و سیاسی‌پژوهی، این کار را تعریف کنیم.
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: در پژوهشگاه ۴ پژوهشکده و چند مرکز علمی وابسته وجود دارد که مشخصاً دو پژوهشکده معطوف به مسائل راهبردی است، یکی پژوهشکده نظام‌های اسلامی نام دارد که گروه‌های سیاست، اقتصاد، فقه و حقوق، مدیریت و اخلاق در این پژوهشکده تعریف شده‌اند.
وی اظهار داشت: دیگری نیز پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی است که دارای گروه‌هایی مانند فرهنگ‌پژوهی، مطالعات انقلاب اسلامی، غرب‌شناسی، و ادبیات اندیشه است.
عباس‌زاده گفت: این دو پژوهشکده به این سمت حرکت می‌کنند که قدری از فضاهای بنیادین محض و نظری و انتزاعی فاصله بگیرند و تحقیقات را به سمت مسائل راهبردی کشور پیش ببرند.
وی افزود: دو مرکز علمی وابسته به پژوهشگاه نیز فعال است که شامل مرکز مطالعات پیشرفت و تمدن و دیگری مرکز مطالعات فضای مجازی است. در این دو مرکز نیز تحقیقات راهبردی با جدیت دنبال می‌شود.
اجرای برنامه‌های پژوهشی مشترک با سه قوه
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به بیش از ۲۵ سال فعالیت پژوهشگاه بیان کرد: در این پژوهشگاه طرح‌های مشترکی را با دولت، مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه، و به‌طورکلی برای سه قوه، با اولویت نیازهای نظام تعریف کرده‌ایم و بعضاً همکاری علمی مشترکی نیز در دست انجام داریم.
وی ابراز کرد: برخی از این اقدامات شامل پیش‌نویس برخی از لوایح و قوانین یا مشورت‌هایی برای نهادهای قانون‌گذار در موضوعاتی همچون حوزه دیات، جرم و مجازات، زن و خانواده و کودک، مالکیت فکری و … داریم و طرح‌هایی را نیز به سرانجام رسانده‌ایم.
عباس‌زاده عنوان کرد: در مسئله بانکداری اسلامی نیز تحقیقات فراوانی در پژوهشگاه انجام داده‌ایم و با بدنه دولت و سیستم بانکداری کشور تعامل داریم و تحقیقاتی را برای آن‌ها به سرانجام رسانده‌ایم، به این قصد که بتوانیم مسئله بانکداری اسلامی را حل کنیم.
وی تصریح کرد: اقتصاد اسلامی از مسائل مهم نظام است و در پژوهشگاه له جد دنبال می‌شود، به‌ویژه مباحث اقتصاد مقاومتی و اقتصاد تعاونی را با وزارت‌های تعاون دولت پیش می‌بریم و کارهای مشترکی را در این بخش‌ها تعریف کرده‌ایم.
معاون امور پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: در مورد الگوی پیشرفت، با مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ارتباط داریم و کارهای مختلفی را برای آنجا تعریف کرده‌ایم که بعضاً به سرانجام رسیده است. البته بیان دقیق گزارش عملکرد پژوهشگاه در این عرصه‌ها، مجالی وسیع‌تر را می‌طلبد.
