مذاکره با آمریکا از منظر قرآن کریم
آیا ایران باید درخواست مذاکره از سوی آمریکا را بپذیرد؟
دکتر محمد ملک‌زاده عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی
در حالی که بسیاری از گروه‌ها و جریانات سیاسی مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی را برخلاف عزت ملی و مصلحت جمهوری اسلامی ارزیابی می‌کنند و حتی فردی همچون محمد البرادعی مدیر کل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به مقاومت جمهوری اسلامی در برابر فشار دولت آمریکا و تن ندادن به مذاکره با آن دولت تصریح می‌کند «هیچ کشوری در دنیا ممکن نیست در چنین شرایط تحقیرآمیزی با آمریکا مذاکره نماید»، اما متاسفانه گاهی مشاهده می‌شود که معدود افراد مرعوب داخلی که حاضرند عزت ملی را پای رضایت آمریکا و غرب فدا کنند، همچنان از مصلحت کشور برای مذاکره با آمریکا دم می‌زنند! هر از گاهی نیز برخی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها برای عادی سازی مذاکره با آمریکا، اخبار نادرستی مبنی بر پذیرش این موضوع از سوی ایران منتشر می‌کنند!
تاکنون به دلایل متعددی برای مذاکره نکردن جمهوری اسلامی ایران با آمریکا اشاره شده است؛ در این وجیزه برانیم این موضوع را در خلال پاسخ به یک سوال، از دیدگاه قرآن کریم مورد بررسی قرار دهیم.
نهی از سازش و تسلیم در برابر دشمن
ابتدا باید به این نکته تاکید داشت که مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی مصداق سازش و تسلیم در برابر دشمن متجاوز و ستمگر است که مورد نهی قرآن کریم واقع شده است. خداوند در آیات متعدد با تاکید بر ادامه جهاد با ظالمان و متجاوزان به مسلمانان هشدار داده است در برابر چنین دشمنانی هیچ سستی و ترس نداشته باشند و تسلیم زورگویی آنان نشوند. چرا که مسلمانان مورد نصرت الهی‌اند و با حمایت خداوند بر دشمنان پیروز خواهند شد.(محمد، ۳۵؛ آل عمران، ۱۳۹)
پاسخ به یک شبهه
برخی برای توجیه پذیرش درخواست آمریکا برای مذاکره با ایران به آیه ۶۱ سوره انفال استناد می‌کنند که خداوند می‌فرماید اگر دشمن خواستار صلح و ترک جنگ بود، پیشنهاد صلح و مذاکره با آنان را بپذیرید و بر خدا توکل کنید: «وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»؛ اکنون باید پرسید آیا درخواست مذاکره از سوی آمریکا می‌تواند مصداق این آیه شریفه باشد؟ در این روزها امریکا به شدت تلاش می‌کند خود را صلح طلب و ایران را جنگ طلب معرفی کند و لذا مدام از مذاکره با ایران –گاه با پیش شرط و گاهی بدون پیش شرط- سخن می‌گوید؛ آیا دولت آمریکا مصداق این آیه است که خداوند به پیامبرش فرموده «اگر دشمن به صلح و مسالمت تمایل داشت تو نیز مایل به صلح باش»؟ مسلما پاسخ به این سوال منفی است. زیرا در آیه بعد خداوند شرط پذیرش مذاکره را عدم فریبکاری از سوی دشمن قرار داده است: «وَإِن یُرِیدُواْ أَن یَخْدَعُوکَ فَإِنَّ حَسْبَکَ اللّهُ هُوَ الَّذِیَ أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِینَ»(انفال، ۶۲) مفسران این آیه را در کنار آیه ۵۸ سوره انفال قرار می‌دهند که رهبر مسلمانان باید در برابر پیشنهاد صلح از سوی دشمن هوشیار باشد و اگر با شواهد و قرائنى، یقین به پیمان شکنی، خیانت و خدعه‌ى دشمن در سایه‌ى صلح داشت، نباید فریب او را بخورد.(تفسیر نور، ج۳، ص ۳۴۹) اکنون پیمان شکنی دولت آمریکا و عدم پای بندی به هر عهد و پیمانی برای تمام عالم و آدم آشکار شده است و هیچ تضمینی وجود ندارد که آمریکا بر فرض توافق مجدد با ایران به آن پای بند بماند. تن دادن به مذاکره ی تحت فشار علاوه بر آنکه موجب جری‌تر شدن دشمن و تداوم ظلم و زیاده‌خواهی از سوی آمریکا می‌گردد؛ مصداق ذلت و اهانت به ملت مسلمان ایران نیز می‌باشد که به هیچ وجه مورد رضایت الهی نیست؛ پذیرش چنین ذلت و اهانتی نه تنها برای ملت سرافراز ایران شایسته نیست که به تعبیر مدیر کل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «هیچ کشوری در دنیا ممکن نیست در چنین شرایط تحقیرآمیزی با آمریکا مذاکره نماید» از دیدگاه قرآن کریم، اهمیت حفظ عزت مسلمین تا حدی است که خداوند در آیاتی از قرآن ابتدا به پیامبر(ص) امر می‌کند اگر اهل کتاب عهد خود را شکستند آنان را مجازات کن؛ سپس به این نکته اشاره می‌کند که اگر دیدی آنان به تکرار نقض عهد و خیانت روی آوردند و نشان دادند نمی‌خواهند به عهد خود پای بند بمانند، در این صورت خداوند به پیامبر اجازه می‌دهد پیشدستی نموده و خود چنین عهد متزلزلی را نقض کند: «الَّذِینَ عَاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِی کُلِّ مَرَّهٍ وَهُمْ لَا یَتَّقُونَ – فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِی الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ – وَ إِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیَانَهً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَىٰ سَوَاءٍ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْخَائِنِینَ». «کسانی از آنان که با آنان عهد بستی (مانند یهود بنی قریظه) آن‌گاه عهد خود را در هر مرتبه می‌شکنند و راه تقوا نپیمایند. پس چون بر آنان دست یابی چندان به تهدید و مجازات آنان پرداز که پیروانشان را پراکنده سازی، باشد که متذکر شوند. و چنانچه از خیانتکاری گروهی (از معاهدین خود) سخت می‌ترسی در این صورت تو نیز با حفظ عدل و درستی، عهد آنها را نقض کن، که خدا خیانتکاران را دوست نمی‌دارد.» (انفال، ۵۶-۵۸)
تردیدی نیست پذیرش مذاکره با آمریکا در این شرایط به مفهوم ضعف و ناتوانی ایران تلقی خواهد شد که به دور از واقعیت است؛ قرآن کریم زمانی مسلمانان را قوی‌تر از مشرکان توصیف نمود و با تاکید بر عدم ترس از دشمن، وعده نصرت الهی را به آنان داد که از لحاظ نفرات و تجهیزات بسیار کمتر از دشمنان خود بودند «وَلاَ تَهِنُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ»(آل عمران، ۱۳۹) اکنون که ایران اسلامی بحمدالله در اوج عزت و اقتدار قرار دارد، چرا برخی اصرار دارند ملت مسلمان ایران را با تسلیم شدن در برابر خواسته دشمن تحقیر نمایند؟!
