به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همزمان با ایام ماه مبارک رمضان بر آن شدیم تا در گفت‌وگویی با آقای محمدحسن شاهنگی معاون مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به این پژوهشگاه، از آثار اخلاقی-تربیتی ماه مبارک رمضان باخبر شویم. در ادامه متن کامل این گفت‌وگو آمده است:
*در مرکز پژوهش‌های جوان چه آثار اخلاقی-تربیتی که مناسب فضای معنوی ماه مبارک رمضان باشد تاکنون تولید شده است؟
دراین مرکز آثار فاخری در جهت تعالی روحی افراد نگاشته و منتشر شده است که مهم ترین انها عبارت اند از کمپ ترک گناه(گناه شناسی و گناه گریزی از مظر اخلاقی) نوشته دکترفرج الله هدایت نیا، کرانه‌های پاکی (خودسازی) اثر دکتر کریم خطیبی، نگاهی قرآنی به پاک سازی روح نوشته دکتر محمد جواد اسکندرلو، مجموعه آفرینشی پنج قرار عاشقی: ۱۷ داستان کوتاه با موضوع نماز نوشته مهدی شریفی، رازبندگی نوشته حجت الاسلام جواد محدثی و مجموعه شش جلدی اخلاقی – تربیتی نوشته استاد محمد شجاعی.
*کتاب از کمپ ترک گناه(گناه‌شناسی و گناه‌گریزی از منظر اخلاقی) بنا به چه ضرورت‌هایی نوشته شده‌است؟
مباحث این کتاب گناه‌شناسی و گناه‌ریزی و هدف آن، شناساندن گناه و راه‌های گریز از آن است که با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) بر اساس نظمی منطقی در پنج گفتار ساماندهی شده است؛درگفتار اول،مفهوم واژه گناه و واژه‌های مرتبط با آن، نظیر ذنب، اثم و معصیت بیان شده؛ سپس مفهوم گناه در اصطلاح فقها و علمای اخلاق را تشریح و در ادامه، شرایط تحقق گناه را بررسی کرده‌اند. در گفتار دوم، نخست، اقسام گناه را به لحاظ ماهوی(گناه کبیره، صغیری و مانند آن) و سپس اقسام گناه را به لحاظ نحوه انتساب آن به گناهکار(معاونت و رضایت) بیان شده است. درگفتار سوم، گفته می شود که گناه به منزله معلول و لازمه مقابله مؤثر با آن، شناخت علل و زمینه‌های آن است. در این گفتار، گناه‌گرایی نفس، وسوسه‌گری ابلیس و آلودگی‌های محیط، به عنوان مهمترین علل گناه، مطالعه و بررسی می‌شود. درگفتار چهارم،بیان می شود که گرچه گناه خود معلول است، پیامدهای فراوانی دارد که در دو دسته پیامدهای دنیوی و اخروی مورد بررسی قرار گرفته است. درگفتار پنجم،راه‌های گریز از گناه، از منظر قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) نشان داده شده که مهمترین آنها عبارت است از یاری طلبی از نیروهای معنوی، جایگزین‌سازی و دوراندیشی.
*در کتاب«کرانه‌های پاکی (خودسازی) » اثر دکتر کریم خطیبی به چه مباحثی پرداخته می‌شود؟
خودسازی و توجه به خویشتن از تعالیم عمده اغلب ادیان و مکاتب تربیتی می‌باشد. هر مذهب و مکتبی سعی دارد تا به روش خود با تربیت نفس، انسان را به مدارج بالای کمال سوق دهد و معمولا این طریق‌ها با سرکوب نفس همراه هستند. با این حال اسلام تربیت و تذهیب نفس را امر می‌کند و شرایط آن را در اختیار می‌گذارد.در تربیت اسلامی عوامل و موانعی برای خودسازی معرفی شده‌اند که برای این هدف باید شناخته شوند. در احادیث ابتدای دین را شناخت خدا می‌دانند و در جای دیگر نیز داریم که کسی که خود را بشناسد، پس خدای خود را می‌شناسد. بنابر این شناخت خویشتن، خداشناسی، ایمان و در نهایت گام برداشتن و عمل نمودن از عواملی هستند که به خودسازی کمک می‌کنند. از سوی دیگر، غفلت، هواپرستی، شیطان و غیره از موانع برجسته در این راه می‌باشند که هر لحظه در کمین انسان هستند تا او را از مسیر تعالی دور سازند.مهمترین این عوامل و موانع در این کتاب ارائه گردیده است تا زمینه آموزش و به کارگیری آنها را فراهم آورد.
*در کتاب « نگاهی قرآنی به پاک‌سازی روح » از دکتر محمد جواد اسکندرلو، چه چیزی به مخاطب جوان گفته می‌شود؟
دراین کتاب بیان می‌شود که آشنایی با حقیقت نفس، عوامل رشد و تعالی و اسباب سقوط و نزول آن، مهم ترین راه درمان این بیماری مهلک بوده و دارویی شفابخش برای اصلاح فرد و جامعه می‌باشد. کتاب نگاهی قرآنی به پاک‌سازی روح بر مسأله فطرت توحیدی و سرشت اصیل و پاک انسانی در گرایش به «فضایل» و ترجیح آن بر «رذایل» تکیه شده است. عناوین فصل های عبارتند از: فصل اول: مباحث مقدماتی،فصل دوم: مراتب نفس،فصل سوم: خودسازی (عوامل تهذیب نفس) و فصل چهارم: موانع خودسازی.
*مهدی شریفی در مجموعه آفرینشی پنج قرار عاشقی: ۱۷ داستان کوتاه با موضوع نماز چه رویکردی را در پیش می‌گیرد؟
دستمایه اصلی هفده داستان این مجموعه، وقایع عادی و روزمره‌ای است که در شبانه روز همه ما می‌آیند، می‌مانند و بی صدا تمام می‌شوند. روزمرگی هایی که گاهی غباری می‌شوند تا شیرینی عطر سجاده‌ها از یادمان برود؛ که یادمان برود کسی که از رگ گردن به ما نزدیک تر است کافی است به سجده برویم تا توفانی از آرامش ما را در خود هضم کند. مجموعه داستان های این کتاب، بی ادعا از زندگی این روزهای مردم ما حرف می زند تا بهانه‌ای برای تفکر باشد! به نماز؛ به خدا. داستان‌هایی که به مثابه تابلوهای نقاشی ساده ای، زندگی معمولی آدم‌های معمولی اطراف ما را تصویر کشیده‌اند تا بهانه‌ای شود برای فکر کردن به ارتباط با خدا و نماز.
*کتاب رازبندگی نوشته حجت‌الاسلام جواد محدثی به چه موضوعاتی می‌پردازد؟
لقاء و دیدار خداوند امری ممکن، مطلوب و دوست داشتنی است؛ البته راهی است طولانی که مرکبی راهوار می‌طلبد. این مرکب راهوار و براق اهل دل برای رسیدن به مقامات معنوی و حضور در پیشگاه خداوند، چیزی نیست جز نماز. نماز مراتبی دارد و هر مرتبه از آن، اثری متناسب با آن مرحله: از جلوگیری از فحشا و منکر ظاهری تا کشف تام حقایق برای واصلان قرب الهی. یکی از عارفان معاصر به بیان رمز و رازهای نماز پرداخته که این کتاب، ترجمه‌ای روان و فشرده از آن اثر است. راز بندگی تلخیصی از کتاب اسرار الصلوه میرزا جواد ملکی تبریزی است.
*مجموعه شش جلدی اخلاقی– تربیتی نوشته استاد محمد شجاعی را معرفی کنید.
این مجموعه‌ی شش جلدی با عناوین عروج روح، تجسم عمل و شفاعت، بازگشت به هستی، قیام قیامت، مواقف حشر و خواب و نشانهای آن به رشته تحریر درآمده است. در کتاب عروج روح گفته می‌شود که مرگ از دیدگاه اسلام بازگشت انسان به سوی خداوند سبحان است. با این واقعه که روح در حقیقت از عالم مجردات بوده به سوی موطن اصلی‌اش حرکت می‌کند. اولین عالم بعد از دنیا که در این حرکت صعودی در برابر انسان قرار دارد برزخ می‌باشد. برزخ محیط بر عالم ماده است و از نظام تجرد نشأت می‌گیرد. البته درک آن از حواس مادی انسان است خارج می‌باشد مگر اینکه انسان با کنار زدن حجاب تعلق به ماده بتواند به ادراک و دریافت آن نائل شود. این کتاب به تعریف مرگ و حقیقت آن نیز چگونگی نظام برزخی پرداخته و آیات و روایات موجود درباره آنها را بیان می‌کند.
در کتاب دوم یعنی تجسم عمل و شفاعت، بیان می شود که دو عنوان شفاعت و تجسم اعمال از مهمترین و بحث‌انگیزترین مباحث کلامی در حوزة معادشناسی است. به راستی شفاعت به چه معناست؟ اقسام آن کدام است و کیفیت آن چگونه است؟ آیا شفاعت با اصل توحید همخوانی دارد و یا به نوعی شرک در آن راه ندارد؟ شفاعت به چه کسانی تعلق می‌گیرد و تجسم اعمال چگونه است؟ با توجه به قوانین جاری در نظام آفرینش، جلوه‌گری اعمال، افکار و عقاید چگونه است؟
درکتاب سوم یعنی بازگشت به هستی، نویسنده می گوید که از نظر قرآن کریم معاد و بازگشت به سوی خداوند سجان تنها مخصوص انسان نیست بلکه در اصل اعاده کل هستی بوده و از مظاهر قدرت مطلق خداوند به شمار می‌رود. این امر که از سنن الهی است بر چند اصل بقا، حرکت، علت و معلول و اصل نتیجه حرکت که تابع چگونگی حرکت است مبتنی می‌باشد. در مساله معاد قرآن کریم به صراحت، بازگشت تمام انسان‌ها به سوی خداوند را مطرح می‌کند. در این بازگشت انسان‌های صالح، ذات مقدس حق را با اسما رحمت و انسان‌های ناصالح، خداوند را با اسما غضب ملاقات می‌کنند. در کتاب چهارم یعنی قیام قیامت، معتقد است که روزگاری فرا می‌رسد که نظام کنونی عالم دگرگون می‌شود، حجاب‌ها رخت می‌بندد و درون‌ها هویدا می‌شود. همه اسباب و روابط قطع شده و تنها یک اراده کارگر می‌افتد. دادگاه عدل الهی برپا شده و همگان بر نتیجة کردة خویش در مزرعه دنیا آگاه می‌شوند. در این کتاب جواب این سوالات داده می شود که به راستی در این واقعه هولناک چه رخ می‌دهد؟ کیفیت آن چگونه است؟ در نفخه اول و دوم چه تغییراتی در نظام عالم ایجاد می‌شود؟ آیا در قیامت مجدداً روح به بدن باز می‌گردد؟
درکتاب پنجم یعنی مواقف حشر، گفته می شود که مواقف حشر، یکی از عجیب‌ترین و حیرت انگیزترین آموزهای دینی است. آنچه در این قالب آیات و روایات به دست ما رسیده است بسیار عبرت آموز و تامل‌برانگیز است. لزوم وجود منازل حشر معنی و مفهوم‌نامه عمل چگونگی قرائت باطن عمل، ماهیت میزان، موقف میزان، موقف حساب و منازل آن چگونگی جلوه توبه و شفاعت در موقف حساب، موقف صراط و حقیقت آن مباحثی است که تأمل و اندیشه در آنها بهترین هادی و آموزگار ما خواهد بود. در این کتاب سعی شده است تا با الهام از آیات و روایات به توصیف چیستی و چگونگی هر یک از مفاهیم فوق پرداخته شود. درکتاب ششم خواب و نشانهای آن، نویسنده بیان می دارد که یکی از اسرار آمیزترین و راز آلودترین پدیده‌های جهان، خواب است. خواب یکی از نشانه‌های الهی است که در خود حکایت‌‌های ناگفتة بسیار دارد. خواب یکی از راه‌های اتصال انسان با عالم دیگر است که در آن حکایت‌ها، اشاره‌ها و هدایت‌های متنوعی نهفته است. البته خواب انواع گوناگونی دارد که بعضی از آنها بیانگر واقعیت‌های آن سویی نبوده و جز قوه تخیل مبنایی دیگر ندارد. به هر حال، خواب نشانهای از عظمت پروردگار است که با تدبر در آن می‌توان به حقایق شگرفی از این عالم راه یافت.
