محمود دولت‌آبادی یکی از داستان نویسان شبه مدرنیست است

به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب «روستازاده نئولیبرالیست!» (نگاهی به زندگی، آثار و افکار محمود دولت‌آبادی) به زودی توسط گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد. در همین زمینه گفت‌و‌گوی کوتاهی با نویسنده کتاب انجام داده‌ایم که در ادامه مطلب، از منظرتان عبور خواهد کرد:

اهمیت مساله اصلی کتاب در شرایط امروز چیست؟

دولت‌آبادی یکی از داستان نویسان شبه مدرنیست است که در آغاز فعالیت ادبی و فرهنگی خود در سال‌های نخست دهه ۱۳۴۰ شمسی، تحت تأثیر فضای عمومی روشنفکری آن زمان، تمایلات چپ مارکیستی از خود نشان می‌داد و در سال‌های دهه ۱۳۷۰ شمسی، همسو با روند غلبه ایدئولوژی نئولیبرالیسم بر کاست روشنفکری و اکثر روشنفکران ایرانی او نیز به سوی گرایش‌های لیبرالی میل کرد و در تحلیل‌ها و گفتارهای خود، به طرح مدعاهای نئولیبرالی پرداخت.

ساختار کلی کتاب چگونه است؟

در این کتاب ابتدا مروری بر حیات نویسنده می‌شود و در ادامه آثار وی مورد ارزیابی، نقد و بررسی قرار می‌گیرد.

اصلی ترین دستاوردهای پژوهشی در این کتاب کدام است؟

دولت‌آبادی به عنوان نویسنده‌ای مدرنیست مآب، از منظر نحوی رئالیسم اجتماعی به نقد میراث در آستانة ویرانی مناسبات تقریباً زوال یافته زمین داری ارباب- رعیتی در ایران می‌پردازد. در آثار او اشاراتی به نتایج تلخ اصلاحات ارضی شبه مدرنیستی بر وضع روستاها و زندگی روستاییان ایرانی و فاجعه‌ای که اصلاحات ارضی امریکایی در ایران پدید آورد، دیده می‌شود. اما در نگاه دولت‌آبادی به روستا در ایران یک نکته مهم مغفول است و همین غفلت تصویر و ترسیم رئالیستی-داستانی دولت‌آبادی از روستای ایرانی را کژ و نارسا می‌نماید. دولت‌آبادی در اکثر داستان‌های خود به ترسیم روستاهای ایران و وضع و شرایط آن در روزگار سیطره تجدد مابی به ویژه دوران بحرانی شدن صورت‌بندی شبه مدرن می‌پردازد.

به چه سوالات و شبهات جوان در این کتاب پاسخ داده می‌شود؟

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در شرایطی که طوفان روشنایی بخش انقلاب اسلامی، طومار رژیم پهلوی را در هم پیچاند و اقدام به لرزاندن ارکان فرماسیون غرب زدگی شبه مدرن در ایران نمود، محمود دولت‌آبادی که پیش از انقلاب کاملاً منفعل و غیر سیاسی بود، در پیوند با کاست روشنفکری تجدید ساختار یافته ایران و در مسیر پیشبرد پروژة تهاجم فرهنگی، در مقام یک روشنفکر – داستان‌نویس دارای تمایلات نئولیبرالی مجدَانه فعال گردید، به گونه‌ای که به تدریج و در پی‌ مرگ برخی روشنفکر – داستان‌نویسان دیگر نظیر غلامحسین ساعدی، احمد محمود، هوشنگ گلشیری و… به اصلی‌ترین چهرة ادبی– فرهنگی جبهه کارگزاران نئولیبرالیسم ایرانی و جریان جنگ نرم علیه آرمان‌گرایی انقلاب اسلامی بدل شده است. در این خصوص مطالبی به مخاطب جوان ارائه می‌شود.