به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در ادامه سلسله گفتگوهای علمی با مدیران گروه های پژوهشکده های علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سراغ حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد جداری عالی مدیرگروه اخلاق پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه رفتیم. وی بصورت همزمان جانشین رییس پژوهشکده نظام های اسلامی نیز هست. در این بخش نظر شما را به گفتگو با وی جلب می نمائیم:
• با سلام؛ لطفاً در ابتدا به اختصار تاریخچه‌ای از گروه اخلاق بیان کنید.
گروه اخلاق یکی از گروه‌هاي علمي پژوهشگاه است که از اوایل تأسیس آن در قالب گروه اخلاق و عرفان فعالیت داشت و در سال ۱۳۸۶ به دو گروه عرفان و اخلاق تفکیک و مستقل شد. اين گروه يكي از پنج گروه پژوهشكدة نظامهاي اسلامي به شمار مي‌رود. اين گروه از ابتدای استقلال سه مدير به خود دیده: جناب حجت الاسلام والمسلمین جباران، جناب حجت الاسلام والمسلمین حسین زاده، و حقیر که از مهر ماه سال ۱۳۹۳ این مسئولیت را بر عهده دارم. اعضاي هيأت علمي گروه از دانش آموختگان حوزه و دانشگاه هستند. سابقة تدريس و تحقيق آنان در دانشگاه و حوزة علميه شايان توجه است. در حال حاضر گروه داراي ۳ عضو تمام وقت مي‌باشد. همچنان برنامة جذب اعضاي تمام وقت و پاره وقت هيأت علمي در دست اجرا است. این گروه با هدف کشف و تبيين نظام تربيتي و نظام اخلاقي اسلام، آسيب شناسي تعليم وتربيت و اخلاق در جامعه ايران، شناخت و نقد مکاتب و نظامهاي اخلاقي و تربيتي، جمع‌آوري، تحليل و نقد تجارب تربيتي و اخلاقي در ايران، جهان اسلام و ساير جوامع بشري، طراحي الگوهاي فردي، اجتماعي و نهادي، سازماني اخلاقي و تربيتي، تبيين مبادي و مباني نظام اخلاقي و تربيتي اسلام و بازشناسي، نقد و احياء، باز‌پژوهي و باز پيرايي تراث اخلاقي و تربيتي اسلام در حال فعالیت است.
• تاکنون چه آثاری از گروه اخلاق به چاپ رسیده است؟
تاکنون بیش از ۲۰ عنوان کتاب در گروه اخلاق منتشر شده و آثار منتشر شده به شرح زیر است:
۱. اخلاق الاهی(جلد ۱) در آمدی بر اخلاق و مبحث خرد / آیت الله تهراني/ محمد رضا جباران/ زیر نظر: علی اکبر رشاد
۲. اخلاق الاهی (جلد ۴) آفات زبان بخش ۱ / آيت‌الله تهرانی/ بهمن شریف زاده/ زير نظر: علي‌اكبر رشاد
۳. اخلاق الاهی (جلد ۵) آفات زبان بخش ۲ / آيت‌الله تهرانی/ بهمن شریف زاده/ زير نظر: علي‌اكبر رشاد
۴. اخلاق الاهی (جلد ۸) توبه/ آیت الله تهرانی/ محمد رضا جباران / زیر نظر علی اکبر رشاد
۵. اخلاق الاهی (جلد ۱۰) صبر و شکر / آیت الله تهرانی/ محمد رضا جباران/ زیر نظر علی اکبر رشاد
۶. اخلاق الاهی (جلد ۱۳) محبت الاهی / آیت الله تهرانی/ محمد رضا جباران/ زیر نظر علی اکبر رشاد
۷. اخلاق الاهی (جلد ۱۴) پیوندها (اصول و موانع)/ آیت الله تهرانی/ محمد رضا جباران.محمد رضا بهاری/ زیر نظر
۸. اخلاق الاهی (جلد ۲۷) پیوند با معصومان / آيت‌الله تهرانی/ بهمن شریف زاده/ زير نظر: علي‌اكبر رشاد
۹. اخلاق الاهی (جلد ۲۸) پیوند با اهل ایمان / آيت‌الله تهرانی/ بهمن شریف زاده/ زير نظر: علي‌اكبر رشاد
۱۰. مبانی اخلاق در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی / حسن معلمی
۱۱. فرا اخلاق / علی شیروانی
۱۲. چهل گام / علی ذوعلم
۱۳. کرانه‌‌های پاکی (خودسازی) / کریم خطیبی
۱۴. اخلاق هنجاری / علی شیروانی
۱۵. دانشنامه امام علی(ع) جلد۴
۱۶. آرای اخلاقی علامه طباطبایی / رضا رمضانی
۱۷. شمع جمع (شرح احوال آيت‌الله حسينقلي همداني) / احمد نثاري
۱۸. دین و معنای زندگی/ علیرضا موفق – کانونی
۱۹. مجموعه مقالات اصلاح الگوی مصرف با رویکرد اخلاقی/ عليرضا روغني موفق
۲۰. درآمدی بر فقه اخلاق / امیر غنوی
۲۱. سلوک اخلاقی (طرحهای روایی) / امیر غنوی
۲۲. مسئولیت اخلاقی حکومت دینی / روح‌الله شاطری
۲۳. مدل اسلامی اخلاق مصرف/ محمد جداری عالی
۲۴. دربارۀ اخلاق تولید علم/ محمد رضا جباران
• چه آثاری در دست چاپ قرار دارند؟
لازم به یادآوری است چند تحقیق در گروه تمام مراحل تحقیق و ارزیابی را طی کرده و در شورای علمی گروه و شورای آثار تصویب نهایی شده‌اند که انشاءالله در روزهای آینده منتشر خواهند شد. از جمله:
۱. سلوک اخلاقی (طرحهای حکیمان و عارفان) / امیر غنوی
۲. سلوک اخلاقی (طرحهای برگرفته از کتاب و سنت) / امیر غنوی
۳. آرای اخلاقی ملاصدرا/ سیدعبدالرحیم حسینی
در ضمن تحقیق «اخلاق پژوهش» تألیف آقای محمد رضا جباران تمام مراحل مربوط به گروه را گذرانده و به شورای آثار ارسال شده است.
• چه حوزه‌های تمحضی تاکنون در گروه اخلاق تعریف شده است؟
در حال حاظر حوزه تمحض نظام اخلاقی اسلام توسط امیر غنوی، اخلاق کاربردی با گرایش اخلاق اقتصادی توسط محمد جداری عالی و اخلاق کاربردی با گرایش اخلاق علم توسط محمدرضا جباران در گروه دنبال می شود همچنین حوزه های تمحض مسائل علم اخلاق، فلسفه علم اخلاق، تربیت اخلاقی، اخلاق حرفه ای، اخلاق هنجاری، و فرا اخلاق از حوزه های تمحض مورد علاقه و مصوب گروه هستند که بدلیل عدم تامین محقق در حال حاظر پیگیری نمی شوند.
• چه تحقیقاتی در گروه در دست اجراست؟
چند موضوع مهم مراحل تحقیق خود را طی کرده و در مرحله ارزیابی قرار دارند از جمله سلوک اخلاقی، طرحهای قرآنی توسط آقای امیر غنوی، تأثیر اخلاق اسلامی بر سبک زندگی توسط آقای محمدرضا جباران.
تحقیقاتی نیز هنوز در دست نگارش هستند مانند: مدل اسلامی اخلاق تولید توسط محمد جداری‌عالی، نظام اخلاق خانواده در اسلام توسط محمد رضا جباران، اخلاق تجارت در اندیشۀ اسلامی محمد جداری‌عالی، راهبردشناسی اخلاق اجتماعی در الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی توسط دکتر پوررستمی، مفاهیم و گزاره های اخلاقی با تأکید بر آرای (ابن سینا، ملاصدرا، شهیدصدر و شهیدمطهری) توسط دکتر محمدی منفرد.
همچنانکه عناوینی در برنامۀ امسال به تصویب شورای علمی گروه و شورای پژوهشگاه رسیده ودر مرحله تهیه طرحنامه هستند از جمله: شفافیت در نظام اخلاقی توسط امیر غنوی، بررسی نقش داده‌های اخلاقی در استنباط مسائل فقهی توسط مرتضی فیروزی.
• چه نشست،کرسی و همایش‌هایی برای برگزاری توسط گروه تدارک دیده شده است؟
عناوین کرسی‌های ترویجی که ارائه دهنده، ناقد و دبیران آنها در جلسات شورای علمی گروه تعیین شده و در دستور کار باقی مانده سال ۹۷ هستند و انشاءالله در روزهای آتی بر گزار خواهند شد به شرح زیر است: «خوددوستی و مقایسه آن با خودگرایی» با ارائه محمد جداری‌عالی، «طرح گروه‌های سه‌گانه در قرآن» با ارائۀ آقای امیر غنوی، پیش‌کرسی «بررسی اخلاقی ورود به حوزه زیست‌فناوری»، «طرحهای اخلاقی قرآن در حوزه خانواده» با ارائۀ آقای جباران، بررسی جواز اخلاقی پژوهش روی حیوانات نشست آزاداندیشی با ارائۀ آقای جباران، کرسی ترویجی «تأثیر اخلاق اسلامی بر سبک زندگی» با ارائۀ آقای جباران، «راهبرد اخلاق اجتماعی در الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی» با ارائۀ آقای پوررستمی، معیار اخلاقی تولید در نظام اقتصادی اسلام با ارائۀ محمد جداری‌عالی.
• میزان همکاری شما با گروه‌های علمی پژوهشگاه به چه صورت است؟
معمولاً در مواردی که کارهای گروه به نوعی با رشته‌های مرتبط با گروه‌های دیگر ارتباط پیدا می‌کند، با آنها همکاری می‌شود. گاهی تحقیق در گروه ماست تلاش می‌شود در ارزیابی و کارشناسی در شورای علمی از اعضای گروه مربوطه استفاده شود. نظیر تحقیق بنده که با اقتصاد مرتبط است لذا از حضور اعضای گروه اقتصاد استفاده می‌کنیم. گاهی برعکس موضوع گروه‌های دیگر به اخلاق مربوط است اعضای گروه اخلاق در کارشناسی و ارزیابی کارهای آنها شرکت می‌کنند. گاهی ممکن است کار مشترکی تعریف شود. مثل تحقیق «مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» که عضوی از گروه ما با اعضای گروه‌هایی مثل کلام، منطق فهم دین، عرفان و … در تألیف آن شرکت داشتند.
• آیا برنامه‌ای برای برگزاری نشست‌های مشترک با مراکز پژوهشی دیگر در نظر گرفته‌اید؟
در نشست‌ها و کرسی‌هایی که نام برده شده تلاش شده از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه و دانشگاه‌های دیگر به عنوان ناقد استفاده کنیم و در صورت توافق نشست یا کرسی یاد شده را در همان مراکز برگزار کنیم.
