به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر مسعود پورفرد عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه در یادداشتی به ترویج فرهنگ مشارکت اجتماعی – سیاسی به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران پرداخته است که در ادامه متن کامل این یادداشت از منظرتان عبور خواهد کرد:
مشاركت فرایندي است كه به واسطه آن مردم خود را جامعه پذیرکرده و پذيراي تحول در خود و جامعه مي‌شوند. فراگرد فرهنگ مشاركت به عنوان توانمند سازي بر سه محور بنيادي مشارکت در قدرت اجتماعی، ورود به کنترل و نظارت بر قدرت و فراهم نمودن فرصت‌هاي پيشرفت به روي مردم تاكيد دارد. يكي از با ارزش ترين جنبه هاي فرهنگ مشاركت، شکستن انسدادهای اجتماعی- سیاسی و شكوفا نمودن نيروي ابتكار و خلاقيت در شهروندان است. شهروندان زماني بيشتر به خود اعتماد پيدا مي‌كنند و بيشتر ایده‌هاي خلاق ارائه مي‌دهند كه در زمينه تصميم‌گيري مشاركت پيدا كنند. ميزان توسعه پایدار يك كشور بستگي مستقيم به اين مؤلّفه دارد.
مسئله اساسی در هر سیستم اجتماعی- سیاسی مسئله فرهنگ خود ترمیمی می‌باشد. ایجاد فرهنگ مشارکت، مکانیسمی است که زمینه گردش، مشارکت شهروندان وسایر بازیگران در جامعه را فراهم می‌کند. این فعالیت به نوعی بازسازی و ترمیم سیستم اجتماعی- سیاسی نیز می‌باشد. گروه جدیدی که بجای گروه قبلی می‌آید و قدرت اجتماعی- سیاسی را بدست می‌گیرد در حقیقت در تمرین فرهنگ مشارکت با یک سری تغییرات که به وجود می‌آورد و آراء و دیدگاه‌های مردم را می‌بیند دست به ترمیم سیستم اجتماعی- سیاسی نیز می‌زند.
بی‌شک اولین گام در راه اصلاح یک جامعه، اصلاح فرهنگ آن است. نقش فرهنگ چنان حائز اهمیت و حیاتی است که می‌توان آن را حیات‌بخش یک جامعه نامید؛ به‌گونه‌ای که پیشرفت در همه ابعاد اقتصادی،اجتماعی و سیاسی بدون عنایت به بعد فرهنگی نمی‌تواند موجبات فرهنگ تعالی جامعه را فراهم سازد. از این روست که حضرت امام خمینی(س) اساس سعادت یا شقاوت یک ملت را از فرهنگ می‌دانستند. از منظرایشان ، فرهنگ سازنده ، سبب هدایت انسان‌ها، جامعه‌ها و تربیت الهی خواهد شد. ازنظرامام، رأس همه اصلاحات اصلاح فرهنگ است. راه اصلاح یک مملکتی فرهنگ آن مملکت است. اصلاح باید از فرهنگ شروع بشود. اگر فرهنگ درست بشود یک مملکت اصلاح می شود. و همچنین مقام معظم رهبری، مقوله فرهنگی را اساسی تلقی می کنند “به نظر ما، مقوله فرهنگ از نظر تأثیرش در آینده یک ملت و یک کشور، با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نیست.”
در مدل جمهوری اسلامی ایران دو رکن اساسی، جمعي بودن اقتدار وفرهنگ مشارکت مردمی نمود مي‌يابد زيرا اهميت اصل حاکميت مردم با دال مرکزی توحید به رهبری فقیه و کارشناس دینی به گونه‌اي است که ساير مؤلفه‌هاي دموکراسي دینی در طول آن قرار گرفته و از لوازم آن محسوب مي‌شوند. اگر فرهنگ مشارکت مردمی نفي شود ديگر جايي براي اصولي مانند آزادي و رقابت معنادار باقي نمي‌ماند. در واقع ويژگي اصلي دموكراسي، فرهنگ مشاركت مردمی در تصميم گيري اموري است كه سرنوشت آنان به آن وابسته است. به هر میزان که مردم سالاری به معناي عام و خاص آن در جامعه فراگيرتر باشد، مشاركت و از آن جمله مشاركت اجتماعی به همان میزان تحقق و نمود بيشتري يافته و روانتر عمل مي كند.
برخی جامعه شناسان معتقدند تشكيل و تداوم فرهنگ اجتماعی- سیاسی حاصل دروني شدن فرهنگ هنجاري از طريق مجاري جامعه پذيري اوليه است.البته بعضی نيز معتقدند كه فرهنگ اجتماعی- سیاسی، همان سیستم اجتماعی- سیاسی دروني شده در ادراكات، احساسات و ارزيابي هاي مردم است. به طور كلي، هرگاه به نقش ساخت قدرت در حفظ و تقويت فرهنگ اجتماعی- سیاسی توجه كنيم تاثير فرآيندهاي جامعه پذيري ثانويه از جمله نظام اجتماعی- سیاسی آشكارتر مي گردد.
در نتيجه بدون مشاركت پيش رونده مردم، مردم سالاری در جمهوری اسلامی ایران ظاهر سازي عمده اي بيش نخواهد بود و البته که دموكراسي به معناي حل مسالمت آميز مسائل مربوط به عقايد متفاوت و دفاع از حقوق و منافع فردي ضمن محترم شمردن حقوق اجتماعي و اقتصادي ديگران،عامل مهمي در مشاركت و سهيم شدن آزاد منشانه گروههاي اجتماعي در جريان توسعه و سرعت بخشيدن به آن است. مشاركت ازطريق حاكم كردن توده های مستحق بر سرنوشت خودشان به آنها قدرت مي دهد زيرا انرژي آنان را مهار كرده و آنها را در تصميم گيريها دخالت مي دهد. مهمترين پیامد و آثار فرهنگ مشاركت مردمی ایجاد رشد اجتماعی مردم و جامعه، در عين حال عامل بقای حکومت مردمی است. در حقيقت، فرهنگ مشاركت در تصميم سازی ها،تصميم‌گيري‌ها و نيز در شرایط گوناگون، به آنان اين خودباوری را خواهد داد كه از مقدورات و ظرفیت‌هايشان استفاده بهينه كنند.
بررسی آمار مشارکت مردمی، نشانه نقش مردم در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی است و این عامل مردم سالاری را تقویت خواهد کرد .در ۳۷ مرتبه انتخابات برگزار شده در نظام جمهوري اسلامي ايران تا به حال بیش از ۸۲۱ ميليون نفر مشاركت كرده‌اند که حکایت ازنهادینه شدن فرهنگ مشاركت در جمهوری اسلامی ایران است.
