به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، احمد شاکری عضو هیأت علمی ادبیات اندیشه پژوهشگاه در گفت‌وگو با فارس، درباره حضور هنرمندان و نویسندگان در پیاده‌روی اربعین به نکاتی اشاره کرد. او نیز از جمله اهالی قلمی است که در این حرکت بزرگ و جهانی شرکت داشته و در این گفت‌وگو به آنها اشاره کرده است.
پیاده‌روی اربعین از مناسک دینی است
آقای شاکری به حضور نویسندگان و اهالی قلم در این حرکت جهانی اشاره کنید و اینکه این حضور در آثار چه بازتابی خواهد داشت؟
یکی از نکاتی که اهمیت و البته جنبه داستانی دارد، این است که پیاده‌روی اربعین که در ایام مشخصی از نقطه مشخصی به مبدأ معینی صورت می‌گیرد، یکی از مناسک دینی محسوب می‌شود؛ چرا که ائمه نیز به آن سفارش‌هایی داشته و در روایت‌های متعدد تأکیدات پیرامون آن را می‌بینیم؛ ضمن اینکه استقلال موقعیتی و زمانی دارد، اما در عین حال پیوستی با پیش و پس از خود هم دارد.
برای اینکه متوجه شویم یک کنش یا حرکت چه اهمیتی دارد، گاه نیاز است منظرگاه را از آن حرکت خاص فراتر برده و پیش و پس از آن را هم ببینیم. در ادبیات داستانی نیز این‌گونه است.
مقاطع متعددی را می‌توان به اربعین پیوست داد
تداعی مسیر پیش رو با اربعین و ثمرات آن چگونه است؟
در راهپیمایی اربعین آنچه همواره تداعی‌کننده این واقعه هست و می‌تواند موجب رشد معنوی باشد، تأمل و دقت در این است که پیاده‌روی اربعین با یک اتفاق تاریخی پیش از خود کامل می‌شود؛ یعنی پیش از خود وقایعی را دارد که این واقعه به راهپیمایی اربعین می‌انجامد.
وقتی در ادعیه و یا زیارت‌‌نامه‌ها مکرر بر حضرت آدم و نوح سلام می‌دهیم، اینها نشان می‌دهد ممکن است به یک مقطع زمانی متوجه باشیم، اما این توجه در ذیل توجه به یک سنت پایدار است و این به معنای ماندگاری آن سنت است. بنابراین مقاطع متعددی را می‌توان به اربعین پیوست داد. چه اتفاقاتی که پیش از راهپیمایی رخ می‌دهد و چه اتفاقاتی که به راهپیمایی می‌انجامد.
واقعه کربلا در پیاده‌روی اربعین به نحوی بازسازی نمادین و معنوی می‌شود؛ ضمن اینکه شباهتی پیدا می‌کند بین اشخاصی که پیاده‌روی می‌کنند و هم مبدأ و مقصد که قابل بیان و ترسیم است هم به لحاظ صوری و معنایی قابل ترسیم است.
زمانی دفاع مقدس را بهتر می‌فهمیم که به اربعین رجوع کنیم
در صحبت‌ها به دفاع مقدس هم اشاره‌ای داشتید. این حضور معنادار را در راستای دفاع مقدس تبیین کنید؟
به نظر می‌رسد دفاع مقدس یک ارتباط تنگاتنگ و معنادار با راهپیمایی اربعین دارد. زمانی ما به اهداف و حکمت راهپیمایی اربعین نزدیک می‌شویم که به دفاع مقدس متوجه شویم و بدانیم در آن ۸ سال چه اتفاقاتی افتاده که آینده آن اربعین است. زمانی دفاع مقدس را بهتر می‌فهمیم که به اربعین رجوع کنیم. چیزی که با عنوان راهپیمایی اربعین می‌بینیم به نحوی معنابخش دفاع مقدس ماست.
در دفاع مقدس رزمندگان ما کاری کردند که نتیجه‌اش همین راهپیمایی اربعین است. در نگاه پیشینی هم واقعه اربعین می‌تواند دیده شود. این سنت پس از خود نیز ادامه داشته و ثمراتی دارد. پیوستگی میان گذشته، حال و آینده و همچنین توجه به سنن الهی، عالم توحیدی و ربوبی داشته و در حوزه داستان هم کارآمد است.
یکی از زایش‌های دفاع مقدس پیاده‌روی اربعین است
مایلم ارتباط دفاع مقدس و پیاده‌روی اربعین را بیش‌تر تشریح کنید.
در ادبیات داستانی دفاع مقدس همواره این پیوست برقرار است. دفاع مقدس وام‌گیرنده عاشواست. اگر واقعه عاشورا را با همه معنویت و همه معارفی که در اختیار ما قرار می‌دهد و ما از آن به عنوان عصاره دین اسلام یاد می‌کنیم، از دفاع مقدس بگیرید، دین از جوهره اصلی خود تهی می‌شود. در ادبیات دفاع مقدس هم این‌گونه است. ادبیات دفاع مقدس هم ناظر بر مبنا و پیش‌داشته‌های مبانی تاریخی است و هم نگاه به آینده دارد. یعنی همان‌طور که قیام اباعبدالله در مسیری دفاع مقدس را می‌آفریند، دفاع مقدس نیز ادامه آن راه است که خودش هم زایش دارد و یکی از زایش‌های آن پیاده‌روی اربعین است.
آنچه همیشه با عنوان ادبیات سیاه داستانی دفاع مقدس یاد می‌شود و ظهور می‌یابد، انقطاع و گسست میان یک واقعه با پیش و پس از خود است. لذا می‌بینیم در آثار سیاه‌نویسان، افراد، فاقد ایمان قوی و فاقد الگو هستند.
