به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در ادامه گفت‌وگو با مدیران گروه‌های علمی، خدمت دکتر حسین احمدی مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه رسیدیم تا از جدیدترین فعالیت‌ها و دستاوردهای علمی این گروه موفق و با سابقه در پژوهشگاه باخبر شویم.
در ادامه شرح کامل گفت‌وگو با دکتر حسین احمدی مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آمده است که از منظرتان عبور خواهد کرد.
با سلام؛ لطفا در ابتدای گفتگو به اختصار تاریخچه‌ای از گروه تاریخ و تمدن بیان کنید؟
گروه تاریخ و تمدن حدود بیست و یک سال است که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی راه‌اندازی شده است. تقریبا از سال ۱۳۷۵ این گروه وارد برنامه کاری پژوهشکده شد. پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی یکی از پژوهشکده‌های تشکیل یافته در پژوهشگاه بوده و گروه تاریخ و تمدن جزء اولین گروه‌های تشکیل یافته در پژوهشکده است. قبل از دکتر شیخ نوری دو نفر ریاست گروه تاریخ و تمدن را بر عهده داشتند و دکتر شیخ نوری که اکنون استاد دانشگاه الزهرا(س) هستند، حدود ۹ سال ریاست گروه تاریخ را بر عهده گرفتند. و در دوره ریاست خود شش کتاب برای پژوهشگاه تألیف کردند. بعد از آن حدود یک سال مدیریت گروه بر عهده دکتر یعقوب توکلی بود. بعد از سال ۱۳۹۱ بنده عهده دار مدیریت گروه شدم.
تا کنون چه آثاری از گروه به چاپ رسیده است؟
در این سال‌ها ما موفق به چاپ حدوداً سی عنوان کتاب در گروه تاریخ و تمدن شده‌ایم که سه عنوان از این کتاب‌ها ترجمه هستند. البته ترجمه در دستور کار گروه نبوده و ترجمه این سه کتاب که در ادامه آنها را معرفی خواهم کرد بنا به تشخیص شورای علمی گروه کتب ارزشمندی برای اهل تحقیق مفید تشخیص داده و ترجمه شده است؛
الف: «سیره صحیح پیامبر اعظم(ص)» نوشته علامه سیدجعفر مرتضی عاملی با ترجمه محمد سپهری در ۱۲ جلد.
ب: «تاریخ نگاری ایرانی» نوشته جولی اسکات میثمی با ترجمه مهدی فراهانی منفرد.
پ: «تغییر مذهب در ایران» نوشته رولاجردی ابی صعب با ترجمه منصور صفت گل.
ت: هم اکنون هم یک کتاب چهار جلدی با عنوان «التاریخ و المورخون» توسط سرکار خانم بختیاری در دست ترجمه است که انشاالله به زودی در دسترس محققان قرار خواهد گرفت.
در حال حاضر چه تحقیقاتی در گروه در دست اجراست؟
از سال ۱۳۹۱ تا الان حدود پانزده جلد کتاب چاپ شده است. در حال حاضر سه عضو هیات علمی در گروه فعالیت می‌کنند که یکی از آنها جدیدا به جمع ما پیوسته‌اند و در سه حوزه تمحض و تخصص مطالعاتی مشغول کار هستیم. بنده در حوزه مطالعاتی تاریخ فرهنگی مشغول به تحقیق هستم که نسخه نهایی این پژوهش با عنوان «تاریخ فرهنگی: معرفت‌شناسی و روش‌شناسی» در نوبت چاپ است و چند ماه آینده انتشار پیدا می کند. کار دیگری هم با نام «قدرت و فرهنگ در عصر صفویه» توسط بنده به اتمام رسیده است. الان هم بر روی کتابی با عنوان «تاریخ فرهنگی استبداد در ایران پسا مشروطه » به عنوان جدیدترین پژوهش خود فعالیت می‌کنم.
حجت الاسلام دکتر محرمی هم که قبل از حضور من در گروه بودند سه عنوان کتاب را برای ما چاپ کردند که عبارتند از؛ «بررسی تاریخی تفکر شیعی اثنی عشریه»، «پژوهشی در زندگی امامان(ع)» و «امامان شیعه و علوم اسلامی» اشاره کرد. هم‌اکنون هم کتابی با عنوان «سبک زندگی در سیره ائمه(ع)» به اتمام رساندند که در مرحله ارزیابی و آماده سازی برای ارسال به انتشارات است. همچنین ایشان یک مجموعه هفت جلدی هم تحت عنوان «تاریخ زندگی امامان معصوم(ع)» در دست تالیف دارند که با اتمام مراحل ارزیابی و اصلاحات جلد اول و دوم آن برای انتشار فرستاده خواهد شد. با توجه به اینکه حوزه تمحض ایشان تاریخ امامت و شیعه است، امسال درصدد نوشتن جلد سوم از این مجموعه هستند.
عضو جدید گروه که آقای زینلی است، از پژوهشکده دانشنامه نگاری به گروه تاریخ و تمدن پیوستند. ما یک حوزه جدید تحت عنوان «تاریخ عقاید شیعه» برای ایشان تعریف کردیم. چون بیشتر در حوزه کلام فعالیت کرده بودند تلاش کردیم بین تاریخ و کلام یک حوزه بین رشته‌ای ایجاد کنیم و موضوع تحقیق ایشان هم بحث موعودگرایی و مهدویت در اندیشه شیعه است که در حال حاضر به طور خاص به موضوع مهدویت می‌پردازند.
چه نشست و همایشی برای برگزاری توسط گروه تدارک دیده شده است؟
سال‌های قبل هر عضو ما یک نشست و کرسی برگزار کردند و بنده نیز در سال گذشته در حوزه تاریخ فرهنگی یک کرسی ارائه نمودم و تقریبا حدود ۴ الی ۵ کرسی در زمینه «تمدن نوین اسلامی» ترتیب دادیم و همین روند در سال جاری نیز ادامه دارد. وظیفه جدیدی که از طرف پژوهشگاه بر عهده گروه گذاشته شده، بحث تمدن نوین اسلامی است که حجت الاسلام ذوعلم ریاست پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی رییس کمسیون نظری تمدن نوین اسلامی هستند و پژوهشگاه به عنوان یکی از همکاران علمی این پروژه زیر نظر بخش فرهنگی دفتر مقام معظم رهبری اداره می‌شود. هر سال هفته تمدن نوین اسلامی در راستای فرمایشات مقام معظم برگزار می‌شود. امسال هفته چهارم تمدن نوین اسلامی است که هفته اول اسفند با این عنوان نام‌گذاری شده است.
ما از ابتدای سال عناوینی را طراحی و مجموعه مقالاتی را تهیه می‌کنیم و با حدود ده محقق از سراسر کشور قرارداد می‌بندیم و پس از ارسال مقالات، تایید و تبیین برای ایشان نشست ترتیب می‌دهیم و بعد به چاپ می‌رسانیم. مجموعه مقالات هفته اول که بنده در آن نقش داشتم به چاپ رسیده است و هفته های بعدی در دست چاپ هستند و هم اکنون در حال پیگیری ارسال چکیده‌های دوستان محقق هستیم. گروه ما با توجه به نام آن که تاریخ و تمدن است تاکنون بیشتر در زمینه تاریخی کتاب نوشته و حوزه تمدنی در سال‌های پیش مغفول مانده بود که سعی کردیم با چاپ مقالات و برگزاری نشست‌ها بخش تمدنی را هم پررنگ کنیم.
به چه راه‌کارهایی برای نفوذ بیشتر آثار در بین مخاطبین خود اندیشیده‌اید؟
ما باید به کتاب به عنوان یک صنعت فرهنگی نگاه کنیم. همانطور که برای یک کالا تبلیغ می‌شود ما هم باید برای کتاب تبلیغ کنیم و این تبلیغ اگر از ناحیه‌ی خود نویسنده باشد بهتر است. چون تسلط بیشتری بر روی محتوای کتاب خود دارد. برخی از آثار ما در این فرصت کوتاه به چاپ سوم و یا چهارم رسیده است.معرفی کتاب‌ها توسط اساتید مولف یک روش تبلیغی است. به نظر من کتاب‌های پژوهشگاه علی‌رغم داشتن بار علمی خوب به خاطر عدم تبلیغ مناسب کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. با برپایی فروشگاه روبه‌روی دانشگاه تهران تاثیر خوبی را در روند فروش کتاب‌ها شاهد هستیم. به نظر بنده برای هر کتاب جدیدی که چاپ می‌شود با همت مدیر عامل انتشارات و نویسندگان یک نشستی در خود محل فروش با حضور و معرفی نویسنده کتاب ترتیب داده شود؛ چون فروشنده به تنهایی قادر به معرفی خوب کتاب نیست. پس چه بهتر که کتاب تازه به چاپ رسیده توسط خود نویسنده معرفی شود و یا جلسات زمان‌بندی شده‌ای در فروشگاه کتاب ترتیب داده شود که در آن مدیران و اعضا گروه‌های مختلف با حضور در فروشگاه به معرفی کتاب‌ها مبادرت کنند. ممکن است دانشجویان بر خلاف محققین و اساتید دانشگاه‌ها اهمیت کتاب جدید را به آسانی درک نکنند. برپایی جلسات نقد کتاب در شبکه چهار صدا و سیما هم تاثیر خوبی بر تبلیغ کتاب‌ها دارد. چون شبکه چهار شبکه‌ای علمی است فرصت خوبی برای تبلیغ کتاب‌ها با حضور مولفین ایجاد می‌کند. تبلیغ خوب امروزه یک هنر و یک علم محسوب می‌شود.
در پایان اگر صحبتی با مخاطبان و علاقه‌مندان به حوزه تاریخ و تمدن دارید بفرمایید
یکی از دلایل کم شدن آثار پژوهشگاه دلیل کمبود بودجه و مشکلات مالی است. با وجود این مسائل جذب محققین با مشکل روبه رو می‌شود و ما نمی‌توانیم با محققین قرارداد ببندیم. عموما آثاری که اخیرا به چاپ رسیده آثار حق التالیفی بوده است که جا دارد به دو اثر برجسته «جریان‌های فرهنگی ایران معاصر» نوشته دکتر رضا بیگدلو و «تاریخ اسلام در اندیشه محمد عابدجابری» نوشته سیدمحمد نوری اشاره کنم. پیشنهاد ما این است که برای جذب بیشتر آثار حق التالیفی دست گروه را باز بگذارند.همچنین در همین جا هم به دوستان محقق که آثار ارزشمندی را در زمینه تاریخ معاصر و تمدن ایران و اسلام به رشته تحریر در آورده اند، پیشنهاد می کنم که برای انتشار آثار خود به ما مراجعه کنند. از سازمان انتشارات هم انتظار می‌رود که آثاری که به چاپ دوم و سوم می‌رسند را با همت بیشتری به فروش برسانند؛ چون وقتی کتاب به چاپ دوم و سوم می‌رسد معلوم می‌شود که خواهان بیشتری دارد و فروش آنها، برای نویسنده و برای سازمان انتشارات و حتی برای خود مجموعه پژوهشگاه مفید خواهد بود.
