به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از حوزه نت، حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین میرمعزی رییس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه، در همایش علمی «سیره امام رضا(ع)، آموزه‌ها و کارکردها» که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: از مباحث مهمی که مغفول مانده و در کلمات معصومین به وفور دیده می‌شود و ما کمتر روی آن کار کرده‌ایم، بحث علل تشریع احکام الهی است.
وی گفت: در کلمات ائمه معصومین در رابطه با علل احکام مطالب زیادی بیان شده است و در طلیعه خطبه فدکیه حضرت زهرا(س) به بخش زیادی از آن علل اشاره شده و نیز در کلمات امام رضا(ع) در نامه‌ای که محمدبن سنان به امام (ع) می‌نویسد و از ایشان سؤالاتی درباره علل تشریح احکام می‌پرسد و امام حدیث مفصلی در این زمینه بیان می‌کنند که بی نظیر است.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه افزود: شاید علت اینکه این بحث بین محققین و علما تا حدودی مغفول مانده، این باشد که شاید در فقه فردی، فقهی که به استنباط احکام عبادی می‌پردازد این علل چندان مهم نباشد.
وی ادامه داد: شیخ صدوق کتابی را در این خصوص قرن‌ها پیش می‌نویسد، اما بعد از ایشان، کار جدی در این زمینه نشده است، لذا از نگاه فقه فردی شاید بی اهمیت جلوه کند، اما وقتی ادعا می‌کنیم فقه اداره کننده فرد و جامعه است و فقه نظام ساز است و نظام اسلامی را بر اساس فقه بنا می‌کنیم اهیمت آن نمایان می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر میرمعزی تصریح کرد: اگر ما به علت حکم، توجه نکنیم نمی‌توانیم ساختارها و فرایندهای یک نظام را طوری تعریف کنیم که زمینه لازم برای تحقق آن حکم فراهم و یا زمینه لازم برای ترک حرامی در جامعه فراهم شود؛ مثلا مرحوم آیت‌الله حائری بیان می‌کرد، اگر ما فلسفه و علت حرمت ربا را ندانیم؛ نمی‌توانیم نظام پولی و مالی را بر پا کنیم که در آن حقیقت ربا نیست.
وی روایتی از امام رضا(ع) بیان کرد که در مقام بیان علل تشریح احکامی مثل ربا و زکات را این گونه بیان می‌دارد که اثر زکات برای قوت فقرا و محافظت از اموال اغنیا است و اگر در جامعه‌ای اغنیا یک طرف و فقرا یک طرف دیگر باشند این دوگانگی وحدت را از بین می‌برد و به دنبال آن بحران‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی رخ خواهد داد.
رییس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: در این حدیث خدا ربا را حرام کرد، چون موجب فساد اموال می‌شود و در جامعه ربوی اموال در نیاز جامعه به کار گرفته نمی‌شود و امام رضا(ع) می‌فرماید این، مثل این است که در قرآن آمده اجتناب شود از این که به سفیه مالش را بدهند چون ممکن است آن مال را در راه خودش به کار نبرد.
میرمعزی ابراز کرد: وقتی ربا در جامعه ادامه یابد معروف در جامعه رخت بر می‌بندد و امام(ع) نیز در این خصوص می‌فرماید یکی ازعلل تحریم ربا این است که مردم سود پرست می‌شوند و لذا فرق ریشه‌ای نظام سرمایه‌ای با نظام اسلامی در همین است که ربا عنصر متناسب با نظام سرمایه داری است.
حجت الاسلام و المسلمین میرمعزی با تأکید بر این که امام رضا(ع) چقدر دقیق از منظر فقه نظام ساز علل تشریع احکام را بیان می‌کند در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: چند طرح بنیادین در حوزه علمیه تدوین شده که اگر عملی شود حوزه از جهت پژوهش جهشی پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: یکی از آن طرح‌ها بحث نظام آموزش پژوهش محور است و لذا اگر اتفاق مهمی در عرصه پژوهش بیفتد این است که باید نظام آموزش متحول شود و از یک نظام حافظه محور به یک نظامی که بارور است تبدیل شود و علاوه بر تعلیم و تعلم و یادگیری آنچه که قبلا تولید شده، طلبه پرورش پیدا می‌کند برای تولید حرف نو و انگیزه برای جست و جوی علمی و پژوهش علمی که این باید در روح طلبه نهادینه شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به درخت واره علوم اسلامی اشاره کرد و گفت: درخت واره علوم اسلامی و اینکه چه تعاملی بین این علوم وجود دارد در ساماندهی وجه علمی حوزه بسیار مهم است و زمانی که می‌خواهیم به نشریات، مؤسسات علمی و غیره مجوز دهیم اگر در کنار این درخت واره نقشه جامع علمی داشته باشیم با یک نگاه روشن می‌توانیم علم را در حوزه ساماندهی کنیم.
