به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، گروه ادب و هنر مرکز پژوهش های جوان امسال با ۴ اثر آفرینشی و ۷ اثر پژوهشی جدید به نمایشگاه کتاب می‌آید. به همین بهانه گفت وگویی با محمدحسن شاهنگی مدیر گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه انجام داده‌ایم که در ادامه خواهید خواند.
آثار آفرینشی گروه ادب و هنر در نمایشگاه امسال در چه قالب هایی هستند و کدامند؟
بسم ا… الرحمن الرحیم ؛ ما ۳ رمان بلند و یک مجموعه داستانک تولید کرده ایم. رمان های بلند عبارت اند از رمان «باغ مخفی» ( با نگاهی به کتاب انسان ۲۵۰ ساله از مقام معظم رهبری) نوشته مجید پورولی کلشتری که به طور مشترک با معاونت تبلیغات آستان قدس رضوی تولید شده است، رمان «بی واسطه»نوشته خانم محبوبه زارع و رمان « شب دنیا» از استاد کامران پارسی نژاد. مجموعه داستانک ما نیز با عنوان « ۵قرار عاشقی در یک روز!»( با محوریت نماز) به کوشش مهدی شریفی منتشر شده است.
*خلاصه ای از داستان این آثار بفرمایید.
رمان «بی واسطه» نوشته خانم محبوبه زارع یک ملودرام اجتماعی است که با بهره گیری از تعلیق‌های جذاب و نثر ساده و روان می‌کوشد به بازنمایی تطور شخصیتی به نام یوزف در کشور آلمان بپردازد که تحت تاثیر افکار مسموم پیرامونش برداشت‌های نادرستی از دین اسلام پیدا میکند اما برخی حوادث از جمله رسیدن نامه رهبر انقلاب (خطاب به جوانان غربی در سال۹۳) به دست وی کنجکاوی‌اش را نسبت به آشنایی بیشتر به اصول اسلامی بر می‌انگیزد و در ادامه پنجره‌های جدیدی در برابر وی گشوده می شود. برخورداری از پیرنگ ساده و جذاب، شخصیت پردازی هنرمندانه و انتخاب موضوع روز از جمله ویژگی‌های دیگر این رمان فاخر است.
کامران پارسی‌نژاد در تازه‌ترین رمان خود با عنوان «شب دنیا» نگاهی تازه به هشت سال دفاع مقدس داشته و این واقعه را از نظر فلسفی و ایدئولوژیک بررسی کرده است. این رمان به نوعی بازنگری حوادث جنگ است اما به این معنا هم نیست که داستان تنها در فضای جنگ رخ می‌دهد. شخصیتهای داستان هر کدام به نوعی در گذشته با جنگ درگیر بوده‌اند و در زمان کنونی طی حادثه‌ای مجبور می‌شوند از طریق ذهنشان به گذشته بروند و رویدادهای جنگ را مرور کنند. داستان رمان «شب دنیا» حادثه محور است، این رمان حول زندگی یکی از فرماندهان بزرگ جنگ می‌گردد که در دوره اسارت مفقود الاثر می‌شود و برنمی‌گردد و شایعات زیادی پیرامون این شخصیت شکل می گیرد. رمان «باغ مخفی» با اقتباسی از کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» )مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص اهل بیت (ع)( نگارش یافته است. نگاهی به زندگانی معصومین علیهم السلام بر مبنای نگرش اجتماعی و سیاسی و مبارزات آنها علیه دستگاه جور و ستم در این اثر مد نظر می باشد . پیام این رمان این است که خاندان امامت در عین تعدد،نوری‌واحد اند و مرام و مسلک یکسانی دارند این مرام دارای اصول ثابت و مشخصی می باشد که در برهه های مختلف زمانی توسط یکایک ائمه (ع)بروز و وظهور داشته است.
*حال و هوای مجموعه داستانک« ۵قرار عاشقی در یک روز!» چگونه است؟
این مجموعه داستانک کوتاه، ۱۷ برش از زندگی ۱۷ شخصیت عادی و معمولی است که در گیر و دار سبک زندگی متنوع شان به مساله مهم نماز، می رسند؛داستانک‌های این مجموعه کاملا شخصیت‌محورند و حوادثی برای آنها رخ می دهد که چه بسا برای یکایک ما در زندگی روزمره اتفاق افتاده باشد.
*آثار پژوهشی گروه ادب و هنر در نمایشگاه امسال کدامند؟
این اثار عبارت اند از جستارهایی در ادبیات داستانی غرب از استاد کامران پارسی نژاد ،قندان های خالی (بررسی تلخ اندیشی در داستان کوتاه ایران)از دکتر فاطمه مصطفایی، شرق و دیگری جدید(روایت شرق در ادبیات و سینمای غرب)از دکتر محمد مهدی وحیدی، رمان و آرمان(فراز و فرود رمان اجتماعی در ایران) از دکتر حمید عبداللهیان، قلم های قد بلند (سیری در ادبیات دفاع مقدس و مقاومت)از دکتر محمد رضا سنگری ،داستان های دیدنی(بررسی جنبه های دراماتیک قصه های قرآن)از دکتر حسین فرخی و پیرنگ های بی نیرنگ (بررسی اثار نادر ابراهیمی) از دکتر فاطمه جنتی.
*کتاب جستارهایی در ادبیات داستانی غرب از استاد کامران پارسی نژاد به چه محورهایی می پردازد؟
کتاب جستار هایی در ادبیات داستانی در غرب حاوی دو بخش عمده است ؛ در بخش اول ادبیات داستانی غرب با تمرکز بر نحله های ادبی معاصر آن مورد توجه قرار می گیرد و از موضوعاتی چون نقد روانشناختی،ساخت شکنی در متن ادبی،مکتب تاویل در نقد ادبی،پارادوکس عاطفی در ادبیات داستانی،داستان عامه پسند، فرا داستان و رمان جریان سیال ذهن سخن به میان آورده می شود . در بخش دوم در ادبیات داستانی غرب از نویسندگانی که باید از نو شناخت،صحبت می شود و مروری بر مینی مالیسیم افراطی در آثار ریموند کارور،دنیای پنهان و هراس انگیز ویرجینیا وولف، بیگانگی با خویشتن در آثار ولادیمیر ناباکوف؛ رمز شیطانی در آثار دن براون و نسبى گرایى و مدارا با ظلم در آثار پائلوکوئیلو می‌شود.
*ویژگی های کتاب قندان های خالی (بررسی تلخ اندیشی در داستان کوتاه ایران)از دکتر فاطمه مصطفایی چیست؟
داستان های کوتاه ایرانی در این کتاب از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۸۰ و در سه دوره ی زمانی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است؛ دوره ی نخست مربوط است به انتشار اولین مجموعه داستان صادق هدایت تا اواخر دهه ی سیِ شمسی. دوره ی دوم از اواخر دهه ی سی شمسی تا ۱۳۵۷ که موج دوم تلخ اندیشی در داستان کوتاه آغاز شد و دوره ی سوم، از ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۸۰ درون مایه اصلی داستانهای تلخ اندیشانه، تصویر پررنگ جنبه های غم انگیز، دردآور و اندوه بار زندگی بشری است؛ به علاوه ی تفسیری منفی و بدبینانه از مسائل مختلف. این آثار، نمایشی از زشتی ها، بدبختی ها،مصیبت ها، کابوس ها و درد و رنج های روحی و جسمی است. این مصادیق و داستان ها در پنج محور عمدهدر این کتاب تحلیل و بررسی می شوند که عبارتند از:
-۱ مرگ اندیشی و نگاه منفی به زندگی.
-۲ روابط عاطفی بیمارگونه و بد فرجام یا بی فرجام، خیانت، حسادت، تنفر.
-۳ تنهایی وترس و طرد شدگی.
-۴ شکست، یأس و سرخوردگی، تحقیر، پوچی.
-۵ نمایش تصویر کاملاً تاریک از مردم، نگاه منفی به کارکرد عناصر فرهنگ بومی و سنتی.
*ضرورت نگارش کتاب شرق و دیگری جدید (روایت شرق در ادبیات و سینمای غرب) از سوی دکتر محمد مهدی وحیدی چه بود؟
می‌توان شرق‌شناسی را به بیانی ساده، نگاهِ غربیان نسبت به شرق دانست. نگاهی از بالا و از موضع قدرت نسبت به شرقِ پست و حقیر و عقب‌مانده. این نگاه سال‌هاست که به هویت غربی شکل داده است و در ضمن باعث شده است که خودِ شرقیان نیز نسبت به خود دیدگاهی حقارت‌بار پیدا کنند. سه مقاله‌ای، که در این کتاب گرد آمده و ترجمه شده اند، با استفاده از دیدگاه‌های نظریِ مختلف، هر یک به جنبه‌ای از بازنماییِ شرق و شرقیان، در عالم ادبیات و سینما و رسانه غرب می‌پردازند. مقالۀ نخست به بررسی آثار اورهان پاموک، نویسندۀ مشهور ترک، پرداخته و به طور خاص بر رمان مشهور او «کتاب سیاه» تمرکز کرده است. نویسندۀ این مقاله، ایان آلموند، پژوهشگر و نویسندۀ حوزۀ ادبیات است که متخصصِ نظریۀ پسااِستعماری، ادبیات جنوب آسیا، بازنمایی‌های اسلام و ادبیات جهان است. در مقالۀ دوم به تحلیلِ تطبیقی شیوه‌های مختلفِ ساخت و درکِ فضا، در بافتِ سیاستِ خاورمیانه، در فیلم‌های سینماییِ امریکایی و مصریِ معاصر پرداخته می‌شود. مقالۀ سوم، با تمرکز بر مجموعه تلویزیونیِ وست‌وینگ، به بررسیِ «جهانی‌محلّی‌سازی» در این سریالِ پُرمخاطبِ امریکاییِ می‌پردازد. تمرکزِ موضوعیِ این سریال بر «جنگ با ترور» توجهات را، از سیاستِ داخلیِ ایالاتِ متحده، به موضوعی متوجه می‌سازد که، بر اساسِ شعار‌های سیاسیِ ایالاتِ متحده، مربوط به همه جهان است.
*در کتاب رمان و آرمان(فراز و فرود رمان اجتماعی در ایران) از دکتر حمید عبداللهیان چه موضوعاتی مطرح می شود؟
رمان اجتماعی را شاخه‌ای از رمان رسالتی دانسته‌اند ؛ رمان رسالتی رمانی است که در آن از مسئله‌ای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و تبلیغی صحبت شود و خصلت و منظوری اصلاح طلبانه داشته باشد.این کتاب پاسخی است به این پرسش مهم که :« رمان اجتماعی امروز ایران چه ارتباطی با جامعه امروز ایران دارد؟» در ذیل پاسخ به این پرسش کلیدی ،سوالات فرعی دیگری مانند رمان اجتماعی چیست و چه ضرورتی دارد،تاریخچه رمان اجتماعی در ایران چگونه است،مهم‌ترین رمان‌های اجتماعی ایران کدامند و دلیل برجستگی‌شان چیست،نویسندگان ایرانی در سال‌های پس از انقلاب با توجه به تغییر و تحولات اجتماعی چه بازتابی از جامعه ایران در آثارشان منعکس کرده‌اند و مدینه فاضله نویسندگان اجتماعی ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی چیست مطرح و در حد توان نویسنده پاسخ داده می شوند .
*در کتاب قلم های قد بلند (سیری در ادبیات دفاع مقدس و مقاومت)دکتر محمد رضا سنگری ،نویسنده چه دغدغه هایی دارد؟
وقوع انقلاب اسلامی زمینه ای شد که نه تنها زبان وادب فارسی در حوزه های گوناگون شعر، ادبیات داستانی، خاطره، زندگی نامه و ادبیات نمایشی تقویت شود که گونه های نوپدیدی چون وصیت نامه، کوتاهه نگاری، به ویژه ادبیات دفاع مقدس و ادبیات بیداری جهانی چهره نشان دهد. ادبیات دفاع مقدّس دارای سازه های هویتی است که آن را شاخص و بارز می سازند. شناخت این سازه های هویتی، تصویری روشن از مجموعه ادبیات انقلاب اسلامی و شاخه بزرگ آن دفاع مقدّس فرا چشم قرار می دهد. در هر یک از عرصه ها و ساحت های دفاع مقدس باید این هویت یابی جداگانه صورت پذیرد. به ویژه در سه حوزه شعر، خاطره و داستان که به لحاظ کمّی و کیفی بیش از گونه های دیگر ادبی حضور و ظهور داشته و دارند. برای شناخت دقیق و عمیق ادبیّات دفاع مقدّس، ادبیات جنگ و ادبیات به اصطلاح ضد جنگ، نیازمند شناخت ساحت معنایی واژه هایی چون ادبیات جنگ ستا، جنگ ستا و صلح طلب، ادبیات صلح ستا و جنگ ستیز و ادبیّات موصوف به دفاع مقدّس هستیم.
*مخاطب با خواندن کتاب داستان های دیدنی ( بررسی جنبه های دراماتیک قصه های قرآن)از دکتر حسین فرخی به چه مواردی دست می یازد؟
مخاطب در این کتاب با وجوه ساختاری۳۴ قصۀ قرآنی و کارکردهای دراماتیک آن ها آشنا می شود. شخصیت پردازی، کنش، قهرمان پروری، گفتگوی نمایشی، تحول شخصیت ها، کشمکش، فضای نمایشی، گره افکنی، بحران و تعلیق مواردی هستند که در این قصه ها بررسی می شود. این وجوه نمایشی در بعضی از قصه ها از درصد بالایی برخوردار است و در بعضی قصه های دیگر کمرنگ تر به نظر می رسد. در قصه های قرآن گفتگو به عنوان یکی از مهم ترین عناصر درام، حضوری گسترده دارد، گفتگوهای نمایشی با ظرافت و طراحی خاصی شکل گرفته است، از گفتگوی خداوند با پیامبرانش، فرشتگان و شیطان تا گفتگوی پیامبران با خداوند، مردم، فرشتگان و حتی حیوانات، در قران به چشم می خورد. این گفتگوها در واقع همان کارکردهای نمایشی را دارا هستند، در خدمت معرفی اشخاص، پیشبرد ماجرا، قصه گویی و ایجاد کنش و تعلیق و گره افکنی هستند.
*کتاب پیرنگ های بی نیرنگ (بررسی اثار نادر ابراهیمی) از دکتر فاطمه جنتی با چه هدفی نگارش شده است؟
این کتاب به آثار نادر ابراهیمی با رویکردی جامعه شناختی مینگرد؛ البته با توجه به تعدد آثار این نویسنده، برگزیدهای از آثار ابراهیمی انتخاب و مورد بررسی قرار میگیرد. نادر ابراهیمی به عنوان یک نویسنده معمولاً در جریان حوادث مختلف جامعه بوده است و دیدگاهی موازی با دیدگاه اغلب مردم و آرمانها و مقاصد غالب جامعه داشته است. نادر ابراهیمی در ضمن نویسندگی، تدریس در دانشگاه، و تأسیس سازمانهای فرهنگی چون ایرانپژوه و همگام با کودکان و نوجوانان، شخصیتی فرهیخته است. این ویژگی در گزینش شخصیتهای داستانی وی بی تأثیر نبوده است. ابراهیمی معمولاً با دردهای مردم درد میکشد و با شادیهای آنها به شادی برمیخیزد. با مطالعۀ آثار نادر ابراهیمی وی را نویسندهای درگیر اتفاقاتی که مردم جامعه از سر میگذرانند مییابیم. ابراهیمی آثار زیادی برای کودکان چه در حوزه داستان چه در حوزه آموزش دارد. حتی در آثار داستانی ورای روایت داستان، آموزش مهارتهای زندگی فردی و اجتماعی و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان را دنبال میکند. این موضوع از انتخاب عناوین داستانهای او آشکار است.
