به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین علی ذوعلم عضو هیات علمی و رییس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه است. به مناسبت سالروز فرمان مقام معظم رهبری در خصوص برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی، با ایشان به گفت و گو نشستیم که مشروح سخنان حجت الاسلام و المسلمین ذوعلم در ادامه از منظرتان عبور خواهد کرد.
“بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع انجمن سرای اهل قلم در بهمن سال ۸۱ زمینه‌ای شد برای نامه‌ی جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه به محضر شریف معظم الله در تاکید بر برگزاری کرسی های نقد و نظریه پردازی و توسعه آزاد اندیشی در بحث‌های علمی و فکری پاسخ مکتوب بعد از نامه این دوستان در شانزدهم بهمن ماه ۱۳۸۱ توسط رهبر معظم انقلاب صادر شد و خود آقا خطاب به آنها به عنوان فرزندان و برادران عزیزحضرت آقا اعلام کردند که با تمام این دوستان موافقم وایشان خواستند که این مسئله بسیار مهم را تعقیب کنند. و حتی اگر موانعی بر سر راه بود به خاطر اهمیت این موضوع و توجه به جایگاه آزاد اندیشی و نظریه پردازی و توسعه علمی کشوراز پیگیری این مسئله مایوس نشوند در ادامه این نامه و باز تا ب این نامه بازتاب گسترده بود و در آن زمان مصاحبه های زیادی با صاحبنظران و اندیشمندان درون دانشگاه صورت گرفت.
پیرامون این مسئله و حتی بعضی ها اذعان داشتند که یک نیاز اساسی در مسیر پیشرفت جامعه ما آزاد اندیشی و نظریه پردازی و زمینه سازی استفاده درست از آزادی بیان و آزادی ارائه نظر در زمینه های مختلف فکری و اجتماعی و مباحث نظری در جامعه ما است.
امروز بعد از گذشته ۱۵ سال از آن تاریخ علی‌رغم اینکه دبیرخانه ویژه‌ای برای کرسی‌های نظریه پردازی در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تاسیس شد ولی با هدفی که در نامه حضرت آقا مطرح است فاصله زیادی وجود دارد که اقتضا می‌کند در این زمینه تعاملات زیادی به صورت جدی انجام گیرد و به راهکارهایی بیندیشیم که می تواند به عملیاتی شدن ایده‌های رهبر معظم انقلاب در این نامه کمک کنند و درباره آن پیشنهاد دهیم.
یک پیشنهاد که در نشست روز یکشنبه مورخ ۱۵ بهمن مها جاری مطرح شد، تاسیس کانون آزاد اندیشی به عنوان یک نهاد ملی و غیر دولتی است که تمام آن ۱۱ نفری که نامه اولیه راه خدمت حضرت آقا فرستادند و درخواست پیگیری و حمایت حضرت آقا را داشتند، بتوانند هیئت موسس این کانون بوده و این کانون با عضوگیری و تشکیل شوراها در مراکز حوزوی و دانشگاهی الم آزاد اندیشی را برافراشته نگه داشته و با ساز و کارهایی که طراحی می کنند عملا در زمینه بست آزاداندیشی بتوانند اقدام کنند.
در واقعیت مسئله موانعی که بر سر راه توسعه آزاد اندیشی بوده است عمدتاً ناشی از عدم ورود نخبگان و چهره‌های علمی اجتماعی و فرهنگی در این عرصه است. به‌نظر می‌رسد مشکل اساسی یک مشکل فرهنگی است و بیش از اینکه موانع قانونی یا فقدان زمینه های ساختاری در این جهت باشد مشکل فرهنگی است که در خود نامه حضرت آقا به آن اشاره شده است. یعنی فاصله گرفتن کسانی که باید در این زمینه ها ورود پیدا کنند.آزاد اندیشی واقعی و جدی بودند در طرح مباحث نظری و مواجهه علمی و منصفانه در چارچوب منطق و اخلاق با رعایت حقوق مادی و معنوی دیگران در این مقوله هنوز دچار کاستی‌هایی هستیم و نیاز به ورود جدی خود نخبگان و صاحبنظران دارد. اگر چه زمینه‌های ساختاری آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها ایجاد شده ولی در گیر و دار ملاحظات و احتیاط کاری و محافظه کاری نتوانسته است چندان فضای آزاد اندیشی کمک کند.
اگر به دنبال این باشیم که مضامین نامه رهبر معظم انقلاب به طور واقعی تحقق پیدا کند، باید به تمامی نکاتی که ایشان در این نامه به آنها تأکید کرده‌اند اصرار ورزیده و با رعایت منطق اخلاق، حقوق معنوی و مادی دیگران بدون هیچ قید و شرط دیگری این آزاد اندیشی در فضاهای تخصصی به شکل‌گیری این آزاداندیشی کمک کنیم.
در این زمینه مراکز پژوهشی مراکز آموزشی و مراکز تربیتی ما در حوزه و دانشگاه باید خودشان با یک انگیزه عمیقی وارد مسئله شده و رسانه‌های جمعی نیز در این مورد قطعاً به عنوان مطالبه‌گر و هم به عنوان اشاعه دهنده فکر در این مسئله ورود پیدا کنند. تشکلهای دانشجویی، تشکلهای علمی و تشکلهای مردمی می‌توانند موثر واقع شوند.
همه اینها به یک ساماندهی و رصد نیازمند است که به نظر می‌رسد اگر ۱۱ نفر ارسال کننده نامه اقدام به تاسیس یک کانون آزاد اندیشی کنند، این جهت‌گیری می‌تواند دنبال شود و ما هم می‌توانیم امیدوار باشیم که این مسئله در افقی که مورد مطالبه رهبر معظم انقلاب است، تحقق پیدا کند.
بنابراین بنده پیشنهاد می‌کنم که همان ۱۱ نفر دوستانی که نامه را به خدمت حضرت آقا ارسال کردند این کار را دنبال کرده و به دنبال یک ساختار غیر دولتی و ملی و با سعه‌صدر و پذیرش دیدگاه‌های مختلف موجود در جامعه و فراهم کردن میدان واقعی برای گفتگوی علمی بتوانند این عرصه را محقق کنند. خوشبختانه ترکیب این ۱۱ نفر نویسنده نامه هم از نظر جهت گیری فرهنگی و هم جهت گیری اجتماعی و سیاسی جهت گیری‌های جامعی است و همه طیف‌ها و سلیقه‌های سیاسی و فرهنگی ایران را پوشش می‌دهند و تنها خود ایشان هستند که می‌توانند در این عرصه پیشگام باشند.”
والسلام.
