عدالت اقتصادى

 عدالت اقتصادى، مفهومى اساسى در حوزه علوم اجتماعى، و وصف قوانین و روابط اقتصادى آدمیان است. عدالت در سخنان على(ع)سه مفهوم به دست مى دهد: مساوات و رفع تبعیض و ظلم، رعایت حقوق، و رعایت شایستگى ها. عدالت از منظر امام، مایه دوام حکومت، حیات جوامع انسانى، و آبادانى است. عدالت اقتصادى هدف پذیرش حکومت و بازستاندن حقوق مظلومان است. در تزاحم کارایى و عدالت اقتصادى، عدالت مقدم داشته مى شود. البته اگر کارایى با رفتار عادلانه اقتصادى هماهنگ گردد، زمینه رشد اقتصادى فراهم مى آید. تربیت اسلامى، اعتقاد به معنویات، قوانین و حقوق عادلانه – به معناى وحیانى آن – و نظارت حکومت اسلامى، زمینه هاى تحقق عدالت اقتصادى محسوب مى شوند.

 سیاست هاى برقرارى عدالت اقتصادى دو دسته اند: توازن اقتصادى؛ تکافل اجتماعى. توازن اقتصادى با تعیین حدود مالکیت ها (اصل عدم تمرکز ثروت)، توزیع ثروت و درآمد و ایجاد بخش عمومى (تأکید بر نقش دولت)، به سامان مى رسد. در عرصه تکافل اجتماعى نیز در نظر آوردن اختلاف ها و توان ها، رعایت حقوق مردمان و توجه ویژه به طبقات ناتوان یا کم توان، مورد تأکید امام است.

 تکافل اجتماعى مفهومى برتر و فراتر از تأمین اجتماعى است. آحاد هر جامعه از دو حق بنیادین برخوردارند: حق حیات؛ حق معاش. همگان حق دارند که زندگى کنند، و رفاه هیچ کس نباید از سطح عمومى جامعه پایین تر باشد. تأمین سطح رفاه نسبى هم با عدالت اقتصادى صورت مى پذیرد، نه با توزیع فقر. در سخنان على(ع)به موانع تحقق عدالت اقتصادى نیز اشاره شده است. ربا، احتکار، تبعیض، حکومت ظالمان و عدم رعایت حقوق والى از سوى مردم، موانع برقرارى عدالت اقتصادى دانسته شده اند.