دعاهای فاطمه(س)

بیشترین دعاهای به‌جامانده از حضرت فاطمه(س) مربوط به تعقیبات نمازهای روزانه آن حضرت است. این دعاها در منابع متعدد شیعه و سنی نقل شده است.در حکمت فاطمی، دعا راهی است که زمینه آن از سوی خداوند فراهم شده و برنامه‌ای است از سوی پروردگار، در راستای کامل‌کردن خلافت انسان در روی زمین.

در دیدگاه فاطمه(س) آگاهی خدا از حال انسان، دلیل بر بیهوده دانستن دعا نیست؛ بلکه اعتراف به آن خود، شرط لازم برای استجابت دعاست و درواقع استجابت دعا، بخشی از قضا و قدر است. حضرت فاطمه(س) نیز در نیایش‌های خود، به تغییر برخی از تقدیرات و قضای الهی به وسیله دعا، باور داشته و دعاها و نیایش‌های به‌جامانده از ایشان، گواه این مدعاست.

شرایط دعا: دو گونه شرایط برای دعا ذکر شده است: شرایطی برای اصل جلب توجه خداوند به انسان و پاسخ به ندای او، شرایطی برای برآورده شدن خواسته‌های انسان. اموری مانند مشروع بودن و به‌مصلحت بودن خواسته‌ها، از گونه دوم‌اند. با توجه به عبادی بودن دعا، شرط اساسی آن، نیایش خالصانه است و این مستلزم مؤلفه‌هایی در بینش و رفتار انسان است که حضرت فاطمه(س) در سخنان و دعاهای خویش به آنها اشاره دارند، ازجمله آنکه انسان، خود را از هر نظر فقیر و نیازمند، و برآورده شدن همه نیازهای خود را در قدرت خداوند بداند، و در این مسیر، انسان همیشه در حالت خوف و رجا باشد. شرط دیگر استجابت دعا، عمل به وظایف است.

آداب دعا: در روایات اهل‌بیت، آدابی برای دعاکردن ذکر شده که در دعاهای حضرت فاطمه(س) به عالی‌ترین شکل خود تجلّی یافته‌اند. ازجمله: حمد و ستایش خداوند و یادآوری نعمت‌های او؛ اعتراف به گناه و استغفار؛ توسل به اسمای حسنای الهی و صفات جمال و جلال او، پیامبران و اولیای الهی، و اهل‌بیت که واسطه‌های فیض الهی بر بندگان هستند؛ صلوات بر پیامبر(ص) و اهل‌بیت؛ توجه به زمان دعا؛ دعاکردن در حق دیگران که سبب قبولی سریع‌تر دعا در حق خود انسان می‌شود.

مضامین دعاهای حضرت فاطمه(س): بخشی از خواسته‌های فاطمه(س) به بینش و نگرش انسان، همچون ایمان و عقیده صحیح، محبت پروردگار و … مربوط است. بخش دیگر خواسته‌های فاطمه(س) مربوط به سرنوشت خودش در دنیا و آخرت است؛ همچون راضی بودن به قضای الهی، شهادت در راه خدا، آمرزش گناهان و … . بخش دیگری از خواسته‌های فاطمه(س) فضایل اخلاقی چون اخلاص، تواضع، توکل و … است که ارتباط انسان با خدا و دیگر موجودات را سامان می‌بخشد. بخش دیگری از دعاهای فاطمه(س) نیز به در امان ‌ماندن از شرور دنیوی و اخروی اختصاص دارد.